Hướng đi mới cho nông thôn từ mô hình kinh tế tuần hoàn

một giờ trướcBài gốc

Công đoạn mài sản phẩm tại làng nghề sơn mài Cát Đằng (Vạn Thắng, Ninh Bình).

Từ sản xuất truyền thống đến tư duy phát triển xanh

Những năm gần đây, nông thôn Ninh Bình chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ từ mô hình sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất theo chuỗi, gắn với tiết kiệm tài nguyên, tái sử dụng phụ phẩm và hạn chế chất thải. Đây chính là những thay đổi căn bản của kinh tế tuần hoàn, mô hình phát triển đang được nhiều địa phương coi là hướng đi chiến lược trong bối cảnh nông nghiệp đối mặt thách thức tài nguyên khan hiếm và ô nhiễm môi trường gia tăng.

Từ sản xuất cây trồng, chăn nuôi đến nuôi trồng thủy sản, nhiều hộ gia đình, hợp tác xã tại Kim Sơn, Gia Viễn, Nho Quan, Yên Khánh… không chỉ dừng lại ở mục tiêu nâng cao năng suất mà còn tìm cách tận dụng mọi sản phẩm và phụ phẩm để tạo chuỗi giá trị kép. Các phụ phẩm nông nghiệp như rơm rạ, phân chuồng, bèo tây, phụ phẩm cá… thay vì bỏ đi hoặc đốt bỏ, giờ được tái sử dụng để sản xuất phân bón hữu cơ, khí sinh học, thức ăn chăn nuôi hoặc trở thành đầu vào cho ngành nghề khác.

Đây là sự thay đổi không nhỏ trong tư duy sản xuất ở nông thôn, bởi từng có thời gian dài người dân chỉ quan tâm đến sản phẩm cuối cùng mà chưa chú ý đến vòng đời của chất thải. Kinh tế tuần hoàn đã mang lại cách nhìn mới: chất thải của khâu này có thể trở thành “tài nguyên vàng” cho khâu khác nếu biết tận dụng đúng cách.

Tại xã Gia Viễn, nhiều hộ chăn nuôi quy mô trang trại đã áp dụng hệ thống biogas để xử lý chất thải, giảm ô nhiễm trong chuồng trại và tiết kiệm chi phí chất đốt. Không chỉ dừng lại ở đó, phần bã thải sau xử lý được ủ và bón cho cây trồng, giúp cây phát triển tốt, giảm lượng phân hóa học. Vòng tuần hoàn ấy tạo ra “2 lợi ích – 3 mục tiêu”: giảm chi phí, tăng năng suất, bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Không chỉ mang tính tự phát, mô hình kinh tế tuần hoàn cũng được đưa vào định hướng phát triển của nhiều xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, nhằm bảo đảm tăng trưởng bền vững, giảm phát thải và cải thiện chất lượng sản phẩm nông nghiệp địa phương.

Hình thành chuỗi giá trị mới, nâng cao thu nhập cho người dân

Tại xã Kim Sơn, vùng ven biển có thế mạnh nuôi thủy sản và trồng cói, mô hình kinh tế tuần hoàn đang tạo ra nhiều hướng đi sáng tạo. Trong nuôi tôm và cá nước lợ, người dân ứng dụng giải pháp xử lý nước tuần hoàn bằng hệ thống bể lắng, ao vi sinh thay vì xả thải trực tiếp ra môi trường. Cách làm này giúp tiết kiệm nguồn nước, hạn chế dịch bệnh và giảm đáng kể lượng chất thải gây ô nhiễm.

Người dân làng nghề Giáp Nhất (Nam Trực, Ninh Bình) hoàn thiện sản phẩm khăn xếp truyền thống.

Một số hợp tác xã thủ công mỹ nghệ tận dụng phế phẩm từ thân cây cói, phần trước đây thường bỏ đi để chế tạo giấy, tạo thành đồ trang trí, quà tặng lưu niệm. Nhờ vậy, cùng một cây cói, người dân thu được thêm nguồn lợi mới, nâng giá trị sản xuất trên đơn vị diện tích.

Tại Nho Quan, mô hình trồng rau hữu cơ kết hợp xử lý chất thải rắn tại chỗ đang được khuyến khích trong các tổ hợp tác, tổ phụ nữ. Người dân thu gom rác thải nhà bếp, rác hữu cơ trong vườn để ủ thành phân bón vi sinh sử dụng cho cây trồng, giảm đáng kể chi phí sản xuất. Nhiều vườn rau sản xuất theo chu trình khép kín đạt chứng nhận VietGAP, được tiêu thụ vào siêu thị và bếp ăn tập thể, mang lại thu nhập cao hơn từ 15 – 30% so với canh tác truyền thống.

Kinh tế tuần hoàn cũng mở ra cơ hội phát triển ngành nghề mới. Ở một số xã như Yên Khánh, Vũ Dương… dịch vụ thu gom, xử lý phụ phẩm nông nghiệp để sản xuất phân hữu cơ hoặc thức ăn chăn nuôi đã hình thành. Điều này giúp người dân không chỉ bán nông sản chính mà còn có thể bán cả phụ phẩm, giảm chi phí xử lý rác thải và tạo thêm cơ hội việc làm tại chỗ.

Chị Vũ Thị Hạnh, một thành viên tổ phụ nữ sản xuất rau hữu cơ tại xã Vũ Dương chia sẻ: “Trước đây rác hữu cơ mỗi nhà đều đổ bỏ, vừa mất công xử lý vừa ô nhiễm. Nay được hướng dẫn ủ thành phân vi sinh, vừa sạch môi trường, vừa giúp rau tốt mà không phải dùng phân hóa học. Một vườn rau không chỉ cho sản phẩm sạch mà còn tiết kiệm vài triệu đồng chi phí mỗi vụ”.

Những mô hình như vậy cho thấy kinh tế tuần hoàn không phải khái niệm xa vời mà rất phù hợp với điều kiện nông thôn và nhu cầu sản xuất quy mô hộ gia đình.

Kinh tế tuần hoàn không chỉ giúp “tăng năng suất – giảm chất thải”, mà còn tạo ra diện mạo nông thôn xanh, sạch, văn minh hơn. Đây là hướng đi đúng đắn trong bối cảnh toàn ngành nông nghiệp Việt Nam đang chuyển sang tăng trưởng xanh, kinh tế bền vững và phát triển dựa trên giá trị gia tăng.

Vân Anh

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/huong-di-moi-cho-nong-thon-tu-mo-hinh-kinh-te-tuan-hoan-post758850.html