Không chọn chăn nuôi gia súc, gia cầm như nhiều nông dân khác, gần một năm nay, chị Lê Thị Lan (38 tuổi), ở phường Đăk Cấm, đã chọn cho mình một hướng đi táo bạo: Nuôi cheo cheo, loài động vật hoang dã, quý hiếm thuộc nhóm IIB.
Cheo cheo được nuôi theo hình thức thả tự nhiên.
Cheo cheo được nuôi trong chuồng.
Trước khi đến với mô hình này, chị Lan từng nuôi chồn, dúi… Tuy nhiên, theo chị, các mô hình đó dần bão hòa, lợi nhuận không cao. Sau thời gian tìm hiểu và cân nhắc, chị quyết định chuyển hướng sang nuôi cheo cheo, một lựa chọn ít người dám thử.
Hành trình đến với loài vật đặc biệt này cũng lắm gian nan. Cách đây 10 năm, chị bắt đầu tìm hiểu tập tính của cheo cheo và phải mất gần 5 năm thử nghiệm mới có được những kết quả đầu tiên.
Ban đầu, do thiếu kinh nghiệm, đàn cheo cheo của chị liên tục đổ bệnh, từ đục mắt đến tiêu chảy, khiến chị thiệt hại gần 100 triệu đồng.
Cho cheo cheo uống thuốc phòng bệnh.
Không nản chí, chị Lan kiên trì học hỏi kinh nghiệm thực tế. Khi không tìm được người nuôi trong vùng, chị lặn lội vào tận Trà Vinh để học nghề. Đến tháng 6/2024, sau khi được Chi cục Kiểm lâm tỉnh Kon Tum (cũ) cấp phép, chị chính thức triển khai mô hình với 6 cá thể cheo cheo đầu tiên, thành lập trại nuôi Tâm Lan gồm 20 chuồng.
Mỗi chuồng rộng khoảng 5m², bên trong bố trí 4 “ngôi nhà” nhỏ bằng gạch men xếp hình tam giác. Các vách tường được phủ thảm cỏ nhân tạo để tránh trầy xước cho cheo cheo, cùng hệ thống camera giám sát đảm bảo an toàn.
THÀNH CÔNG TỪ LỐI ĐI RIÊNG
Nhờ kiên trì và chịu khó quan sát, chị Lan dần hiểu rõ tập tính của cheo cheo và đúc kết được quy trình chăm sóc phù hợp. Theo chị, cheo cheo khá dễ nuôi, ít dịch bệnh, chi phí chăm sóc thấp.
Mỗi ngày, chị chỉ cho ăn và dọn chuồng một lần vào buổi sáng. Thức ăn chủ yếu gồm cám, bắp và các loại rau như rau muống, rau lang, đều do chị tự trồng, với chi phí chỉ khoảng 2.000 đồng/ngày.
Định kỳ, chị chủ động tiêm phòng các bệnh thường gặp như đục mắt và tiêu chảy để bảo vệ đàn cheo cheo.
Theo chị Lan, cheo cheo là loài dễ nuôi, ít dịch bệnh.
Cheo cheo sinh sản chậm, mỗi lứa chỉ một con. Sau khi sinh 2 ngày, cheo cheo con được tách mẹ để nuôi bằng sữa non (dành cho chó, mèo), còn cheo cheo mẹ được tiêm thuốc phục hồi và ghép phối lại.
Sau khoảng 1 tháng, cheo cheo con nặng khoảng 1kg và bắt đầu bước vào giai đoạn sinh sản khi đạt 1,3kg. Dù sinh sản ít, song chính yếu tố này lại làm tăng giá trị của loài vật quý hiếm này.
Hiện nay, trại Tâm Lan đã được nhiều người biết đến, lượng cung luôn không đủ cầu. Chị Lan bán cả cheo cheo giống (giá khoảng 11 triệu đồng/cặp) lẫn cheo cheo thương phẩm (giá từ 1,2 - 1,5 triệu đồng/kg).
Từ đầu năm 2025 đến nay, chị Lan đã xuất 12 bản kê lâm sản tới nhiều tỉnh như Vĩnh Long, Cà Mau, Đồng Nai, Hà Tĩnh…
Thức ăn của cheo cheo hầu hết là nguồn có sẵn trong tự nhiên.
Không chỉ kinh doanh uy tín với chính sách bảo hành 1 đổi 1 trong 5 ngày nếu xảy ra rủi ro do vận chuyển, cơ sở của chị còn bao tiêu đầu ra 10 năm với giá 1 triệu đồng/kg cho người nuôi theo mô hình của mình.
Sau thành công bước đầu, chị Lan tiếp tục mở rộng quy mô. Hiện trại của chị đã có 40 cá thể cheo cheo và nuôi thêm các loài như chồn hương, chồn mốc, don (nhím đá) và heo rừng lai.
Song song đó, chị luôn sẵn sàng hướng dẫn kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm cho những hộ dân có nhu cầu phát triển theo mô hình này.
Một số loài động vật hoang dã vừa được chị Lan nuôi thêm.
Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam phường, Chủ tịch Hội Nông dân phường Đăk Cấm Trần Văn Hải đánh giá, điều đáng quý ở chị Lan là tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám rẽ sang lối đi chưa ai từng chọn. Mô hình này không chỉ mang lại thu nhập ổn định, mà còn góp phần bảo tồn động vật quý hiếm.
Hội Nông dân phường luôn tạo điều kiện để chị Lan mở rộng quy mô trang trại, và khuyến khích nhiều nông đân tới học hỏi mô hình nhiều triển vọng này.