Hướng tới giá trị bền vững

4 giờ trướcBài gốc

Theo các chuyên gia, việc thực hiện sẽ góp phần mở rộng không gian công cộng, không gian mở, phục vụ cộng đồng; đồng thời phát huy giá trị của khu Di tích lịch sử văn hóa quốc gia đặc biệt Hồ Gươm, đóng góp không gian kiến trúc cảnh quan khu vực, bộ mặt quốc gia.

Thời điểm thích hợp

Trước thông tin tòa nhà “Hàm cá mập” sắp tháo dỡ, những ngày gần đây, đông đảo người dân và du khách đã đến khu vực Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục để chụp ảnh, check -in.

Tòa nhà “Hàm cá mập” được xây dựng từ năm 1991 - 1993, trên nền nhà xe điện cũ và Bách hóa bờ hồ. Nằm ở vị trí đắc địa, tồn tại hàng chục năm, tòa nhà này trở thành địa điểm quen thuộc của nhiều người dân Hà Nội và du khách.

Theo chị Phạm Thị Hương (45 tuổi, quận Hoàn Kiếm), sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, tòa nhà “Hàm cá mập” đã trở thành hình ảnh quen thuộc.

“Bao nhiêu lần dạo chơi, chụp ảnh quanh hồ, có lẽ lần chụp ảnh với tòa nhà trước khi bị tháo dỡ đem lại cảm xúc bồi hồi nhất. Tuy nhiên, việc dỡ bỏ tòa nhà nhằm đem lại không gian thông thoáng hơn, có giá trị hơn với khu vực xung quanh thì đây là việc làm hoàn toàn hợp lý” - chị Phạm Thị Hương chia sẻ.

Ngày 19/3, UBND quận Hoàn Kiếm đã có thông tin chính thức về việc quy hoạch khu vực Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục và khu vực không gian công cộng phía Đông Hồ Gươm. Quận Hoàn Kiếm cũng xác định rõ khu vực không gian công cộng phía Đông Hồ Gươm với tổng diện tích dự kiến khoảng 2,14ha, có phạm vi ranh giới phía Tây giáp Hồ Gươm và đường Đinh Tiên Hoàng; phía Bắc giáp khu dân cư hiện có; phía Đông giáp phố Lý Thái Tổ; phía Nam giáp phố Trần Nguyên Hãn. Dự kiến, UBND quận Hoàn Kiếm sẽ tiến hành giải phóng tòa nhà “Hàm cá mập” trước 30/4/2025 và khu vực phía Đông Hồ Gươm trước 2/9/2025.

Chia sẻ quan điểm về việc mở rộng không gian Hồ Gươm, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam Phan Đăng Sơn cho biết: “Không gian Hồ Gươm trong quá trình xây dựng từ thời Pháp thuộc đã trải qua một chặng đường dài. Chúng ta đã bổ sung vào không gian này nhiều công trình, lấn ngày càng gần ra mặt hồ, điều này khiến không gian ngày càng trở nên bức bối và bị phá vỡ. Trong đó, tòa nhà “Hàm cá mập” ngay từ khi xây dựng đã đóng góp không tốt với nhiều lý do khác nhau, trong đó có việc Hà Nội vẫn chưa quy hoạch hồ Hoàn Kiếm một cách bài bản”.

Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam chia sẻ thêm: “Thời điểm này, chúng ta đang có những chuyển đổi về cơ chế mang tính cách mạng. Về quy hoạch đô thị Hà Nội, Chính phủ đã phê duyệt 2 quy hoạch Thủ đô cuối năm 2024, thực thi những quy hoạch đó, việc chỉnh trang khu vực Hồ Gươm là cần thiết. Việc phá tòa nhà "Hàm cá mập" là thời điểm thích hợp, cần tiến hành quyết liệt, phù hợp theo sự phát triển chung cho khu vực Hồ Gươm nói riêng và Hà Nội nói chung".

Phá dỡ tòa nhà ''Hàm cá mập'' sẽ tạo không gian công cộng rộng mở cho Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục và Hồ Gươm. Ảnh: Phạm Hùng

Đồng tình quan điểm, nhiều kiến trúc sư cho rằng, Thủ đô Hà Nội trước đây quy hoạch cho 250.000 dân, nhưng giờ đã lên gần 10 triệu, nên mở rộng không gian công cộng, nhất là ở khu vực Hồ Gươm.

So sánh 2 bức ảnh không gian tổng thể Hồ Gươm được chụp năm 1950 và hơn 70 năm sau - năm 2025, TS.KTS Nguyễn Quốc Tuân - Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho hay: “Chúng ta thấy Hồ Gươm ngày càng chật chội hơn, bê tông hóa dày hơn… Chúng ta không thể bắt đô thị đứng yên, vì bản chất đô thị là một thực thể sống, luôn vận động và biến đổi. Song, sự biến đổi ấy cần phải hài hòa, phù hợp giữa cũ và mới, giữa bảo tồn và phát triển”.

Trên nhiều diễn đàn, khi nói về quy hoạch, cải tạo, chỉnh trang khu vực Hồ Gươm lần này, nhiều ý kiến đã đề cập tới việc tòa nhà “Hàm cá mập”, và chuyện tòa nhà này trước đây phải sửa chữa thiết kế nhiều lần.

Ý kiến trên không sai, nhưng toàn diện. Có ý kiến đã phản hồi, việc phá bỏ tòa nhà “Hàm cá mập” chỉ là một công trình trong tổng thể trong quy hoạch Hồ Gươm lần này. Ngoài công trình đó, nhiều trụ sở cơ quan, nhà dân cũng cần di dời. Do vậy, thách thức lớn nhất khi quy hoạch, chỉnh trang lần này là phải thực hiện bài bản, thống nhất, có sự thấu hiểu về truyền thống văn hóa, lịch sử.

Di sản Hồ Gươm không thể dừng lại ở một chỗ, để tồn tại thì nó phải biến đổi, thay đổi thích ứng với thời gian, thời đại sẽ quyết định nó tồn tại như thế nào. Nếu là thời đại có cách nhận thức, hay ứng xử văn hóa, Hồ Gươm sẽ vừa được bảo tồn với tất cả những giá trị lịch sử văn hóa hiện hữu còn lại và trải qua một quá trình thích ứng. Hồ Gươm phải chịu sự cải tạo, chịu sự biến đổi thích ứng, nhất là thích ứng với thời gian, nhu cầu của thời gian, nhu cầu của thời đại.
GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính

“Cần một đánh giá tổng phổ về quy hoạch cảnh quan, không gian, kiến trúc của toàn bộ khu vực Hồ Gươm và phụ cận. Từ đó, chúng ta đưa ra phương án mang tính toàn diện, không chỉ riêng tòa nhà "Hàm cá mập" hay phía Đông Hồ Gươm, nhà công sở và nhà dân. Nếu chỉ mức độ như vậy, chỉnh trang, cải tạo không gian Hồ Gươm vẫn còn dang dở. Chúng ta cần một quy hoạch bài bản, thống nhất, có sự thấu hiểu về truyền thống văn hóa để đưa ra giải pháp thận trọng, tinh tế” - KTS Phan Đăng Sơn nhấn mạnh

Kiến tạo giá trị mới

Quy hoạch, đầu tư, cải tạo, chỉnh trang Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục, TP Hà Nội đặt mục tiêu tạo dựng một không gian xanh, không gian công cộng theo hướng hiện đại nhưng vẫn giữ gìn bản sắc văn hóa, truyền thống của khu vực Hồ Gươm, kết hợp với việc khai thác không gian ngầm. Theo phương án quy hoạch, vị trí của các công trình cũ sẽ được thay bằng quảng trường mở, nơi giao nhau của 5 con phố nổi tiếng gồm Lê Thái Tổ, Đinh Tiên Hoàng, phố Hàng Đào, Hàng Gai và Cầu Gỗ.

“Các giải pháp nghiên cứu, đề xuất lần này mong muốn mở rộng không gian quảng trường tối đa, tăng khả năng kết nối 2 khu vực quan trọng là là Hồ Gươm - Di tích quốc gia đặt biệt và phố cổ - di tích cấp quốc gia” - Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Phạm Tuấn Long chia sẻ.

UBND quận Hoàn Kiếm sẽ làm việc với các cơ quan liên quan để xác định cụ thể cho phép duy trì không gian mở, thoáng đãng cho người dân và du khách. Cùng với đó là kiểm soát hoạt động thương mại; thiết lập các quy định nghiêm ngặt đối với việc xây dựng và kinh doanh trong khu vực. Điều này bao gồm việc giới hạn số lượng cửa hàng và quán ăn, đồng thời kiểm soát kích thước và diện tích của các hộ kinh doanh, nhằm bảo đảm không gian vẫn rộng rãi cho các hoạt động cộng đồng.
Phó Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Trịnh Hoàng Tùng

Ngoài bề nổi, theo các chuyên gia, quy hoạch không gian ngầm là một giải pháp tối ưu để giải quyết bài toán về khan hiếm không gian mặt đất. Việc tích hợp không gian ngầm tại quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục sẽ mang đến những cơ hội phát triển đô thị bền vững. Việc kết nối Nhà ga C9 thuộc tuyến đường sắt đô thị số 2 với quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục sẽ biến nơi đây thành một địa điểm tập trung và lan tỏa giao thông, giúp người dân và du khách dễ dàng tiếp cận các khu vực trung tâm Hà Nội, đúng theo hình thái phát triển đô thị TOD, nhằm khuyến khích sử dụng giao thông công cộng thay phương tiện cá nhân, góp phần cải thiện chất lượng không khí; đồng thời, mở ra cơ hội phát triển các khu trung tâm thương mại, dịch vụ và giải trí dưới lòng đất.

Điều này không chỉ thu hút thêm khách du lịch mà còn kích thích tăng trưởng kinh tế khu vực. Đây chính là một bước tiến tiềm năng hướng tới việc biến Hà Nội thành đô thị thông minh và hiện đại.

Nhớ lại cách đây 3 năm, không gian Hồ Gươm cũng đã từng gây tranh luận với phương án đặt ga ngầm C9 của tuyến đường sắt đô thị số 2 trên đường Đinh Tiên Hoàng. Cuộc tranh luận chính là phép thử tình cảm của người dân với không gian quanh Hồ Gươm để hy vọng trong tương lai, không gian này cần phải trở thành một không gian công cộng và kết nối hấp dẫn, thân thiện.

Với lần quy hoạch, cải tạo, chỉnh trang quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục này, người dân và nhiều chuyên gia kỳ vọng, nơi đây sẽ không còn bị bó hẹp bởi những bức tường kính chật chội. Một khoảng trời rộng hơn sẽ hiện ra, nơi người dân và du khách có thể dừng chân, cảm nhận hơi thở thanh sạch của Hồ Gươm mà không bị ngăn trở bởi những vách ngăn nhân tạo. Tháp Rùa, đền Ngọc Sơn, cầu Thê Húc - những biểu tượng của Hà Nội ngàn năm sẽ trở lại trọn vẹn trong tầm mắt, không bị che mờ bởi bóng dáng của một công trình vốn không thuộc về dòng chảy di sản.

Lần này, Hà Nội chọn cách cởi bỏ một phần quá khứ để mở ra một tương lai trong lành, khoáng đạt hơn. Có thể sẽ có những hoài niệm, những tiếc nuối, nhưng khi quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục trở thành một không gian mở thực sự, khi người dân có thêm nơi để đi dạo, ngắm hồ, khi Hà Nội hiện đại mà vẫn giữ được hồn cốt riêng biệt, thì khi ấy, chúng ta sẽ hiểu rằng, thay đổi đôi khi không phải là mất đi, mà là để gìn giữ theo một cách bền vững hơn.

Theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1259/QĐ-TTg, ngày 26/7/2011, khu vực Hồ Gươm và vùng phụ cận đã được định hướng chính về không gian: bảo tồn hình ảnh đặc trưng của khu vực Hồ Gươm; cải thiện các cảnh quan xung quanh Hồ Gươm; bảo tồn, tôn tạo, quản lý bảo vệ theo Luật Di sản văn hóa xung quanh các công trình di tích có giá trị; di dời một số đơn vị và cơ quan để quy hoạch, cải tạo nâng cấp mở rộng trụ sở các cơ quan của TP; bổ sung các công trình phục vụ tiện ích công cộng phục vụ du lịch, văn hóa chất lượng cao.
Tại đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1668/QĐ-TTg ngày 27/12/2024 cũng xác định: nghiên cứu bảo tồn, cải tạo, chỉnh trang và sắp xếp, tổ chức không gian khu vực Hồ Gươm theo hướng có nhiều không gian công cộng phục vụ cộng đồng.

Lại Tấn

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/huong-toi-gia-tri-ben-vung.html