Giáo sư Nguyễn Bửu Triều dự và phát biểu tại lễ kỷ niệm 75 năm thành lập Bộ môn Ngoại. Ảnh: MOH.
Giáo sư Nguyễn Bửu Triều ra đi vào lúc 22h52 ngày 16/7, tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức - nơi ông từng gắn bó và cống hiến trọn đời cho y học nước nhà. Sự ra đi của ông để lại niềm tiếc thương vô hạn trong lòng gia đình, học trò, đồng nghiệp và cộng đồng y tế cả nước.
Ông là người cuối cùng còn lại trong thế hệ bác sĩ đầu tiên của ngoại khoa Việt Nam. Suốt hơn 85 năm cuộc đời, ông đã hiến trọn tâm trí và nghị lực để phụng sự nhân dân, đào tạo thế hệ thầy thuốc tương lai, và góp phần đặt nền móng cho nhiều chuyên ngành quan trọng trong y học hiện đại.
Giáo sư Nguyễn Bửu Triều sinh ngày 3/2/1923 tại Huế, trong một gia đình hoàng tộc, có truyền thống nho học và y học. Năm 1939, ông ra Hà Nội theo học Trường Đại học Y Dược và trở thành sinh viên nội trú tại Bệnh viện Bảo hộ (tiền thân của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức).
Tại đây, ông có cơ hội học hỏi trực tiếp từ các bậc thầy sáng lập ngoại khoa Việt Nam như giáo sư Hồ Đắc Di, giáo sư Tôn Thất Tùng. Từ những năm tháng đó, lý tưởng "chữa bệnh cứu người" đã trở thành mạch sống xuyên suốt sự nghiệp của ông.
Khi cuộc kháng chiến chống Pháp bùng nổ, bác sĩ trẻ Nguyễn Bửu Triều xung phong lên chiến khu, làm Đội trưởng Đội điều trị III - tiền thân của Bệnh viện Quân y 103 ngày nay. Tại vùng rừng núi hiểm trở Chiêm Hóa, ông đã không quản gian khó để cứu chữa hàng nghìn thương binh.
Từ năm 1956, ông chính thức công tác tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức và Bộ môn Ngoại, Đại học Y Hà Nội. Ông lần lượt giữ nhiều vị trí quan trọng như Chủ nhiệm Khoa Tiết niệu (1958), Chủ nhiệm Bộ môn Ngoại (1980), đồng thời là Phó Chủ tịch Hội Ngoại khoa Việt Nam, Chủ tịch Hội Tiết niệu - Thận học Việt Nam.
Năm 1960, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam. Năm 1984, ông được phong học hàm Giáo sư Y học.
Trong vai trò bác sĩ phẫu thuật, giáo sư Nguyễn Bửu Triều là người tiên phong đưa kỹ thuật nội soi tuyến tiền liệt về Việt Nam. Ông trực tiếp đào tạo thế hệ đầu tiên thực hiện kỹ thuật này, giúp điều trị thành công cho hàng chục nghìn bệnh nhân trên toàn quốc.
Các nghiên cứu của ông trong lĩnh vực phẫu thuật sỏi tiết niệu, dị tật bẩm sinh hệ sinh dục nam... là những đóng góp mang tính nền tảng cho sự phát triển của ngành tiết niệu - nam học hiện đại tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, ông còn là người hướng dẫn nhiều luận án tiến sĩ xuất sắc, tác giả và chủ biên nhiều đầu sách giáo khoa, chuyên khảo được sử dụng rộng rãi trong giảng dạy và thực hành lâm sàng.
Trên giảng đường, ông là người thầy tận tụy, khắt khe nhưng đầy truyền cảm hứng. Với sinh viên và đồng nghiệp, ông luôn nhấn mạnh: "Y là nghề nhân văn, cần học mãi, đọc mãi, sống mãi với đạo làm người".
Không chỉ trong nước, khi được cử sang Guinea (châu Phi) làm trưởng đoàn chuyên gia, ông tiếp tục phát huy tài năng và y đức. Những ca mổ kỳ tích của ông đã cứu sống nhiều người dân nơi đây. Người dân Guinea thậm chí đã đặt tên một con đường là "Đường Bửu Triều" để ghi nhớ công lao của ông.
Trong đời thường, giáo sư Nguyễn Bửu Triều là người giản dị, mực thước, hết lòng vì đồng nghiệp, luôn quan tâm, dìu dắt thế hệ trẻ. Với gia đình, ông là người cha, người ông gương mẫu; với học trò, ông là biểu tượng sống của trí tuệ và y đức.i.
Với những cống hiến to lớn cho y học, giáo dục và xã hội, Giáo sư Nguyễn Bửu Triều đã được Đảng và Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý:
Huân chương Độc lập hạng Nhì
Huân chương Kháng chiến hạng Nhất
Huân chương Lao động hạng Ba
Huân chương Chiến công hạng Ba
Danh hiệu Nhà giáo Nhân dân
Cùng nhiều bằng khen, kỷ niệm chương từ Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và các tổ chức quốc tế.
Phương Anh