Bộ Văn hóa Hy Lạp hạn chế việc tiếp cận địa điểm Acropolis từ trưa đến 5 giờ chiều trong thời gian cao điểm của mùa hè năm 2024. Ảnh: Aris Oikonomou/AFP/Getty Images
Theo hãng CNN, việc leo lên đỉnh đồi Acropolis của Athens luôn là một kỳ tích đối với những người dũng cảm. Có lẽ chưa bao giờ các thành phố ở châu Âu phải đối mặt với những đợt nắng nóng kéo dài và nguy hiểm như các năm gần đây.
Di sản thế giới được UNESCO công nhận này có rất ít bóng mát. Đứng giữa những cột đá cẩm thạch trắng được chế tác tinh xảo của Đền Parthenon, phản chiếu ánh nắng gay gắt của Địa Trung Hải được ví như một bài kiểm tra sức bền hơn đơn giản chi là hoàn thành giấc mơ.
Và không chỉ có Acropolis. Athens luôn nóng như thiêu đốt vào mùa hè, nhưng chưa bao giờ "khủng khiếp" đến mức như hiện tại.
Đây là thủ đô nóng nhất ở lục địa châu Âu nhưng đã chứng kiến mức cao kỷ lục vào năm 2024, một tình huống đang trở thành chuẩn mực mới. Toàn bộ Địa Trung Hải đang ấm lên nhanh hơn mức trung bình toàn cầu.
Khi du lịch đến Hy Lạp đang bùng nổ, các quan chức cho biết Athens dự kiến sẽ chào đón kỷ lục 10 triệu du khách trong năm nay. Vào tháng 7 và tháng 8, khi nhiệt độ khắc nghiệt hơn nữa, theo dự đoán của cơ quan thời tiết quốc gia của đất nước, làn song du lịch sẽ gia tăng kỷ lục vào mùa cao điểm.
Số lượng du khách tăng cũng đặt ra áp lực đối với nguồn nước và cơ sở hạ tầng khan hiếm.
Một số bài viết trên báo chí Hy Lạp nhận định quá trình khai thác nguồn lực du lịch tối đa của đất nước không còn ý nghĩa nữa khi người Hy Lạp đang dần mất đi không gian riêng.
"Nói một cách thẳng thắn, chúng ta đang để lại cho các thế hệ người Hy Lạp sau này không chỉ khoản nợ khổng lồ mà còn là một Hy Lạp không có mùa hè. Sự lo lắng về những tháng tới đang ở mức cao”, bài báo viết.
Tuy nhiên, giữa nỗi sợ hãi, chắc chắn vẫn có hy vọng. Giới quan sát nhận định đã đến lúc Hy Lạp phải thích nghi hoặc đối mặt với hậu quả thảm khốc.
Thị trưởng Athens Haris Doukas nhấn mạnh nỗ lực xây dựng khả năng phục hồi là vấn đề sống còn. Và khi việc thích nghi ứng phó với nhiệt độ cao có thể xử lý thì số lượng khách du lịch gia tăng vào mùa hè không còn là nỗi lo.
Bộ tản nhiệt đô thị
Trong ngắn hạn, hệ thống cảnh báo sớm về đợt nắng nóng và theo dõi dữ liệu nhiệt độ theo thời gian thực, kết hợp với đài phun nước, trung tâm làm mát có máy lạnh và các công viên nhỏ râm mát đã được đưa vào sử dụng để hỗ trợ du khách giải nhiệt mùa hè.
Các dịch vụ khẩn cấp đã được triển khai, bao gồm cả xung quanh chân đồi của Acropolis, để hỗ trợ du khách đang gặp khó chịu.
"Khách du lịch thường đánh giá thấp nắng nóng, đặc biệt là những người đến từ vùng khí hậu lạnh hơn. Họ không nghĩ đến việc đội mũ hoặc mang đủ nước", Iris Plaitakis, một hướng dẫn viên du lịch thường xuyên đến thăm Acropolis, cho biết.
Nhiệt độ cực cao rất nguy hiểm. "Sóng nhiệt là nguyên nhân gây ra hơn 80% số ca tử vong do các sự kiện thời tiết và khí hậu ở Châu Âu", Ine Vandecasteele, một chuyên gia về thích ứng đô thị của Cơ quan Môi trường Châu Âu, nói.
Về lâu dài, theo giới quan sát, Athens phải hướng tới kế hoạch quy hoạch lại thành phố. Đây là một trong những thành phố ít xanh nhất ở châu Âu và là thành phố đông dân thứ hai sau Paris.
Hơn thế nữa, Hy Lạp, và đặc biệt Athens, là nơi sinh sống của một trong những nhóm dân số già nhất ở châu Âu - đối tượng dễ bị tổn thương do nhiệt độ cực cao.
Năm 2021, thành phố này trở thành thành phố đầu tiên tại châu Âu bổ nhiệm "cơ quan xử lý vấn đề nhiệt chuyên trách" để thúc đẩy và điều phối các chiến lược thích ứng và phục hồi.
Chiến lược này diễn ra khi thành phố bắt đầu tập trung vào các giải pháp dựa trên thiên nhiên để giảm hiệu ứng đảo nhiệt, hiện tượng khiến các thành phố trở nên nóng hơn nhiều so với môi trường tự nhiên xung quanh.
"Chỉ trong hơn một năm, chúng tôi đã trồng được 7.000 cây, điều này rất khó thực hiện ở một thành phố đông đúc như vậy. Chúng tôi muốn con số đó đạt 28.000 cây trong bốn năm tới", Doukas, thị trưởng Athens cho biết.
Theo ông Doukas, Athens đang xem xét lại cơ sở hạ tầng đô thị, thiết kế lại đường sá và lựa chọn vật liệu hấp thụ nhiệt.
Các sáng kiến xây dựng khả năng phục hồi, bao gồm tạo ra bản đồ nắng nóng chi tiết để can thiệp có mục tiêu. Cụ thể là tạo ra một khu rừng nhỏ, khu rừng đầu tiên của Hy Lạp, tại Kypseli, nơi dân cư đông đúc nhất châu Âu.
"Mục tiêu là giảm nhiệt độ xuống 5 độ C trong vòng 5 năm tới bằng cách tạo ra các vi khí hậu có mục tiêu", ông Doukas nói.
Ở vùng ngoại ô rợp bóng cây Chalandri, việc phục hồi một đường ống dẫn nước La Mã thế kỷ thứ hai để tưới tiêu cho các không gian xanh và làm mát các khu phố đã thu hút được nhiều sự chú ý.
"Đường ống dẫn nước vận chuyển nước mà nếu không sẽ bị lãng phí. Khi các đường ống mới đi vào hoạt động vào mùa hè này, chúng tôi sẽ tiết kiệm được 80.000-100.000 mét khối mỗi năm", Giám đốc dự án Christos Giovanopoulos nói.
Đã đến lúc “phá bỏ bê tông”
Với hệ thống kiến trúc dày đặc, Athens hiện đại không còn giống với địa điểm lý tưởng mà mọi người đã chọn để định cư cách đây hàng thiên niên kỷ.
Juanjo Galan, phó giáo sư quy hoạch đô thị tại Đại học Kỹ thuật Valencia của Tây Ban Nha đã chứng kiến thành phố trải qua các cuộc cách mạng xanh, được vinh danh là Thủ đô xanh châu Âu năm 2024 vì những thành tựu trong quá trình chuyển đổi xanh và trung hòa khí hậu, cho biết.
"Ở Tây Ban Nha, chúng tôi nói rằng bạn không thể làm trứng ốp la mà không đập vỡ một số quả trứng. Giống như Valencia, Athens sẽ phải đập vỡ một số bê tông, đầu tư vào cơ sở hạ tầng xanh và vật liệu hấp thụ nhiệt. Sẽ mất một thời gian nhưng có thể thực hiện được", ông nói.
HỒNG NHUNG