Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi phát biểu trước Quốc hội về chính sách hôm 28/10. Nguồn: Nikkei Asia
Ưu tiên phục hồi kinh tế
Trong phát biểu trước Quốc hội hôm 10/11, bà Takaichi cũng cho biết, sẽ không loại trừ khả năng cắt giảm thuế bán hàng của Nhật Bản như một lựa chọn trong tương lai, củng cố kỳ vọng của thị trường rằng chính quyền của bà sẽ ưu tiên các bước phục hồi nền kinh tế hơn là khắc phục tình hình tài chính công đang xấu đi.
"Chúng tôi sẽ đảm bảo duy trì niềm tin của thị trường vào nền tài chính bền vững của Nhật Bản. Nhưng nếu chúng tôi không thúc đẩy đầu tư, nền kinh tế sẽ không thể tăng trưởng", bà Takaichi phát biểu.
Những nhận xét này báo hiệu sự thay đổi lớn so với các chính quyền trước đây vốn bám sát các mục tiêu tài chính hàng năm và nhấn mạnh đến nhu cầu duy trì niềm tin của thị trường vào tài chính Nhật Bản, ngay cả khi họ triển khai các gói chi tiêu lớn.
"Chính sách tiền tệ cần được định hướng theo hướng đạt được tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và ổn định giá cả", Chính phủ Nhật Bản cho biết trong bản dự thảo gói kinh tế, đồng thời kêu gọi BOJ hợp tác với các nỗ lực của Chính phủ nhằm kích thích nhu cầu.
Việc chính quyền tập trung vào các chính sách tăng trưởng có thể làm phức tạp thêm quyết định của Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) về thời điểm tiếp tục chu kỳ tăng lãi suất vốn đã bị tạm dừng do những lo ngại về hậu quả kinh tế từ việc tăng thuế quan của Mỹ.
BOJ đã giữ nguyên lãi suất trong tháng trước nhưng hội đồng quản trị của ngân hàng này nhận thấy khả năng tăng lãi suất trong thời gian tới ngày càng cao, theo bản tóm tắt ý kiến tại cuộc họp hôm 10/11.
BOJ sẽ họp để xem xét lại lãi suất vào ngày 18-19/12, vào thời điểm chính quyền hoàn thiện dự thảo ngân sách cho năm tài chính tiếp theo.
Toru Suehiro, nhà kinh tế trưởng tại Daiwa Securities, cho biết: "Tôi không nghĩ BOJ có nhiều khả năng sẽ tăng lãi suất tại cuộc họp tháng 12, diễn ra trước khi nội các phê duyệt ngân sách năm tới".
Mục tiêu tài chính mới
Kể từ khi nhậm chức vào tháng trước, bà Takaichi đã cam kết biên soạn một gói các biện pháp nhằm giảm thiểu tác động từ chi phí sinh hoạt tăng cao và thúc đẩy đầu tư vào các lĩnh vực tăng trưởng và quốc phòng.
Các nhà phân tích cảnh báo rằng, những kế hoạch chi tiêu như vậy có thể đe dọa mục tiêu của Nhật Bản, được nêu trong bản thiết kế tài chính công bố vào tháng 6, là đạt được thặng dư ngân sách cơ bản vào một thời điểm nào đó trong năm tài chính 2025 đến 2026.
Tuần trước, bà Takaichi đã phát biểu trước Quốc hội rằng bà sẽ từ bỏ ý tưởng sử dụng số dư ngân sách cơ bản hàng năm làm mục tiêu củng cố tài chính của Nhật Bản, thay vào đó là một mục tiêu mới kéo dài trong nhiều năm.
Mặc dù bà loại trừ khả năng hủy bỏ mục tiêu hiện tại ngay lập tức, nhưng Takaichi cho biết sẽ chỉ đạo Nội các xúc tiến hướng đi này vào tháng 1 năm sau.
"Từ bây giờ, tôi muốn xem xét các biện pháp mới để cân bằng (ngân sách) trong một vài năm tới", bà Takaichi phát biểu trước Quốc hội vào thứ Hai.
Cân đối ngân sách chính, không bao gồm chi phí bán trái phiếu mới và chi phí trả nợ, đo lường mức độ các biện pháp chính sách có thể được tài trợ mà không cần phải dùng đến nợ.
Nhật Bản đã nhiều lần lùi thời hạn đạt được thặng dư ngân sách cơ bản vì các Chính phủ trước đây tiếp tục triển khai các gói chi tiêu lớn để phục hồi nền kinh tế và chống lại các cú sốc như đại dịch.
Bà Takaichi đã chỉ trích cán cân ngân sách chính là không đồng bộ với các tiêu chuẩn toàn cầu và hạn chế khả năng sử dụng các công cụ tài chính để thúc đẩy tăng trưởng của Nhật Bản.
Nhật Bản đang gánh trên vai khoản nợ công gấp đôi quy mô nền kinh tế, mức nợ tồi tệ nhất trong số các nền kinh tế lớn. Các nhà phân tích cảnh báo kế hoạch tăng lãi suất và việc giảm mua trái phiếu chính phủ của BOJ sẽ làm tăng chi phí tài trợ cho khối nợ khổng lồ của nước này.
Quỳnh Vũ