Interpol khép lại vụ săn lùng xuyên lục địa

4 giờ trướcBài gốc

Hành trình lần dấu

Cơ quan thực thi pháp luật Nigeria phối hợp với Tổ chức Cảnh sát Hình sự quốc tế (Interpol) và Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) đã bắt giữ một đối tượng bị truy nã quốc tế tại thủ đô Abuja. Người này bị cáo buộc là mắt xích cầm đầu trong mạng lưới lừa đảo tài chính xuyên lục địa, sử dụng các nền tảng trực tuyến để chiếm đoạt hàng triệu đô la Mỹ từ các nạn nhân tại châu Âu và Bắc Mỹ. Sau quá trình tạm giữ và điều tra sơ bộ, đối tượng đã bị dẫn độ về nước theo cơ chế hợp tác song phương giữa các cơ quan thực thi pháp luật, khép lại hành trình lẩn trốn kéo dài gần hai năm.

Theo thông tin từ giới chức Nigeria, chiến dịch bắt giữ được triển khai sau nhiều tháng điều tra ngầm, với sự hỗ trợ kỹ thuật từ trung tâm điều phối của Interpol tại Lyon. Cơ quan điều tra đã lần theo dấu vết của hàng trăm giao dịch điện tử khả nghi, chuỗi tài khoản trung gian và các công ty “vỏ bọc” hoạt động tại nhiều quốc gia.

Lực lượng đặc nhiệm Ủy ban Tội phạm Kinh tế và Tài chính Nigeria (EFCC) tiến hành khám xét, thu giữ thiết bị và tài liệu từ ổ nhóm lừa đảo tài chính xuyên lục địa.

Mạng lưới này được tổ chức theo cấu trúc nhiều tầng nấc, vận hành khép kín như một doanh nghiệp ngầm. Nhóm kỹ thuật chịu trách nhiệm tấn công hệ thống và thu thập dữ liệu cá nhân; nhóm trung gian chuyên xử lý dòng tiền, chuyển khoản qua nhiều lớp tài khoản; trong khi nhóm “tiếp cận” đảm nhiệm việc tương tác với nạn nhân qua mạng xã hội, thư điện tử, các nền tảng việc làm hay hẹn hò trực tuyến.

Các điều tra viên mô tả đây là “một hệ thống lừa đảo hoàn chỉnh”, nơi công nghệ chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Phía sau đó là mạng lưới rửa tiền phức tạp kéo dài qua nhiều châu lục, sử dụng hàng loạt công ty bình phong và các giao dịch tiền điện tử được thiết kế để che giấu dòng tiền.

Một số doanh nghiệp đăng ký hợp pháp tại châu Phi và Trung Đông được xác định có vai trò trung gian trong việc hợp thức hóa nguồn vốn bất hợp pháp. Việc truy vết trở nên đặc biệt khó khăn khi nhiều giao dịch được thực hiện thông qua các nền tảng chuyển tiền phi chính thức hoặc các loại tiền kỹ thuật số chưa có quy định quản lý chặt chẽ.

Từ tháng 3 đến tháng 9/2025, lực lượng chức năng Nigeria đã phối hợp chặt chẽ với chuyên gia kỹ thuật số của Interpol để phân tích dữ liệu, lần ngược địa chỉ IP và theo dõi dấu vết điện tử của các thiết bị nghi vấn. Dù nhóm đối tượng sử dụng mạng riêng ảo (VPN) để che giấu vị trí, song các nhà điều tra vẫn phát hiện nhiều giao dịch trùng khớp, xuất phát từ cùng một thiết bị. Những mã định danh kỹ thuật tương đồng với dữ liệu trong các vụ lừa đảo từng được ghi nhận ở Đức, Tây Ban Nha và Hà Lan.

Khi đã khoanh vùng được nghi phạm, lực lượng an ninh Nigeria tiến hành giám sát bí mật trong nhiều tuần. Chiến dịch bắt giữ được triển khai với sự tham gia của các đơn vị đặc nhiệm và chuyên gia kỹ thuật số.

Theo đó, đối tượng chính không kháng cự, song tỏ ra “bình tĩnh bất thường”, cho thấy đã được cảnh báo trước về khả năng bị truy bắt. Trong quá trình khám xét, cơ quan điều tra thu giữ hàng loạt máy tính xách tay, điện thoại di động, thiết bị lưu trữ dữ liệu và nhiều sổ tay ghi chép có chứa mật khẩu truy cập vào các tài khoản ngân hàng quốc tế và ví tiền điện tử.

Dữ liệu điều tra ban đầu cho thấy, mạng lưới mà đối tượng tham gia không chỉ dừng lại ở các vụ lừa đảo thương mại điện tử thông thường, mà còn mở rộng sang những hình thức tinh vi hơn như lừa đảo tình cảm và đầu tư tài chính ảo. Số tiền chiếm đoạt được sau đó được chuyển đổi qua nhiều tầng giao dịch, từ tiền kỹ thuật số, bất động sản cho tới các công ty đầu tư ở nước ngoài nhằm hợp thức hóa dòng tiền và che giấu nguồn gốc bất hợp pháp.

Các cơ quan chức năng Đức và Tây Ban Nha đã chính thức gửi đề nghị hợp tác tư pháp tới phía Nigeria để đối chiếu dữ liệu, truy vết luồng tiền và xác định đồng phạm. Tính đến nay, hàng chục tài khoản ngân hàng đã bị phong tỏa, bao gồm cả những tài khoản do người thân hoặc cộng sự của nghi phạm đứng tên. Đáng chú ý, một số giao dịch có dấu hiệu trùng khớp với các vụ lừa đảo từng xảy ra tại Thụy Sĩ và Bỉ, cho thấy sự liên kết giữa nhiều nhóm tội phạm hoạt động độc lập nhưng cùng khai thác chung hạ tầng kỹ thuật số và phương thức rửa tiền tương tự.

Trong vài năm trở lại đây, Nigeria đã trở thành đối tác tích cực của Interpol trong các chiến dịch truy quét tội phạm mạng xuyên quốc gia, tiêu biểu như “Chiến dịch Delilah” và “Chiến dịch Jackal”. Các chiến dịch này giúp phanh phui hàng loạt mạng lưới lừa đảo quốc tế chuyên sử dụng chiêu thức chuyển khoản doanh nghiệp giả mạo và đánh cắp danh tính cá nhân, qua đó củng cố cơ chế phối hợp giữa Nigeria với các nước châu Âu trong điều tra và dẫn độ tội phạm mạng.

Tang vật vụ án gồm máy tính, điện thoại và ổ cứng chứa dữ liệu giao dịch ngân hàng - bằng chứng quan trọng giúp lần theo dòng tiền và xác định mạng lưới rửa tiền liên quan.

Cảnh báo toàn cầu

Đại diện Interpol khu vực Tây Phi cho biết, đây là một trong những vụ hiếm hoi mà toàn bộ quy trình từ truy tìm, bắt giữ cho đến dẫn độ được hoàn tất trong thời gian ngắn kỷ lục. Trong bối cảnh tội phạm mạng ngày càng tinh vi, việc xử lý nhanh gọn và minh bạch các vụ dẫn độ được xem là thông điệp mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế: không một nghi phạm nào có thể trốn tránh trách nhiệm pháp lý trong thế giới kết nối toàn cầu hiện nay.

Theo các nguồn tin an ninh, quốc gia yêu cầu dẫn độ đã khởi động cuộc điều tra hơn một năm trước, sau khi ghi nhận nhiều nạn nhân tại châu Âu bị chiếm đoạt tài sản thông qua các dự án đầu tư giả mạo và giao dịch chuyển tiền không hợp pháp.

Hệ thống tài khoản ngân hàng được mở tại nhiều quốc gia, nhưng sau cùng đều dẫn về các “công ty vỏ bọc” và tài khoản trung gian có liên hệ với nhóm hoạt động tại Abuja. Khi chuỗi liên kết này được xác định rõ, Interpol đã phát hành “thông báo đỏ” truy nã quốc tế, tạo cơ sở pháp lý cho việc bắt giữ và dẫn độ đối tượng.

Cùng thời điểm, nhiều cơ quan tư pháp và cảnh sát châu Âu phối hợp thành lập nhóm điều tra chung nhằm thống nhất quy trình xử lý và chia sẻ dữ liệu kỹ thuật số. Với sự hỗ trợ từ Europol và Interpol, các chuyên gia pháp y kỹ thuật số đã lần ra chuỗi giao dịch phức tạp, xác định được máy chủ lưu trữ dữ liệu cùng các điểm điều phối hoạt động của nhóm tội phạm. Những chứng cứ điện tử thu thập tại Abuja hiện đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố hồ sơ truy tố và kết nối hàng loạt vụ lừa đảo tại nhiều quốc gia khác nhau.

Phía Nigeria khẳng định mọi thủ tục được tiến hành minh bạch, tôn trọng quyền hợp pháp của đối tượng, đồng thời phối hợp với cơ quan đại diện ngoại giao của quốc gia yêu cầu để bảo đảm quy trình chuyển giao diễn ra đúng quy định. Giới chuyên gia pháp lý nhận định đây có thể trở thành một tiền lệ quan trọng trong việc thực thi các điều khoản hợp tác quốc tế về tội phạm mạng.

Tại châu Âu, nhiều tổ chức tài chính đã tiến hành rà soát toàn bộ quy trình xác minh khách hàng. Các chuyên gia an ninh mạng phát hiện rằng nhiều nghi phạm trong đường dây đã lợi dụng kẽ hở trong khâu xác thực danh tính để mở tài khoản hợp pháp, từ đó hợp thức hóa dòng tiền bất minh. Dù công nghệ xác thực điện tử đã được áp dụng rộng rãi, song giới chuyên môn cho rằng các biện pháp hiện hành vẫn chưa đủ mạnh để ngăn chặn những hình thức gian lận mới.

Vụ bắt giữ tại Abuja vì thế trở thành lời cảnh tỉnh cho các quốc gia về nhu cầu tăng cường chia sẻ dữ liệu, giám sát giao dịch xuyên biên giới và hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa cơ quan điều tra, hệ thống ngân hàng và các nền tảng công nghệ. Sự kết nối toàn cầu của dòng tiền đang khiến tội phạm tài chính có khả năng “ẩn mình” qua nhiều lớp trung gian, đòi hỏi phản ứng đồng bộ và nhanh chóng hơn từ các cơ quan thực thi pháp luật.

Các chuyên gia tội phạm học cảnh báo rằng sự phát triển bùng nổ của nền kinh tế số đang vô tình tạo ra khoảng trống cho tội phạm mạng mở rộng hoạt động. Từ những vụ lừa đảo nhỏ lẻ, các nhóm tội phạm đã phát triển thành mạng lưới có tổ chức, kết hợp giữa kỹ thuật lập trình, nghiệp vụ tài chính và tâm lý học hành vi để thao túng nạn nhân. Trong thế giới số, nơi danh tính ảo có thể được “chế tạo” gần như tức thì, ranh giới giữa quyền riêng tư và trách nhiệm pháp lý trở nên mong manh hơn bao giờ hết.

Đại diện Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế nhấn mạnh rằng bài học quan trọng nhất từ vụ án này không chỉ nằm ở kết quả truy bắt, mà ở việc tăng cường năng lực điều tra số và củng cố hợp tác đa phương. Theo Interpol, các quốc gia cần đầu tư mạnh vào hạ tầng phân tích dữ liệu, hệ thống cảnh báo sớm và chương trình đào tạo chuyên sâu cho lực lượng điều tra kỹ thuật số. Tổ chức này cũng khuyến nghị đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong việc phát hiện hành vi gian lận, một công cụ được cho là đã đóng vai trò đáng kể trong việc lần ra dấu vết của mạng lưới tại Abuja.

Chính phủ Nigeria sau khi hoàn tất chiến dịch phối hợp bắt giữ và dẫn độ nghi phạm, khẳng định sẽ tiếp tục mở rộng hợp tác quốc tế trong điều tra tội phạm mạng, đồng thời hoàn thiện khung pháp lý về quản lý tài chính số. Bộ Tư pháp nước này đang tiến hành rà soát các quy định liên quan đến dẫn độ và kiểm soát dòng tiền xuyên biên giới, nhằm bảo đảm tương thích với chuẩn mực quốc tế, qua đó tạo nền tảng pháp lý bền vững cho các thỏa thuận hợp tác lâu dài trong khu vực.

Các nhà quan sát đánh giá, động thái này phản ánh quyết tâm và vai trò ngày càng chủ động của Nigeria trong nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế nhằm đối phó với tội phạm công nghệ cao tại Tây Phi - khu vực từng được coi là “điểm nóng” của các đường dây lừa đảo xuyên quốc gia. Song song với đó, nhiều tổ chức quốc tế cũng kêu gọi thiết lập cơ chế chia sẻ dữ liệu có kiểm soát, giúp rút ngắn thời gian xác minh khi có yêu cầu dẫn độ, phong tỏa tài sản hoặc truy vết giao dịch đáng ngờ.

Dù vẫn tồn tại những tranh luận liên quan đến quyền riêng tư, chủ quyền dữ liệu và phạm vi truy cập thông tin, giới chuyên gia đều thống nhất rằng chỉ có sự hợp tác thực chất, minh bạch và dựa trên lòng tin giữa các cơ quan thực thi pháp luật mới có thể ngăn chặn sự lan rộng của tội phạm ẩn danh trong không gian mạng. Những khuyến nghị này đang được nhiều quốc gia xem xét lồng ghép vào chiến lược an ninh mạng quốc gia, như một phần của “hàng rào phòng vệ kỹ thuật số” toàn cầu.

Nhiều quốc gia đã đề xuất triển khai các chương trình huấn luyện chung cho lực lượng điều tra tội phạm mạng, kết hợp giữa nghiệp vụ truyền thống với kỹ năng công nghệ. Đây được xem là hướng đi dài hạn, giúp lực lượng thực thi pháp luật chủ động thích ứng với tốc độ phát triển nhanh chóng của tội phạm kỹ thuật số - loại hình tội phạm không biên giới, không giới hạn trong không gian vật lý và có khả năng gây tổn thất vượt xa phạm vi một quốc gia.

Vụ án lừa đảo xuyên lục địa khép lại với việc một mắt xích chủ chốt bị dẫn độ về nước, song cuộc chiến chống tội phạm mạng toàn cầu vẫn còn tiếp diễn. Sự kiện tại Abuja một lần nữa cho thấy rằng trong thế giới kết nối liên tục, không có “vùng an toàn tuyệt đối”. Chỉ khi công nghệ, pháp luật và hợp tác quốc tế được vận hành đồng bộ, thế giới mới có thể dựng lên một “lá chắn số” đủ vững chắc để bảo vệ hệ thống tài chính toàn cầu khỏi những bàn tay vô hình của tội phạm mạng.

Minh Hằng

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/ho-so-interpol/interpol-khep-lai-vu-san-lung-xuyen-luc-dia-i787640/