Khi chuẩn bị bước vào một danh mục sản phẩm mới, Apple thường bắt đầu với một tầm nhìn rộng lớn, sau đó thu hẹp tham vọng để đưa ra sản phẩm thực tế.
Hãy nhìn lại Apple Watch. Ban đầu công ty hình dung đây là phòng thí nghiệm y tế ngay trên cổ tay bạn, nhưng mẫu Apple Watch đầu tiên hầu như chỉ dừng lại ở việc theo dõi nhịp tim. Theo thời gian, Apple đã bổ sung các khả năng như thông báo nhịp tim bất thường và phát hiện chứng ngưng thở khi ngủ. Gã khổng lồ công nghệ Mỹ đang nỗ lực hướng tới việc cung cấp giám sát huyết áp và đường huyết liên tục, tiến gần hơn đến tầm nhìn ban đầu.
Câu chuyện về headset cũng tương tự. Mục tiêu cuối cùng của Apple từ lâu là tạo ra kính thông minh nhẹ với các tính năng tương tự iPhone. Song khi đưa ra thị trường một sản phẩm cụ thể, hãng bắt đầu với Vision Pro, vừa nặng (600 - 650 g tùy cấu hình) vừa đắt (3.500 USD). Công ty vẫn tiếp tục theo đuổi dự án kính thông minh và hy vọng cuối cùng sẽ đạt được cột mốc đó.
Tham vọng về vệ tinh của Apple cũng theo cùng một mô hình. Khoảng 10 năm trước, Apple đã thuê hai kỹ sư vệ tinh hàng đầu của Alphabet (công ty mẹ Google) để khám phá các khả năng trong lĩnh vực này. Ban đầu, giấc mơ của Apple rất táo bạo là thay thế mạng di động truyền thống bằng vệ tinh.
Ý tưởng là iPhone có thể kết nối trực tiếp với mạng vệ tinh, không cần qua các nhà mạng. Điều này sẽ mang lại vùng phủ sóng ở bất cứ đâu cho người dùng và giúp Apple kiểm soát chặt chẽ hơn hệ sinh thái của mình. Vào giữa những năm 2010, một số hãng công nghệ lớn, gồm cả Google, đã khám phá các ý tưởng tương tự, nhưng không ai tìm ra con đường khả thi.
Cuối cùng, Apple chọn một giải pháp khiêm tốn hơn nhưng vẫn mang tính đột phá: Emergency SOS via Satellite (cứu hộ khẩn cấp qua vệ tinh). Ra mắt cùng dòng iPhone 14 vào năm 2022, tính năng này cho phép người dùng không có dịch vụ di động liên lạc với đội cứu hộ qua vệ tinh - một bước đi thận trọng đầu tiên hướng tới tầm nhìn rộng lớn hơn.
Menu tính năng vệ tinh của Apple trên iPhone - Ảnh: Mark Gurman
Kể từ đó, Apple đã liên tục mở rộng các dịch vụ vệ tinh của mình. Năm 2023, Apple bổ sung dịch vụ hỗ trợ trên đường thông qua Hiệp hội Ô tô Mỹ (AAA) cho các tài xế gặp sự cố và gần đây hơn, cho phép người dùng gửi và nhận tin nhắn khi ngoài vùng phủ sóng, chứ không chỉ trong tình huống khẩn cấp.
Công nghệ này được quản lý bởi Satellite Connectivity Group (Nhóm Kết nối Vệ tinh) của Apple, do Giám đốc cao cấp bộ phận kỹ thuật phần cứng Mike Trela dẫn đầu. Satellite Connectivity Group làm việc chặt chẽ với các đơn vị phần mềm không dây, công nghệ phần cứng, phát triển kinh doanh và quan hệ pháp lý của Apple.
Dịch vụ này kết nối các iPhone tương thích với mạng vệ tinh do công ty Globalstar vận hành. Apple đã từng thảo luận về việc cuối cùng sẽ đưa tính năng đó lên iPad thông qua các modem nội bộ mới của hãng, nhưng hiện vẫn chưa có kế hoạch cụ thể nào sắp thực hiện.
Globalstar là hãng tương đối nhỏ trong ngành vệ tinh và các vệ tinh hiện tại của họ đã sử dụng lâu, cần được nâng cấp hoặc thay thế theo thời gian. Tuy nhiên, mạng lưới này đủ đáp ứng nhu cầu hiện tại của Apple.
Thế nhưng, bối cảnh cạnh tranh đang thay đổi. SpaceX của Elon Musk, chủ sở hữu Starlink, đã trở thành thế lực trong truyền thông vệ tinh và thiết lập quan hệ đối tác rộng rãi với hãng viễn thông T-Mobile US cùng Verizon. AT&T cũng đang phát triển các dịch vụ vệ tinh riêng.
Trong nội bộ Apple, vẫn có những câu hỏi liệu công ty có cần cung cấp dịch vụ vệ tinh riêng hay không. Từ những ngày đầu của dự án, từng được đặt tên mã là Stewie, một số lãnh đạo lập luận rằng Apple không phải là nhà mạng và không nên hành động giống vậy. Giờ đây, khi các tập đoàn viễn thông đang mở rộng nhanh chóng trong cùng lĩnh vực, quan điểm đó càng được củng cố. Song có nhiều lý do để Apple tiếp tục duy trì dịch vụ vệ tinh nội bộ:
Chuyển hướng lâu dài sang vệ tinh: Theo thời gian, vệ tinh có thể trở thành công nghệ chủ đạo cho kết nối di động. Bằng cách đầu tư sớm, Apple sẽ ở vị trí trung tâm của chuyển đổi này, thay vì phụ thuộc vào các nhà mạng.
Kiểm soát trải nghiệm: Khi sở hữu cả phần mềm và giao diện người dùng, Apple đảm bảo các tính năng vệ tinh đáp ứng tiêu chuẩn thiết kế và quyền riêng tư, phù hợp với triết lý kiểm soát từ đầu đến cuối của hãng.
Phạm vi toàn cầu: Apple bán sản phẩm trên hầu hết thị trường thế giới. Trong khi nhà mạng Mỹ như T-Mobile nhanh chóng triển khai vệ tinh, nhiều nhà cung cấp quốc tế vẫn chậm trễ. Sự tham gia trực tiếp của Apple giúp lấp đầy khoảng cách này.
Phụ thuộc kỹ thuật: Giao thức vệ tinh hiện tại của Apple chủ yếu phát triển cho mạng Globalstar và chưa hoàn toàn tương thích với hệ thống của các nhà cung cấp khác. Sự phụ thuộc này khiến việc chuyển đổi mạng trở nên khó khăn. Đó cũng là một lý do nữa để Apple tiếp tục xây dựng chuyên môn riêng về vệ tinh.
Ngành công nghiệp thay đổi nhanh chóng có thể buộc Apple phải điều chỉnh cách tiếp cận. Chẳng hạn, Globalstar đang cân nhắc khả năng bán công ty và SpaceX được xem là người mua tiềm năng.
Tuy vậy, Apple vẫn tiếp tục phát triển các tính năng vệ tinh bổ sung, gồm:
Khung vệ tinh cho ứng dụng bên thứ ba: Apple đang xây dựng API (giao diện lập trình ứng dụng) để các nhà phát triển thêm kết nối vệ tinh vào ứng dụng của họ. Việc triển khai sẽ phụ thuộc vào các nhà phát triển và không phải tất cả tính năng đều tương thích.
Bản đồ hỗ trợ vệ tinh: Apple dự kiến đưa kết nối vệ tinh vào Apple Maps, giúp người dùng định vị mà không cần di động hoặc Wi-Fi.
Tin nhắn phong phú hơn: Apple đang phát triển tin nhắn vệ tinh nâng cao, hỗ trợ cả ảnh ngoài văn bản.
Cải thiện “sử dụng tự nhiên”: Một trong những hạn chế lớn nhất của hệ thống hiện tại là cần tầm nhìn không bị cản trở ra bầu trời. Apple muốn người dùng vẫn kết nối được ngay cả khi iPhone nằm trong túi, xe hoặc trong nhà, loại bỏ nhu cầu phải hướng thiết bị về phía bầu trời. Cách tiếp cận này trong ngành được gọi là “sử dụng tự nhiên”.
Vệ tinh kết hợp 5G: Về phần cứng, dòng iPhone 18 dự kiến hỗ trợ 5G NTN, cho phép các trạm di động kết nối với vệ tinh để mở rộng vùng phủ sóng.
5G NTN (5G Non-Terrestrial Network) là mạng 5G phi mặt đất. Cụ thể, đây là công nghệ 5G cho phép kết nối di động không chỉ qua các trạm phát trên mặt đất mà còn qua vệ tinh hoặc các mạng phi mặt đất khác. Nhờ 5G NTN, điện thoại hoặc thiết bị có thể nhận sóng và truyền dữ liệu ngay cả khi ở vùng hẻo lánh, ngoài vùng phủ sóng di động thông thường hoặc Wi-Fi.
Để đưa hầu hết tính năng mới này ra thị trường, hệ thống vệ tinh của Globalstar cần được nâng cấp lớn và Apple đã hỗ trợ tài chính cho các cải tiến đó.
Apple phải xem xét lại mô hình kinh doanh nếu SpaceX mua Globalstar
Nếu SpaceX cuối cùng mua lại Globalstar, các cải tiến này có thể triển khai nhanh hơn. Tuy nhiên, thương vụ đó cũng sẽ buộc Apple xem xét lại mô hình kinh doanh và chiến lược dài hạn cho dịch vụ vệ tinh.
Cách tiếp cận của Apple là sở hữu bộ tính năng cốt lõi và cung cấp miễn phí, từ Emergency SOS đến các cải tiến sắp tới, nhằm thúc đẩy doanh số iPhone, khuyến khích nâng cấp và giữ người dùng trong hệ sinh thái. Với các tính năng nâng cao hơn, Apple dự kiến để khách hàng trả tiền trực tiếp cho các nhà mạng, SpaceX hoặc hãng cung cấp vệ tinh khác.
Một vụ sáp nhập SpaceX - Globalstar sẽ làm phức tạp vấn đề, nhưng cũng có thể mang lại cơ hội. Apple có thể hợp tác sâu hơn với SpaceX về các tính năng vệ tinh cao cấp, thậm chí tạo ra một cấp độ trả phí mới cho kết nối mở rộng. Hiện Apple chưa có kế hoạch hỗ trợ gọi điện, trò chuyện video hoặc lướt web qua vệ tinh, nhưng SpaceX đang tích cực thực hiện theo hướng đó.
Dù bằng cách nào, người dùng iPhone có thể sẽ được tiếp cận với những tính năng này. Cuối cùng, Apple đang từng bước tiến gần đến tầm nhìn vệ tinh mà hãng đã hình dung cách đây 10 năm. Tất cả chỉ còn là vấn đề thời gian và chi tiết.
Sơn Vân