Ireland rúng động khi khai quật 'Nhà Mẹ và Bé' ở Tuam

9 giờ trướcBài gốc

Annette McKay cho biết bà sẽ không khắc tên mẹ mình lên bia mộ cho đến khi bà có thể đoàn tụ với Mary Margaret. Ảnh: Kara Fox/CNN

Cuộc khai quật (dự kiến kéo dài tới 2 năm) do một nhóm chuyên gia pháp y người Ireland và quốc tế tiến hành nhằm tìm kiếm hài cốt của 796 trẻ em được chôn cất gần "Nhà Mẹ và Bé" địa phương, do các Nữ tu Bon Secour điều hành, từ năm 1925 đến năm 1961. Đây không phải là trại trẻ mồ côi, vì trẻ em được nhận nuôi cùng mẹ.

Nhà Tuam là một trong hàng chục "ngôi nhà" nơi các cô gái mang thai và phụ nữ chưa chồng bị đưa đến để sinh con bí mật trong suốt gần 40 năm của thế kỷ 20. Khi đó, phụ nữ thường bị tách khỏi con cái một cách cưỡng bức. Một số trẻ sơ sinh được đưa đến nơi ở mới, ở Ireland, Vương quốc Anh hoặc xa hơn nữa như Hoa Kỳ, Canada và Úc, nhưng hàng trăm trẻ đã chết và hài cốt của chúng bị vứt bỏ. Những người mẹ thường không bao giờ biết điều gì thực sự đã xảy ra với con mình.

Từ năm 1922 đến năm 1998, Giáo hội Công giáo và Nhà nước Ireland đã thiết lập một mạng lưới các tổ chức cực kỳ kỳ thị phụ nữ, nhắm vào và trừng phạt những phụ nữ chưa kết hôn. Điều này tạo ra một nền văn hóa kìm kẹp ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của xã hội. Thái độ của người Ireland kể từ đó đã thay đổi. Nhưng nỗi xấu hổ, sự che giấu và tẩy chay xã hội mà hệ thống này tạo ra đã để lại một vết sẹo lâu dài.

Bên trong nhà Tuam, các bà mẹ và trẻ sơ sinh bị tách khỏi nhau. Nhiều phụ nữ cuối cùng bị đưa đến Magdalene Laundries, trại tế bần do Giáo hội điều hành, nơi họ bị giam giữ như những người lao động không công. Con cái của họ sau đó được các gia đình nuôi dưỡng hoặc nhận làm con nuôi, tiếp tục bị đưa vào các trường công nghiệp hoặc các cơ sở "chăm sóc" dành cho người khuyết tật, hoặc bị nhận nuôi bất hợp pháp và bị buôn bán ra khỏi Ireland đến các quốc gia bao gồm Hoa Kỳ, nơi mà từ những năm 1940 đến những năm 1970, hơn 2.000 trẻ em đã được đưa đến, theo thông tin từ Dự án Clann.

Nhưng nhiều đứa trẻ trong số đó không sống sót được để ra khỏi những bức tường. Ít nhất 9.000 trẻ sơ sinh và trẻ em đã tử vong tại các cơ sở này, bao gồm cả Nhà Tuam.

Ở tuổi 17, Maggie O'Connor được gửi đến "Nhà Tuam" khi đang mang thai, sau khi cô bị người quản lý trường công nghiệp nơi cô lớn lên cưỡng hiếp. Cô bị gửi đến một trường công nghiệp khác sau khi con gái Mary Margaret chào đời. Cô chỉ biết rằng con gái mình đã chết khi đang phơi quần áo, sáu tháng sau đó.

Maggie O'Connor sống sót sau khi rời khỏi Nhà St. Mary ở Tuam. Con gái bà, Mary Margaret, nằm trong số gần 800 trẻ em đã qua đời tại đó. Ảnh: Kara Fox/CNN

Các nữ tu đã nói với cô rằng: "Đứa con tội lỗi của cô đã chết rồi", như thể chuyện đó chẳng là gì cả.

Cuối cùng, O'Connor chuyển đến Anh, nơi cô nuôi 6 người con khác và sống một cuộc sống bề ngoài có vẻ hào nhoáng nhưng nỗi kinh hoàng ở ngôi nhà Tuam thì chưa bao giờ nguôi ngoai.

Annette McKay, con gái của Maggie O'Connor, luôn thương tiếc người chị gái mà cô chưa từng gặp. Dẫu thế, cô tìm thấy niềm an ủi khi hình dung ra một ngôi mộ nhỏ ở vùng nông thôn Ireland, nơi Mary Margaret có thể được chôn cất.

Tuy nhiên, vào năm 2014, viễn cảnh đồng quê đó đã tan vỡ sau khi cô mở một tờ báo tiếng Anh và đọc được dòng chữ: "Ngôi mộ tập thể" chứa xương của 800 trẻ sơ sinh tại địa điểm một ngôi nhà ở Ireland dành cho các bà mẹ chưa lập gia đình.

Annette McKay cho biết bà sẽ không khắc tên mẹ mình lên bia mộ cho đến khi bà có thể đoàn tụ với Mary Margaret. Ảnh: Kara Fox/CNN

Một nhà sử học địa phương ở Tuam, Catherine Corless, đã tiết lộ rằng 796 trẻ sơ sinh đã chết ở Tuam mà không có hồ sơ chôn cất và chúng đã được đặt trong một bể chứa nước thải đã ngừng hoạt động.

Ban đầu, chính quyền từ chối xem xét những phát hiện của Corless và bác bỏ hoàn toàn những thông tin của bà. Các nữ tu dòng Bon Secours - những nữ tu điều hành nhà tế bần từ năm 1925 đến năm 1961 - đã thuê một công ty tư vấn phủ nhận hoàn toàn việc có một ngôi mộ tập thể, nói rằng không có bằng chứng nào cho thấy trẻ em đã được chôn cất tại đó.

Song, Corless, những người sống sót trong nhà dành cho mẹ và bé, cùng các thành viên gia đình không bao giờ ngừng vận động cho các em bé Tuam và mẹ của chúng.

Năm 2015, chính phủ Ireland đã tiến hành điều tra 14 "Nhà Mẹ và Bé" và 4 nhà dưỡng lão cấp quận, phát hiện "một lượng lớn" hài cốt người tại khu vực Tuam. Cuộc điều tra phát hiện "mức độ tử vong ở trẻ sơ sinh là khủng khiếp" tại các cơ sở này và cho biết nhà nước không hề đưa ra cảnh báo nào về vấn đề liên quan, mặc dù "chính quyền địa phương và quốc gia đã biết" và "ghi nhận chính thức".

Trước năm 1960, các ngôi nhà dành cho mẹ và bé "không cứu được mạng sống của những đứa trẻ 'ngoài giá thú'. Thực tế, nơi đó dường như đã làm giảm đáng kể triển vọng sống sót của chúng", báo cáo cho biết. Cuộc điều tra của tiểu bang đã dẫn đến lời xin lỗi chính thức của chính phủ vào năm 2021, thông báo về một chương trình bồi thường và lời xin lỗi từ các Nữ tu Bon Secours.

Mặc dù nhiều thành viên gia đình và người sống sót cảm thấy phản ứng của chính phủ là không thỏa đáng và họ vẫn chưa được đối xử một cách có phẩm giá như họ đáng được hưởng, nhưng hiện tại, họ đã có cảm giác nhẹ nhõm.

Trong 2 năm tới, các chuyên gia pháp y sẽ làm việc tại Tuam để khai quật và phân tích hài cốt trẻ em. Niamh McCullagh, một nhà khảo cổ học pháp y làm việc với Văn phòng Giám đốc Can thiệp được Ủy quyền, Tuam (ODAIT), một cơ quan độc lập giám sát dự án, cho biết một "cuộc khai quật thử nghiệm" tại chỗ đã phát hiện ra 20 ngăn trong một bể chứa nước thải không còn sử dụng đang chứa hài cốt trẻ sơ sinh từ 35 tuần đến 3 tuổi (khi chết).

McCullagh nói với CNN rằng nếu các chuyên gia pháp y phát hiện bằng chứng cho thấy bất kỳ đứa trẻ nào chết trái pháp luật, họ sẽ thông báo cho điều tra viên, người sau đó sẽ thông báo cho cảnh sát.

"Chắc chắn là có tiềm năng, bạn có thể thấy điều đó trên sổ đăng ký tử vong", bà nói.

Nhưng bà cảnh báo rằng việc xác định danh tính hài cốt và nguyên nhân tử vong gặp phải nhiều thách thức do tính chất phân mảnh của hài cốt, thời gian đã trôi qua khá lâu và thiếu mẫu DNA hoàn chỉnh từ những người thân tiềm năng.

"Sự thật kinh hoàng về trẻ sơ sinh là chúng phải sống chung với bệnh tật đủ lâu để bệnh tật ảnh hưởng đến xương… nên chúng thường không sống đủ lâu để một số bệnh tật ảnh hưởng đến xương. Đó không phải là một câu chuyện dễ thương, nhưng đó là sự thật", McCullagh nói.

* Đứng trước nơi 2 anh trai của mình, John và William, chào đời, Anna Corrigan, 70 tuổi đến từ Dublin, nói với CNN rằng bà hy vọng việc khai quật sẽ mang lại công lý và sự khép lại cho vụ việc.

"Họ không có phẩm giá khi sống. Họ cũng không có phẩm giá khi chết. Họ bị tước đoạt mọi quyền con người", Corrigan, người được nuôi dưỡng như một đứa con một, cho biết. Mãi đến năm 2012, sau khi mẹ cô, Bridget, qua đời, cô mới biết về những người anh em trai của mình sinh ra tại Tuam trong khi tìm hiểu về cuộc sống thời thơ ấu của mẹ cô tại một trường công nghiệp.

Anh trai của Corrigan, John, nặng 8,5 pound khi sinh vào tháng 2/1946. Nhưng một báo cáo của chính quyền về điều kiện tại nhà mẹ và bé, được đưa ra chỉ vài tháng sau khi mẹ anh rời đi, đã vẽ nên một bức tranh ảm đạm. Theo đó, những người sống bên trong "khốn khổ, gầy gò nhưng thèm ăn vô độ" và "không kiểm soát được các chức năng của cơ thể, có thể là khiếm khuyết về mặt tinh thần".

Theo báo cáo, có 271 trẻ em sống tại nhà mẹ và bé vào thời điểm đó. Trong số 31 trẻ sơ sinh, 12 em được mô tả là " yếu ớt, gầy gò, không phát triển tốt".

Theo giấy chứng tử, John qua đời vì bệnh sởi khi mới 13 tháng tuổi. Tuy hy vọng rằng anh trai Will đã được nhận nuôi ở Bắc Mỹ và có thể vẫn còn sống, Corrigan tin rằng John đã được chôn cất trong một ngôi mộ tập thể.

Một đài tưởng niệm tại địa điểm trước đây là nhà Tuam, được nhìn thấy ở đây vào năm 2019, hiện đã đóng cửa đối với công chúng vì cuộc khai quật hài cốt của những đứa trẻ sẽ bắt đầu vào ngày 14/7/2025. Ảnh: Kara Fox/CNN

"Đó đã có thể là tôi!"

Vào ngày 8/7/2025, người thân và những người sống sót đã tập trung tại hiện trường để lắng nghe các chuyên gia về các bước tiếp theo.

"Đó đã có thể là tôi. Tất cả những người sống sót ở đó đều chỉ cách cái chết trong gang tấc", Teresa O'Sullivan, một người sống sót, nói với CNN.

O'Sullivan chào đời tại nhà thương này vào năm 1957, từ một bà mẹ tuổi teen. Sau này, người mẹ đó kể rằng bà chưa bao giờ ngừng tìm kiếm con gái, mặc dù các nữ tu nói rằng bà tự hủy hoại cuộc đời mình và con bà đã được gửi sang Mỹ. Họ chỉ gặp lại nhau khi O'Sullivan đã ngoài 30 tuổi.

Gần đây, O'Sullivan cũng tìm thấy một người anh trai bên nội, người đã cùng O'Sullivan hỗ trợ mẹ mình trong quá trình khai quật.

"Chúng tôi ở bên cạnh họ. Họ ở trong phòng với chúng tôi, họ ở trong tòa nhà với chúng tôi", O'Sullivan nói về những đứa trẻ có thi thể nằm trong bể phốt.

"Chúng ta phải đưa họ ra khỏi đó", bà nói.

Nguồn: CNN, The Guardian

Minh Tú (tổng hợp)

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/ireland-rung-dong-khi-khai-quat-nha-me-va-be-o-tuam-20250722203754394.htm