Israel - Hezbollah, 'ngòi nổ' vẫn chực chờ kích hoạt trở lại

6 giờ trướcBài gốc

Từ cái chết của Haytham Ali Tabtabai…

Một đợt không kích của Israel tại ngoại ô phía nam thủ đô Beirut (Lebanon) hôm 23/11 đã giết chết 5 người, trong đó có Haytham Ali Tabtabai, Tham mưu trưởng Hezbollah. Tabtabai là quan chức quân sự cấp cao nhất của Hezbollah bị Israel tiêu diệt sau Hashem Safieddine - nhân vật số hai của tổ chức, cho đến Fuad Shukr - chỉ huy chiến trường xuất sắc nhất và Taleb Abdallah - người điều hành các hoạt động quân sự tại khu vực biên giới Lebanon với Israel.

Hezbollah đã xác nhận cái chết của chỉ huy quân sự Haytham Ali Tabatabai trong một cuộc không kích của Israel. Ảnh: EPA

Sinh ra trong một gia đình có mẹ là người Lebanon và cha là người Iran, Haytham Ali Tabtabai đã thăng tiến trong hàng ngũ và góp phần xây dựng mạng lưới dân quân rộng lớn hơn thân Tehran bao quanh Israel. Ông đã chỉ huy lực lượng dân quân Lebanon ở Syria khi họ can thiệp để bảo vệ chế độ cựu Tổng thống Bashar al-Assad và được triển khai đến Yemen để giúp huấn luyện lực lượng Houthi. Nhiệm vụ gần đây nhất của ông là tái thiết Hezbollah sau những tổn thất nặng nề trong cuộc chiến kéo dài hai tháng với Israel một năm trước. Và, chính vai trò này cuối cùng đã khiến ông mất mạng.

Trong một chiến dịch mà một quan chức quân sự Israel gọi là "Thứ Sáu Đen", quân đội nước này đã xác định được vị trí của Tabatabai và tấn công tòa nhà nơi vị chỉ huy Hezbollah đang trú ấn bằng tên lửa bắn từ một chiếc tiêm kích F-15.

Sau cái chết của Haytham Ali Tabtabai, Tổng thư ký Hezbollah, ông Naim Qassem đã lên tiếng cảnh báo sẽ có hành động đáp trả xứng đáng và thậm chí còn đe dọa về một cuộc chiến toàn diện mới giữa đôi bên. Phát biểu trên truyền hình vào tối 28/11 (giờ địa phương), ông Naim Qassem tuyên bố, Hezbollah sẽ “tự quyết định thời điểm” trả đũa và không chịu tác động từ sự đe dọa mở rộng chiến dịch không kích của Israel. “Các vị có mong đợi một cuộc chiến tranh sau này không? Có thể xảy ra vào lúc nào đó. Vâng, khả năng này là có, và khả năng không có chiến tranh cũng có”, thủ lĩnh tối cao của Hezbollah nói.

Thế nhưng, thông điệp cứng rắn ấy dường như không đem lại tác dụng răn đe. Trái lại, nó còn được Israel diễn giải như một cái cớ để họ tăng cường các chiến dịch quân sự nhằm vào Hezbollah. Người phát ngôn của quân đội Israel khẳng định nước này sẽ sử dụng mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ an ninh, tiếp tục nhắm vào các mục tiêu Hezbollah, đồng thời thúc giục chính phủ Lebanon thực thi nghĩa vụ giải giáp nhóm vũ trang này theo thỏa thuận ngừng bắn tháng 11/2024.

Bộ trưởng Quốc phòng Israel, ông Israel Katz trước đó cũng từng cảnh báo: “Hezbollah đang đùa với lửa”, đồng thời nhấn mạnh “cam kết của chính phủ Lebanon về giải giáp Hezbollah… phải được thực thi; các biện pháp cưỡng chế ở mức cao nhất sẽ được tiếp tục, thậm chí được tăng cường”.

Cuộc xung đột lại được châm ngòi

Trên thực tế, vụ tấn công nhằm vào Tham mưu trưởng Haytham Ali Tabtabai hôm 23/11 không chỉ mang ý nghĩa riêng về mất mát nhân sự, mà còn diễn ra trong bối cảnh Hezbollah đang chịu áp lực liên tục từ phía chiến dịch tìm kiếm, phát hiện, tịch thu và phá hủy kho vũ khí của họ nằm rải rác khắp miền Nam Lebanon.

Theo báo cáo của lực lượng quốc tế đang hỗ trợ duy trì ổn định tại Lebanon (UNIFIL), từ sau thỏa thuận ngừng bắn cuối năm 2024, hơn 225 điểm giấu vũ khí của Hezbollah đã bị phát hiện và đang được bàn giao lại cho các cơ quan an ninh chính thức. Cùng thời gian đó, quân đội Lebanon (đã triển khai khoảng 10.000 binh sĩ tại khu vực phía Nam sông Litani, thiết lập nhiều chốt kiểm soát cũng như phối hợp với lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế rà phá các hang động hoặc hầm ngầm từng được sử dụng làm kho đạn, trung tâm chỉ huy hoặc cơ sở hậu cần của Hezbollah.

Qua các chiến dịch này, một phần lớn kho vũ khí, vũ khí nặng, hệ thống phóng, đạn dược, hầm ngầm… mà Hezbollah từng kiểm soát đã bị mất, bị thu giữ hoặc phải di chuyển. Trên phương diện tài chính và chuỗi hậu cần hỗ trợ vũ khí, Hezbollah cũng gặp nhiều khó khăn. Những kênh buôn lậu - trước đây là phương thức chính để nhận viện trợ vũ khí hoặc vật tư từ bên ngoài - bị kiểm soát chặt bởi các lực lượng an ninh và quốc tế. Một số tuyến tiếp vận cũ bị gián đoạn, khiến việc chuyển vũ khí, đạn dược, phụ tùng, thiết bị trở nên rủi ro hơn trước, buộc tổ chức này phải hạn chế nhập hàng cồng kềnh, vũ khí nặng, đạn dược lớn và thay thế chúng bằng những vũ khí nhỏ, dễ giấu, dễ tách lẻ các bộ phận.

Tất cả những hoạt động kể trên là một phần nghĩa vụ thực thi của các bên trong thỏa thuận ngừng bắn ký vào ngày 27/11/2024. Dù thỏa thuận được mô tả là giữa Israel và Lebanon, nhưng trên thực tế nó nhắm vào Hezbollah vì nội dung chính là đặt ra các điều kiện liên quan tới việc rút quân và giải giáp của các nhóm vũ trang ở phía Nam Lebanon.

Theo thỏa thuận, Israel đồng ý rút quân khỏi miền Nam Lebanon trong vòng 60 ngày kể từ khi thỏa thuận có hiệu lực. Hezbollah (và các nhóm vũ trang tương tự, nếu có) được yêu cầu rút lực lượng khỏi phía Nam sông Litani, tức là khu vực sát biên giới với Israel. Sau đó, chỉ có lực lượng vũ trang chính thức của Lebanon, tức quân đội nước này, cùng với lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế (UNIFIL) được phép có vũ khí, hoạt động tại miền Nam; mọi nhóm vũ trang khác (như Hezbollah) bị yêu cầu giải giáp hoặc rút lui.

Cũng theo thỏa thuận, Israel đồng ý không thực hiện các hoạt động quân sự tấn công nhắm vào Lebanon, nghĩa là không tấn công các mục tiêu quân sự và dân sự, từ đất liền, trên không hoặc trên biển, với điều kiện Hezbollah và các nhóm vũ trang không vi phạm. Thế nhưng, như những diễn biến gần đây cho thấy, Israel vẫn đang tiến hành không kích để tiêu diệt các chỉ huy quân sự của Hezbollah với cáo buộc lực lượng này chẳng những không giải giáp mà còn tìm cách tái vũ trang.

Về phần mình, Hezbollah cũng tuyên bố không từ bỏ vũ khí chừng nào Israel vẫn tiếp tục tấn công vào lãnh thổ Lebanon và chiếm đóng 5 điểm ở phía nam nước này. Và, rất có thể họ sẽ đáp trả như tuyên bố mới đây của thủ lĩnh tối cao Naim Qassem. Cuộc xung đột Israel - Hezbollah vì thế không loại trừ khả năng lại bùng phát thành những cuộc giao tranh và đổ máu như chưa từng có thỏa thuận ngừng bắn.

Những người ủng hộ Hezbollah khiêng quan tài của Haytham Ali Tabtabai trong đám tang của ông tại Beirut, Lebanon. Ảnh: DPA

Kịch bản nào cho cuộc xung đột Israel - Hezbollah?

Trên thực tế, bất chấp những đòn giáng nặng của Israel, Hezbollah vẫn chưa bị xóa sổ hoàn toàn. Việc họ cảnh báo sẽ “phản ứng” sau cái chết của Tabtabai cho thấy tổ chức vẫn giữ một phần năng lực, dù rất hạn chế, để có thể tung ra những đòn trả đũa.

Tuy nhiên, bối cảnh chính trị và an ninh ở Lebanon và khu vực hiện nay đặt Hezbollah trước ba thách thức lớn: mất khả năng chỉ huy trung tâm, hạn chế nguồn tiếp viện đáng kể, và mất ưu thế từ mạng lưới hang-hầm, kho đạn - ba yếu tố từng tạo nên sức mạnh quân sự đáng kể của họ.

Một số chuyên gia phân tích quốc tế tại các viện nghiên cứu ở Mỹ và châu Âu - khi nhìn vào xu hướng gần đây - cho rằng nếu Hezbollah có phản ứng, nhiều khả năng đó chỉ là các hoạt động quân sự mang tính phân tán: bắn rocket hoặc tên lửa tầm ngắn, tấn công du kích, các hành động nhỏ lẻ nhằm tạo áp lực hoặc răn đe - chứ không phải một cuộc chiến tổng lực.

Tổng thư ký Hezbollah, ông Naim Qassem đã cảnh báo sẽ có hành động đáp trả thích đáng đối với Israel. Ảnh: Al-Manar

Khả năng hồi sinh mạnh mẽ của Hezbollah trong tình hình hiện tại phụ thuộc vào việc họ có thể tái lập được mạng lưới hậu cần bí mật, ổn định - bao gồm vũ khí, đạn dược, kho đạn, tuyến tiếp vận - và tái xây dựng bộ máy chỉ huy đủ năng lực để điều phối các hoạt động phức hợp hay không. Nếu không đạt được ít nhất một trong hai yếu tố đó, tổ chức này đứng trước nguy cơ lụi dần về mặt quân sự, hoặc buộc phải quay sang vai trò chủ yếu chính trị hoặc duy trì phản ứng vũ trang ở mức tối thiểu, mang tính răn đe hoặc quấy phá phân tán.

Ở chiều ngược lại, nếu Hezbollah có thể bí mật phục hồi một phần kho vũ khí, tìm được kênh chuyển không bị giám sát chặt, và xây dựng lại ít nhất cơ chế chỉ huy - hậu cần cơ bản, tổ chức có thể giữ lại cho mình một khả năng răn đe nhất định - dù không thể so sánh với thời kỳ trước chiến dịch lớn.

Một số quan ngại từ cộng đồng quốc tế và các cơ quan tình báo cho rằng khu vực Trung Đông - dù đang tạm lắng - vẫn dễ bùng phát nếu một bên nào đó chọn phương án “kích động”. Trong bối cảnh giao tranh leo thang trở lại thì Hezbollah, dù yếu hơn trước, vẫn là một nhân tố có thể gây ra những thiệt hại không nhỏ cho Israel, đặc biệt nếu họ quyết định duy trì hoạt động dưới hình thức phi đối xứng, phân tán và bí mật.

Hezbollah vẫn có thể tổ chức những cuộc tấn công du kích và gây ra những thiệt hại không nhỏ cho Israel. Ảnh: Prism News

Tất nhiên, lựa chọn giao tranh cũng đồng nghĩa Hezbollah có thể đối diện những đòn tấn công dữ dội hơn nữa từ Israel. Đây là viễn cảnh cũng rất rủi ro nếu nhìn vào việc lực lượng này suy yếu thế nào sau các cuộc tấn công toàn diện của Israel suốt hai năm qua, từ tấn công bằng cách kích hoạt hàng nghìn thiết bị liên lạc cầm tay, không kích “phẫu thuật” chính xác vào những nơi trú ẩn của các chỉ huy quân sự và lãnh đạo chính trị cho đến các chiến dịch trên bộ với xe tăng và pháo tự hành….

Vì thế, những gì thực sự xảy ra trong những ngày tới sẽ cho thấy, cái chết của Tabtabai sẽ tạo ra bước ngoặt trong việc giải giáp lực lượng này hay căng thẳng ở vùng đất tuyết tùng chỉ càng thêm trầm trọng?

Quang Anh

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/phong-su/israel-hezbollah-ngoi-no-van-chuc-cho-kich-hoat-tro-lai-i790190/