"Tôi không cần một người đàn ông để sinh con. Tôi chỉ cần đủ yêu thương và trách nhiệm". Đó là câu nói mở đầu buổi trò chuyện đầy thẳng thắn của diễn viên Diễm Châu - một trong những nghệ sĩ hiếm hoi ở Việt Nam dũng cảm chọn con đường làm mẹ đơn thân bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).
Sang Thái Lan làm IVF
Không giống những trường hợp phải tìm đến IVF vì lý do sức khỏe, diễn viên Diễm Châu chọn phương pháp này để chủ động làm mẹ đơn thân. "Tôi thích trẻ con, có điều kiện kinh tế và sẵn sàng chịu trách nhiệm với cuộc đời của các con. Tôi từng yêu, từng thử bước vào các mối quan hệ nhưng rồi nhận ra không ai yêu con mình bằng chính mình" - cô chia sẻ.
Với Diễm Châu, IVF không chỉ là cách để có thêm con, mà là con đường để cô làm mẹ theo cách riêng, tự do khỏi những khuôn mẫu hôn nhân ràng buộc. Năm 2021, khi con trai đầu lòng lên 6 tuổi, mong muốn có thêm con, Diễm Châu đi khám và quyết định sang Thái Lan thực hiện IVF, sinh đôi bé gái.
Chủ động sinh con bằng IVF, diễn viên Diễm Châu đang có cuộc sống vui vẻ, hạnh phúc cùng 3 con ruột và 2 con nuôi. (Ảnh do nhân vật cung cấp)
"Thời điểm đó, luật ở Việt Nam còn khá nghiêm ngặt, không cho chọn giới tính phôi và chỉ cho làm IVF với điều kiện sức khỏe đặc biệt. Ở Thái Lan, thủ tục đơn giản, dễ tiếp cận. Tuy nhiên, chi phí IVF khá cao, từ 500 - 700 triệu đồng và bị đội lên nhiều do dịch COVID-19" - Diễm Châu kể.
Hiện tại, Diễm Châu đang nuôi dưỡng 5 đứa trẻ (3 con ruột và 2 con của em gái). Theo cô, rào cản lớn nhất khiến phụ nữ chưa dám bước vào hành trình làm mẹ đơn thân bằng IVF là kinh tế và ánh nhìn từ xã hội. "Tôi cho rằng phụ nữ hiện đại không nhất thiết phải có đàn ông bên cạnh mới có cuộc sống trọn vẹn. Nhất là khi hôn nhân không phải lúc nào cũng hạnh phúc. Nếu mình đủ khả năng sinh con, nuôi con, không ảnh hưởng đến ai và sống vui vẻ, thì tại sao phải sợ?" - Diễm Châu trải lòng.
Bước tiến pháp lý, động lực tinh thần
Từ ngày 1-10-2025, những phụ nữ độc thân có quan điểm như diễn viên Diễm Châu sẽ có thể chủ động sinh con bằng IVF theo mong muốn, hoặc trữ đông trứng nếu có nhu cầu. Đây là điểm mới quan trọng trong Nghị định 207/2025 vừa được Chính phủ ban hành thay thế Nghị định 10/2015/NĐ-CP.
Theo bác sĩ Bạch Huy Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản (Bệnh viện Bưu Điện), một trong những điểm nổi bật tại Nghị định 207 là quy định: Chỉ cần có nguyện vọng, phụ nữ độc thân đã đủ điều kiện thực hiện các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, bao gồm IVF. Trong khi đó, theo quy định cũ tại Nghị định 10, chỉ những phụ nữ độc thân có chỉ định y khoa từ bác sĩ chuyên ngành mới được phép áp dụng kỹ thuật này, bên cạnh các cặp vợ chồng vô sinh. "Việc nới lỏng điều kiện tiếp cận IVF được đánh giá là một bước tiến quan trọng trong việc mở rộng quyền sinh sản, tạo cơ hội làm mẹ cho những người không nằm trong mối quan hệ hôn nhân hợp pháp" - bác sĩ Bạch Huy Anh nhìn nhận.
Chị Nguyễn T.M.H (37 tuổi, ngụ Hà Nội) đang hoàn tất hồ sơ để thực hiện IVF tại Bệnh viện Bưu Điện. Là một nhân viên văn phòng, công việc bận rộn khiến chị khó cân bằng cuộc sống cá nhân. Trải qua 2 mối tình nhưng không đi đến hôn nhân, chị H. từng nhiều lần trăn trở về việc làm mẹ. "Trước đây, tôi từng nghĩ đến việc trữ trứng, nhưng rồi do dự. Gần đây, tôi quyết định sẽ làm mẹ đơn thân. Tôi đã tìm hiểu kỹ, tham khảo nhiều nơi và cảm thấy thời điểm này là lúc phù hợp nhất" - chị H. chia sẻ.
Việc Nghị định 207 chính thức cho phép phụ nữ độc thân có quyền tiếp cận các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như IVF được chị H. xem như "cánh cửa được mở". "Đây không chỉ là một bước tiến pháp lý mà còn là động lực tinh thần rất lớn đối với những phụ nữ như tôi - có điều kiện tài chính, mong muốn làm mẹ, nhưng không lựa chọn lập gia đình" - chị H. nhận định.
Một trường hợp khác là nữ giám đốc doanh nghiệp 42 tuổi ở Quảng Ninh. Từng mơ ước về một tổ ấm đúng nghĩa nhưng những mối quan hệ trong quá khứ đều không thể đi đến hôn nhân. Khi bước sang tuổi 39, chị đi kiểm tra sức khỏe sinh sản và bàng hoàng khi biết mình bị suy buồng trứng, chỉ số AMH (dự trữ buồng trứng) chỉ còn 0,8 - gần chạm ngưỡng mất khả năng sinh con tự nhiên. Không muốn đánh mất cơ hội làm mẹ, chị quyết định chủ động xin tinh trùng để thụ thai.
Bác sĩ Nguyễn Thị Nhã, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản - Bệnh viện Bưu Điện, cho biết hiện nay không hiếm phụ nữ độc thân tìm đến trung tâm với mong muốn làm mẹ, từ những người lớn tuổi chưa lập gia đình, phụ nữ từng ly hôn và chưa có con, đến cả người đồng tính nữ. Tùy vào điều kiện sức khỏe và độ tuổi, phụ nữ có thể được chỉ định chọc hút và trữ đông trứng, sau đó nhờ người thân hoặc bạn bè tình nguyện hiến tinh trùng để "hoán đổi" với ngân hàng tinh trùng. Sau khi tạo phôi bằng phương pháp ICSI (tiêm tinh trùng vào trứng), các phôi thai được nuôi lên phôi nang và chọn lọc để chuyển vào tử cung bằng kỹ thuật IVF. Ngoài ra, nếu sức khỏe cho phép, phụ nữ cũng có thể lựa chọn phương pháp thụ tinh nhân tạo (IUI) - bơm tinh trùng đã lọc rửa vào tử cung để thụ thai tự nhiên.
Cũng theo bác sĩ Nhã, phụ nữ độc thân đến trữ trứng và tìm hiểu các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản tăng mạnh những năm gần đây, hầu hết ở độ tuổi 30-40, có nghề nghiệp ổn định. Nhiều người lựa chọn trữ trứng sớm khi chưa tìm được bạn đời phù hợp nhưng vẫn muốn làm mẹ trong tương lai.
Quy định chặt chẽ về hiến tặng tinh trùng
Phụ nữ đơn thân muốn sử dụng tinh trùng từ ngân hàng tinh trùng thì phải có một người tình nguyện hiến tinh trùng để "hoán đổi". Người hiến tinh trùng phải bảo đảm đầy đủ các điều kiện về sức khỏe thể chất, tinh thần và sinh sản. Việc hiến phải hoàn toàn tự nguyện và chỉ được thực hiện tại một cơ sở y tế được Bộ Y tế cho phép làm kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.
"Tinh trùng chỉ được sử dụng cho một người. Nếu ca thụ tinh không thành công, mẫu mới được dùng cho người khác. Trường hợp sinh con thành công, phần còn lại sẽ được tiêu hủy hoặc chuyển cho mục đích nghiên cứu. Danh tính người hiến được bảo mật tuyệt đối, cơ sở y tế không được tiết lộ thông tin cá nhân người hiến tinh trùng dưới bất kỳ hình thức nào" - PGS Hùng nói.
(Còn tiếp)
(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 11-8
NGỌC DUNG - HẢI YẾN