Chiến đấu cơ J-16 của Trung Quốc (trái) và F-22 của Mỹ. Ảnh: MW.
Các tiêm kích J-16 của Không quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAAF) đã được truyền thông nhà nước và chính các phi công báo cáo là đã đánh chặn một máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ thứ 5 của đối phương gần vùng biển ven bờ Trung Quốc vào một thời điểm nào đó trong năm 2024, đánh dấu vụ việc mới nhất trong một loạt các cuộc chạm trán được cho là giữa hai lực lượng không quân sở hữu những phi đội chiến đấu cơ mạnh nhất thế giới.
Dù loại máy bay chiến đấu đối phương không được xác định, nhưng ở khu vực Đông Á chỉ có hai loại tiêm kích tàng hình thế hệ thứ 5 không phải của Trung Quốc đang hoạt động, đó là F-22 và F-35. Báo cáo xác nhận rằng loại máy bay tham gia vụ việc “chưa xuất hiện lại gần vùng biển ven bờ Trung Quốc kể từ đó”, trong khi F-35 đã nhiều lần hoạt động ở khu vực này, khiến khả năng cao chiếc máy bay bị chặn là F-22.
Việc so sánh khả năng của J-16 và F-22 mang lại những hiểu biết quan trọng về xu hướng công nghệ trong lĩnh vực hàng không chiến đấu, khi chiếc J-16 được xem là một trong những ứng viên hàng đầu cho danh hiệu máy bay chiến đấu thế hệ thứ 4 mạnh nhất, trong khi F-22 là chiếc lâu đời nhất và kém tiên tiến nhất trong số các tiêm kích thế hệ thứ 5.
Một chiếc F-22 của Không quân Mỹ. Ảnh: MW.
Nếu giao chiến trong tầm nhìn trực tiếp, lợi thế chính của F-22 nằm ở các động cơ điều hướng lực đẩy, cho phép nó thực hiện các động tác cơ động cực đoan vượt xa mọi loại tiêm kích phương Tây khác. Chiếc máy bay này cũng là độc nhất trong thế giới phương Tây về khả năng vượt quá giới hạn lực nâng tới hạn của chính nó mà vẫn có thể bay trong trạng thái “hậu đình trệ” (post-stall regime), tức vẫn có thể điều khiển được dù đã bị “mất lực nâng” và bắt đầu hạ độ cao.
J-16 không có động cơ điều hướng lực đẩy, nhưng được xem là một trong những tiêm kích linh hoạt nhất thế giới trong nhóm không được trang bị hệ thống này. Nó thừa hưởng khả năng cơ động vượt trội từ chiếc Su-27 – tiêm kích cơ động nhất thời Chiến tranh Lạnh – vốn là nền tảng thiết kế của nó, nhưng được cải tiến với khung thân hiện đại sử dụng nhiều vật liệu composite, động cơ ưu việt hơn và hệ thống điều khiển bay tinh vi hơn.
Chiến đấu cơ J-16 của Không quân Trung Quốc. Ảnh: MW.
F-22 được đánh giá là vẫn giữ ưu thế trong khả năng cơ động cự ly ngắn, có thể giúp phi công giành vị trí thuận lợi hơn để tiêu diệt mục tiêu. Tuy nhiên, nó lại có một hạn chế nghiêm trọng khiến bản thân bị bất lợi so với hầu hết các đối thủ trong thế kỷ 21 khi chiến đấu ở tầm nhìn trực diện.
Dù mỗi chiếc F-22 được trang bị 2 tên lửa không đối không AIM-9X có khả năng khóa mục tiêu ngoài tầm ngắm (high off-boresight), đây lại là loại tiêm kích thế hệ 5 duy nhất không có mũ ngắm tích hợp (helmet mounted sight). Việc thiếu thiết bị này khiến phi công không thể khóa mục tiêu ở góc rộng, buộc họ phải hướng mũi máy bay trực tiếp vào mục tiêu để tấn công.
Ngược lại, J-16 được trang bị tên lửa PL-10 có tính năng vượt trội hơn AIM-9X, đồng thời tích hợp đầy đủ hệ thống ngắm gắn mũ. Ngoài ra, cấu hình hai chỗ ngồi của J-16 cho phép sĩ quan điều khiển vũ khí thực hiện việc khóa mục tiêu trong khi phi công chính chịu lực G cao – điều thường gây khó khăn cho các máy bay một chỗ ngồi như F-22 trong không chiến tầm gần.
F-22 phóng tên lửa không đối không AIM-9X. Ảnh: MW.
Khả năng khóa mục tiêu ngoài tầm nhìn, dù ở mức giới hạn thời Chiến tranh Lạnh, đã được chứng minh nhiều lần trong thử nghiệm là mang lại lợi thế áp đảo trong không chiến tầm gần. Điều này từng được chứng minh rõ ràng trong các cuộc thử nghiệm của NATO với tiêm kích MiG-29 của Đông Đức, khi phát hiện tính năng này đã mang lại lợi thế vượt trội cho MiG trong các cuộc đấu tay đôi với tiêm kích phương Tây.
Nếu phải đối đầu với những máy bay có khả năng khóa mục tiêu ngoài tầm nhìn hiện đại như J-16, việc F-22 thiếu hệ thống này được cho là sẽ khiến mọi ưu thế về cơ động của nó bị vô hiệu hóa, khiến cục diện giao chiến nghiêng hẳn về phía tiêm kích Trung Quốc. Bên cạnh đó, việc các phi công Trung Quốc trung bình có số giờ huấn luyện bay nhiều hơn đáng kể so với các phi công Mỹ cũng là một yếu tố quan trọng giúp họ chiếm ưu thế.
Trong khi tương lai của F-22 vẫn đầy bất định, khả năng loại máy bay này sẽ được tích hợp mũ ngắm trong tương lai để có thể trở thành một đối thủ đáng gờm hơn trong không chiến tầm gần vẫn được để ngỏ.
Theo Military Watch
Huyền Chi