Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 của Trung Quốc: Mục tiêu GDP sẽ không còn là chỉ số tiên quyết

4 giờ trướcBài gốc

Kế hoạch 5 năm thường đặt ra các chỉ tiêu cho các chỉ số kinh tế chủ chốt, chẳng hạn như tăng trưởng GDP, mức thu nhập và tỷ lệ đô thị hóa, cùng với định hướng phát triển chiến lược được điều chỉnh dựa trên điều kiện kinh tế - xã hội.

Nguồn: SCMP

Khi Trung Quốc còn là nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, nhà nước phân bổ toàn bộ nguồn lực nên các kế hoạch 5 năm đặt ra các chỉ tiêu định lượng rất chi tiết cho gần như mọi lĩnh vực, từ sản lượng than, sản xuất điện, đến số lượng ô tô cần sản xuất.

Trong nhiều thập kỷ, mục tiêu tăng trưởng GDP hàng năm luôn là thước đo then chốt trong quá trình hoạch định các kế hoạch 5 năm. Để duy trì “con số thần kỳ” này, Trung Quốc đã đề ra hàng loạt chiến dịch đầu tư hạ tầng, mở rộng công nghiệp và huy động tài nguyên - những nỗ lực góp phần giúp Trung Quốc trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và đưa hơn 800 triệu người thoát nghèo.

Tuy nhiên, giờ đây “chỉ số thần kỳ” này không còn là yếu tố tiên quyết. Sự chú ý đang chuyển sang các chỉ dấu khác về "sức khỏe" kinh tế khi đất nước bước vào giai đoạn mà Bắc Kinh gọi là “phát triển chất lượng cao”.

Không đặt ra mục tiêu định lượng

Trong kế hoạch hiện hành, kết thúc vào cuối năm nay, Bắc Kinh lần đầu tiên không đặt ra mục tiêu định lượng mà chỉ cam kết giữ tăng trưởng GDP “trong phạm vi hợp lý”.

Nguồn: Shutterstock

Kế hoạch đó được công bố vào đầu năm 2021, khi kinh tế toàn cầu vẫn đang chao đảo vì cú sốc của đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích cho rằng, việc duy trì một tốc độ tăng trưởng nhất định vẫn rất quan trọng - dù trọng tâm giờ đây không còn ở “con số” mà là cách thức đạt được nó.

“Trung Quốc từ lâu đã nỗ lực thúc đẩy quá trình chuyển đổi bằng cách mở rộng chiếc bánh kinh tế”, ông Shao Yu, Giám đốc Viện Tài chính và phát triển Thượng Hải nhận định. “Bằng cách duy trì nhịp độ ổn định, rủi ro của quá trình chuyển đổi sẽ dễ kiểm soát hơn”.

Ông Shao cho rằng, mục tiêu tăng trưởng linh hoạt hơn có thể được đặt ra trong kế hoạch tới, khi nền kinh tế chuyển dịch từ mô hình đô thị hóa nhanh và tăng trưởng dựa vào đầu tư mạnh mẽ sang giai đoạn nâng cao hiệu quả.

“Tăng trưởng giúp giải quyết nhiều vấn đề”, ông nói thêm, “nó giúp Bắc Kinh kiểm soát nợ tốt hơn và ổn định việc làm”.

Giữ đà 4,5%–5%: “An toàn” cho đến 2035

Để đạt được mục tiêu dài hạn của Bắc Kinh (tăng gấp đôi GDP bình quân đầu người của năm 2020 vào năm 2035), các nhà kinh tế ước tính Trung Quốc cần duy trì tốc độ tăng trưởng trung bình hơn 4,5% mỗi năm, lý tưởng là “khoảng 5%”, mức mục tiêu chính thức kể từ năm 2023.

Mục tiêu này được cho là trong tầm tay của năm 2025, bất chấp những thăng trầm do cuộc chiến thương mại được khơi lại dưới nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Theo số liệu được Cục Thống kê quốc gia công bố hôm 20/10, tăng trưởng quý III của Trung Quốc đạt 4,8%, đưa mức tăng trưởng trung bình của cả năm lên 5,2%.

Tăng trưởng bền vững cũng được xem là yếu tố cốt lõi để đạt hai mục tiêu ngầm định: Thoát khỏi “bẫy thu nhập trung bình”, nơi các quốc gia mới công nghiệp hóa khó vươn lên chuỗi giá trị cao hơn; và vượt Mỹ trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới tính theo GDP danh nghĩa.

“Không cần phải nói, lãnh đạo của mọi quốc gia đều mong muốn tăng trưởng cao hơn”, ông Michael Pettis, chuyên gia cao cấp tại Trung tâm nghiên cứu Carnegie China nhận xét. Ông Pettis, người từng lập luận rằng, mục tiêu tăng trưởng của Trung Quốc mang tính đầu vào cho hoạch định chính sách hơn là dự báo trung lập, cho rằng “động cơ chính trị trong nước và địa chính trị” là nguyên nhân khiến Bắc Kinh luôn đặt ra các mục tiêu cao.

“Vấn đề là ở chỗ, bất kỳ quốc gia nào cũng có thể tạo ra thêm hoạt động kinh tế nếu không phải ghi nhận các hoạt động phi sản xuất. Nhưng không một quốc gia nào, kể cả Trung Quốc, có thể tạo ra tốc độ tăng trưởng thực cao hơn năng lực thực tế của nền kinh tế chỉ vì các nhà lãnh đạo mong muốn như vậy”, ông nói.

Khi “cỗ máy đầu tư” chững lại

Trung Quốc từng liên tục vượt mục tiêu tăng trưởng, với nhiều năm đạt mức hai con số, cho đến khi đại dịch 2020 khiến nền kinh tế gần như tê liệt trong quý đầu tiên. Một phần công thức thành công là đầu tư khổng lồ vào hạ tầng: Đường sắt cao tốc, khu dân cư cao tầng, và các dự án công nghiệp quy mô lớn.

Hiện nay, Bắc Kinh đang chuyển hướng sang thúc đẩy tiêu dùng và xây dựng thị trường trong nước mạnh mẽ để tận dụng lợi thế khu vực và tránh lãng phí.

“Nếu Trung Quốc muốn nâng tỷ trọng tiêu dùng trong GDP thêm 10 điểm phần trăm trong 10 năm tới, thì tiêu dùng phải đóng góp ít nhất 85% cho tăng trưởng mỗi năm”, ông Pettis nhấn mạnh. Và ngay cả như vậy thì Trung Quốc vẫn thuộc nhóm có tỷ trọng tiêu dùng thấp nhất trong số các nền kinh tế lớn.

Năm ngoái, tiêu dùng chỉ đóng góp 44,5% cho tăng trưởng kinh tế và chiếm 56,6% GDP của Trung Quốc, trong khi tỷ lệ này là 81% ở Mỹ, 75% ở Nhật Bản và Đức, và 72% ở Ấn Độ, theo số liệu Ngân hàng Thế giới.

“Phát triển chất lượng cao”: Đo bằng đổi mới và năng suất

Giới chức Trung Quốc cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của đổi mới công nghệ và nâng cấp công nghiệp trong việc tạo động lực tăng trưởng mới. Tỷ trọng đóng góp của các ngành chiến lược mới nổi có thể trở thành chỉ số cụ thể hơn để đo lường thành công của mục tiêu “phát triển chất lượng cao”.

“Tiêu dùng là một biến số di chuyển chậm, khó tăng nhanh. Mức tiêu dùng cao hơn chỉ xuất hiện ở cuối quá trình này, chứ không phải ở điểm khởi đầu”, ông Dinny McMahon, Trưởng bộ phận thị trường Trung Quốc của hãng nghiên cứu chính sách Trivium nhận định. Theo ông, đổi mới trong các lĩnh vực mới như công nghệ sinh học và “kinh tế tầm thấp” cần được thương mại hóa để tạo ra lợi nhuận cao hơn. Song song đó, Chính phủ sẽ tự động hóa và hiện đại hóa các ngành sản xuất truyền thống để giảm chi phí. Về lâu dài, tăng năng suất có thể giúp nâng thu nhập, tăng thu ngân sách, qua đó giảm áp lực tài chính cho chính quyền và mở rộng phúc lợi xã hội - yếu tố sẽ kích thích tiêu dùng.

Tuy nhiên, để bù đắp khoảng trống tạm thời trước khi nhu cầu nội địa đủ lớn để hấp thụ toàn bộ sản lượng khổng lồ của Trung Quốc, ông McMahon cho rằng, Bắc Kinh vẫn sẽ duy trì chiến lược tăng trưởng xuất khẩu, tập trung vào hàng hóa trung gian và mở rộng thị trường mới.

Trong Kế hoạch 5 năm tới, các nhà hoạch định có thể sẽ đặt mục tiêu tăng trưởng hàng năm không dưới 4,5%, mức cần thiết để Trung Quốc đạt được mục tiêu năm 2035 về GDP bình quân đầu người.

“Nhưng giờ đây, vấn đề không còn là tăng trưởng tùy tiện nữa”, ông nói thêm, “việc chuyển từ chỉ tiêu tăng trưởng GDP tổng thể sang GDP bình quân đầu người cho thấy Trung Quốc đang thừa nhận thực tế dân số suy giảm và ưu tiên phúc lợi rộng hơn cho người dân”.

Quỳnh Vũ

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/ke-hoach-5-nam-lan-thu-15-cua-trung-quoc-muc-tieu-gdp-se-khong-con-la-chi-so-tien-quyet-10391215.html