Kênh bán lẻ hiện đại xuất khẩu: 'Chìa khóa' để ngành hàng rau quả Việt Nam bứt phá

3 ngày trướcBài gốc

Nông dân Việt Nam đang thay đổi tư duy, đầu tư canh rau quả sạch theo hướng hữu cơ, đảm bảo tiêu chuẩn VietGap, đáp ứng yêu cầu về an toàn thực phẩm. Ảnh: Bích Nguyên

Lần đầu tiên xuất khẩu rau quả vượt 7 tỷ USD

Đến nay, Việt Nam đã XK rau quả đi hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong những năm gần đây, kim ngạch XK rau quả liên tục tăng trưởng mạnh. Kim ngạch XK cả năm 2023 đạt 5,6 tỷ USD, tăng 67% so với gần 3,4 tỷ USD năm 2022. Năm 2024, chứng kiến XK rau quả tăng trưởng mạnh mẽ, đạt 7,12 tỷ USD (tăng khoảng 27,1% so với năm 2023). Đây là năm đầu tiên ngành rau quả vượt qua ngưỡng 7 tỷ USD.

Ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, chế biến và phát triển thị trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, về thị trường XK của ngành rau quả, Trung Quốc hiện dẫn đầu áp đảo với kim ngạch năm 2024 đạt 4,6 tỷ USD, chiếm gần 65% trong toàn bộ các thị trường XK rau củ quả của Việt Nam và tăng 27% so với cùng kỳ năm trước. Đứng thứ hai là thị trường Hoa Kỳ, đạt 360 triệu USD, chiếm hơn 5%. Hàn Quốc và Thái Lan là các thị trường ở vị trí lần lượt lớn thứ ba và thứ tư tiêu thụ rau quả từ Việt Nam với giá trị XK năm 2024 lần lượt đạt 315 triệu USD và 278 triệu USD.

Tiếp tục đà tăng trưởng của năm 2024, trong năm 2025, Việt Nam đặt mục tiêu XK rau quả đạt kim ngạch 8 tỷ USD. Thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tình hình XK rau quả 2 tháng đầu năm là khả quan với kim ngạch XK trong tháng 1/2025, rau quả XK của Việt Nam 374 triệu USD và tháng 2 đạt 350 triệu USD.

Những thách thức cần vượt qua

Theo các chuyên gia, mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực, nhưng ngành rau quả Việt Nam hiện đang đứng trước nhiều thách thức, khó khăn để có thể mở rộng thị trường. Ông Lê Thanh Hòa cho biết, khó khăn của rau quả Việt Nam xuất hiện ngay từ khâu sản xuất đến thu hoạch, sơ chế và bảo quản. Hiện tại, ngành rau quả Việt Nam đa phần là các hộ sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, chi phí sản xuất cao; sơ chế bảo quản chưa tốt, đặc biệt là khâu xử lý sau thu hoạch. Về quản lý chất lượng, Việt Nam còn thiếu tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, kiểm tra đánh giá chất lượng sản phẩm, trong khi chi phí logistics rất cao. Bên cạnh đó là yêu cầu cao về mức dư lượng nông dược, thêm vào đó là các yêu cầu về lao động, môi trường và phát triển bền vững.

Phân tích rõ hơn về yêu cầu trị trường và kiểm dịch thực vật, bà Phan Thị Thu Hiền, Giám đốc Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Môi trường chỉ ra rằng: “Nhiều thị trường lớn ra quy định mới nghiêm ngặt về mức dư lượng tối đa thuốc bảo vệ thực vật và kiểm dịch thực vật, trong khi Việt Nam chưa có quy trình chuẩn cho toàn bộ chuỗi sản xuất từ giống tới sau thu hoạch. Việt Nam cũng thiếu các tiêu chuẩn về xác định chất lượng rau quả. Đồng thời, liên kết sản xuất rau quả chưa bền vững, chưa hình thành được vùng nguyên liệu gắn với các doanh nghiệp chế biến, XK”.

Cũng theo bà Hiền, ngoài các quy định chung, mỗi quốc gia đều có các quy định riêng về tiêu chuẩn an toàn và kiểm dịch thực vật. Trong đó, thị trường nhập khẩu lớn nhất của nước ta là Trung Quốc có rất nhiều thay đổi như: Kiểm soát chặt chẽ hàng hóa qua biên giới; yêu cầu phải đàm phán mở cửa đối với từng loại sản phẩm, ký kết lại nghị định thư XK đối với các loại quả truyền thống, yêu cầu khai báo mã vùng trồng và cơ sở đóng gói. Thêm vào đó, một số mặt hàng nông sản phải thực hiện đăng ký theo Lệnh 248, 249...

Nhiều vùng trồng hoa quả đã được cấp mã vùng trồng phục vụ XK. Ảnh: Thanh Hương

Cần mở rộng thị trường bán lẻ hiện đại

Bà Lê Thị Thanh Thảo, Đại diện quốc gia Tổ chức phát triển công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) tại Việt Nam cho rằng, Việt Nam có tiềm năng XK rau quả lớn, nhưng để nâng cao giá trị gia tăng và năng lực cạnh tranh, ngành cần cải thiện khả năng tuân thủ tiêu chuẩn chất lượng và mở rộng kênh phân phối, đặc biệt là thị trường bán lẻ hiện đại.

Phân tích về những trở ngại của rau quả XK Việt Nam, ông Peter Johnson, chuyên gia UNIDO về chuỗi giá trị, Chương trình tiêu chuẩn và chất lượng toàn cầu tại Việt Nam đánh giá: XK của Việt Nam bị chi phối bởi thị trường Trung Quốc do lợi thế về hậu cần và quy mô thị trường này chiếm tới trên 64%, một số trái cây như sầu riêng, thị phần trên 95%. Bên cạnh đó, việc thiếu đa dạng thị trường làm tăng thêm tính dễ bị tổn thương cho ngành rau quả Việt Nam.

Theo ông Peter Johnson, để tiếp cận thị trường bán lẻ hiện đại XK, Việt Nam cần xây dựng kế hoạch XK mang tính chiến lược cho toàn ngành, trong đó tập trung vào một số vấn đề như tăng thị phần toàn cầu và xây dựng năng lực XK; xác định các thị trường ưu tiên, thị trường mới. Đồng thời, xác định một khâu trong chuỗi để tập trung đầu tư sao cho đạt được tác động lớn nhất...

Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, XK rau quả đạt 10 tỷ USD, trong đó, 30% rau quả qua chế biến; 70% các cơ sở chế biến và sơ chế bảo quản rau quả có trình độ tiên tiến, đáp ứng đầy đủ các quy định an toàn thực phẩm. Ông Lê Thanh Hòa cho biết, để thúc đẩy tăng trưởng của ngành nông nghiệp nói chung và XK rau quả nói riêng, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Chính phủ cũng phê duyệt Đề án phát triển ngành chế biến rau quả giai đoạn 2021-2030; các để án thúc đẩy XK nông lâm thủy sản sang các thị trường châu Âu, Hoa Kỳ, Nhật Bản; đào tạo, tập huấn tăng cường năng lực cho nông dân, doanh nghiệp, hiệp hội về quản lý và giám sát trong các khâu sản xuất, thu hoạch, chế biến, đóng gói đảm bảo an toàn thực phẩm đáp ứng quy định của thị trường.

Ông Hòa cho biết thêm, trong thời gian tới, ngành sẽ tiếp tục thông tin, tuyên truyền người dân, doanh nghiệp sản xuất theo nhu cầu thị trường, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất. Đồng thời tạo cơ chế, chính sách thúc đẩy người sản xuất và doanh nghiệp tăng cường hợp tác liên doanh, liên kết xây dựng chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị ổn định, bền vững, nâng cao vị thế của rau quả trên trường quốc tế. Cùng với đó, Cục sẽ tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại, hỗ trợ các doanh nghiệp tìm kiếm và mở rộng thị trường; mở cửa các thị trường mới, còn nhiều tiềm năng như: thị trường thực phẩm Halal của các nước Hồi giáo, Trung Đông, châu Phi... với phương châm là đa dạng hóa sản phẩm, đa dạng hóa thị trường, góp phần từng bước giảm XK tiểu ngạch qua biên giới phía Bắc. Đẩy mạnh XK rau quả đã qua chế biến, tăng tỷ trọng chế biến sâu để giảm chi phí và nâng cao giá trị nông sản.

Bích Nguyên

Nguồn Biên Phòng : https://bienphong.com.vn/kenh-ban-le-hien-dai-xuat-khau-quotchia-khoaquot-de-nganh-hang-rau-qua-viet-nam-but-pha-post488072.html