Diễn ra từ ngày 17 đến 26-11, tại Rạp Kim Mã (Hà Nội), do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch giao Cục Nghệ thuật biểu diễn chủ trì, phối hợp với Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức, Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025 có sự tham gia của hơn 1.000 nghệ sĩ, diễn viên chuyên nghiệp của 10 đơn vị nghệ thuật thi diễn 14 vở được dàn dựng công phu.
Trao Huy chương vàng vở diễn cho hai đơn vị xuất sắc. Ảnh: L.Thủy
Đánh giá về chất lượng chuyên môn, NSND Lê Tiến Thọ, Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật cho biết, tham dự liên hoan có 8 vở tuồng và 6 vở dân ca kịch các thể loại, đề tài phong phú, đa dạng. Trong đó, có 8 vở về lịch sử; 4 vở về thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ; 1 vở về câu chuyện dân gian pha màu thần thoại; 1 vở về chống tham nhũng thời hiện đại.
Theo NSND Lê Tiến Thọ, đề tài lịch sử là âm hưởng chủ đạo của các vở diễn, chủ yếu được các đơn vị nghệ thuật tuồng sáng tác, dàn dựng với đặc trưng nghệ thuật có tính ước lệ, khái quát cao. Các tác phẩm được tái tạo một cách sinh động, nhằm gửi tới người xem ngày hôm nay những bài học lịch sử với cách tiếp cận mới trong cấu trúc kịch bản và cách đặt vấn đề.
NSND Lê Tiến Thọ, Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật liên hoan tổng kết. Ảnh: L.Thủy
Về đề tài hiện đại, thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, được các đơn vị nghệ thuật loại hình dân ca dàn dựng. Hình tượng Mẹ Việt Nam Anh hùng đào hầm nuôi cán bộ, gửi con ra chiến trường, cùng những chiến sĩ đặc công, công an tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc được các nghệ sĩ thể hiện sinh động.
Các tác giả kịch bản đều có nhiều kinh nghiệm trong sáng tác, có hiểu biết về loại hình. Nhiều tác giả chuyển thể có nghề nên xử lý làn điệu đa dạng trong tình huống, hoàn cảnh, trong giải quyết mâu thuẫn, xung đột, xây dựng được trò diễn. Điểm hạn chế trong sáng tác kịch bản đó là nhiều tác giả nói thay nhân vật. Đặt vấn đề ra nhưng không giải quyết tới...
Trao Huy chương bạc cho các vở diễn. Ảnh: L.Thủy
Về đạo diễn, có người dàn dựng nhiều tác phẩm nên dễ bị trùng lặp, chưa nắm được hết quy định về tính ước lệ nên thiết kế sân khấu chưa phù hợp. Có đạo diễn khai thác những trò diễn truyền thống đưa vào vở lịch sử không biết chọn lọc, gây phản cảm. Nhiều vở diễn đưa ca khúc vào làm phá đi làn điệu của tuồng và dân ca.
Trong liên hoan lần này, nhiều nghệ sĩ biểu diễn thành công, tạo ấn tượng cho bạn nghề và khán giả yêu nghệ thuật. Động tác vũ đạo, những làn điệu khó trong nghệ thuật tuồng và dân ca đều được các nghệ sĩ đều thể hiện thuần thục, giữ được nét cơ bản…
Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông phát biểu bế mạc. Ảnh: L.Thủy
Phát biểu tại lễ bế mạc và trao giải, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông nhấn mạnh, liên hoan cho thấy tinh thần lao động nghệ thuật nghiêm túc, trách nhiệm và sáng tạo của các đơn vị nghệ thuật trên cả nước. Mỗi vở diễn, mỗi vai diễn không chỉ thể hiện năng lực nghề nghiệp mà còn là kết tinh của tình yêu nghề, khát vọng tiếp nối truyền thống, đổi mới phương thức biểu đạt để phù hợp với nhu cầu thưởng thức ngày càng cao của công chúng trong bối cảnh mới.
Liên hoan ghi nhận sự đóng góp bền bỉ và thầm lặng của đội ngũ sáng tạo – các đạo diễn, nhạc sĩ, biên đạo, họa sĩ, nhạc công, kỹ thuật viên… đã tạo dựng nên không gian sân khấu giàu tính thẩm mỹ, những hiệu ứng nghệ thuật tinh tế, góp phần gia tăng chiều sâu thông điệp của từng tác phẩm.
Bên cạnh giá trị nghệ thuật, liên hoan còn tạo dựng môi trường giao lưu, trao đổi chuyên môn, mở rộng không gian sáng tạo và góp phần bồi dưỡng đội ngũ kế cận – những người sẽ tiếp tục gánh vác sứ mệnh gìn giữ và phát huy nghệ thuật tuồng và dân ca kịch trong tương lai.
Trao giải cho các thành phần sáng tạo xuất sắc. Ảnh: L.Thủy
Theo Thứ trưởng Tạ Quang Đông, Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025 cũng là dịp để nhìn nhận rõ trách nhiệm trong công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ tiếp tục chỉ đạo xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp, tạo điều kiện cho môi trường sáng tạo phát triển; đặt trọng tâm vào nâng cao chất lượng tác phẩm, củng cố nguồn nhân lực biểu diễn và tăng cường truyền thông, quảng bá để tuồng và dân ca kịch đến gần hơn với công chúng hiện đại, đồng thời khuyến khích các đơn vị nghệ thuật mạnh dạn đổi mới phương pháp tiếp cận, tăng cường ứng dụng khoa học – công nghệ, mở rộng đối tượng công chúng và cải thiện đời sống nghệ sĩ.
“Đây không chỉ là nhiệm vụ của các nhà hát, các nghệ sĩ mà còn là trách nhiệm chung của toàn ngành trong việc gìn giữ và phát huy những giá trị cốt lõi của văn hóa Việt Nam”, Thứ trưởng khẳng định.
Trao giải cho các diễn viên xuất sắc. Ảnh: L.Thủy
Khép lại liên hoan, Ban tổ chức trao 2 Huy chương vàng và 3 Huy chương bạc vở diễn; 18 Huy chương vàng và 34 Huy chương bạc cho diễn viên, cùng giải Xuất sắc cho các thành phần sáng tạo.
Trao giải cho các diễn viên xuất sắc. Ảnh: L.Thủy
Trong đó, Huy chương vàng vở diễn thuộc về vở tuồng “Lửa cháy Phiên Ngung” của Nhà hát Sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam; kịch hát dân ca “Chìm trong vòng xoáy” của Trung tâm Nghệ thuật truyền thống Nghệ An.
Giải Tác giả kịch bản xuất sắc là Hoàng Công Khanh, Đạo diễn xuất sắc là NSND Hoàng Quỳnh Mai; Âm nhạc xuất sắc là Trần Quốc Chung, Thanh Hải; Họa sĩ thiết kế trang trí sân khấu xuất sắc là Trần Hồng Vân.
An Nhi