'Kẹt' trong xung đột Nga-Ukraine, EU chật vật tìm động lực tăng trưởng từ xe tăng và tên lửa

2 giờ trướcBài gốc

‘Kẹt’ trong xung đột Nga-Ukraine, EU chật vật tìm động lực tăng trưởng từ xe tăng và tên lửa. (Nguồn: Rheinmetall)

Đổ hàng tỷ USD mua và phát triển vũ khí, bất chấp tình trạng kinh tế khó khăn, dường như nhiều chính phủ châu Âu đang đặt cược rằng, chi tiêu quốc phòng không chỉ giúp tăng cường khả năng răn đe Moscow mà còn có thể kích thích những nền kinh tế đang trì trệ.

Liệu xe tăng và tên lửa có thực sự mang lại tăng trưởng?

Nhưng liệu xe tăng và tên lửa có thực sự mang lại tăng trưởng?

Tờ Firstpost bình luận, cuộc xung đột quân sự đang tiếp diễn ở Ukraine đang tái cấu trúc các ưu tiên kinh tế của châu Âu, với việc các chính phủ trên khắp lục địa đang đổ hàng tỷ USD vào sản xuất vũ khí, với hy vọng chi tiêu quốc phòng có thể vừa răn đe Nga, vừa vực dậy nền kinh tế nội địa đang trì trệ.

Tại nhà máy sản xuất bệ phóng tên lửa của Tập đoàn quốc phòng châu Âu MBDA ở Bolton (Anh), Thứ trưởng Quốc phòng phụ trách Lực lượng vũ trang Luke Pollard tận mắt chứng kiến các kỹ sư trình diễn vi mạch điện tử – được gọi là “bộ não của tên lửa”. Sự kiện này diễn ra ngay sau khi London ký hợp đồng trị giá 118 triệu Bảng (158 triệu USD) với nhà sản xuất vũ khí MBDA để chế tạo 6 bệ phóng tên lửa đất đối không.

Đáng chú ý, giới truyền thông nêu bật việc các chính phủ công khai gắn việc tái vũ trang, tăng cường quân sự với phục hồi kinh tế. Tờ New York Times trích dẫn lời ông Pollard rằng - “Quốc phòng là động lực cho tăng trưởng”.

Hàng tỷ USD đã đổ vào quốc phòng. Xu hướng không chỉ dừng lại ở Anh. Tập đoàn quốc phòng lớn nhất của Đức - Rheinmetall đang tuyển thêm 8.000 lao động, một phần nhằm bù đắp số việc làm bị mất đi trong ngành ô tô đang gặp khó khăn.

Tại Italy, chính phủ nước này đã tham gia chương trình đầu tư quốc phòng mới của EU, trong khi Thủ tướng Giorgia Meloni tìm cách thuyết phục các nhà sản xuất vũ khí định hướng các dự án quốc phòng phục vụ thêm lợi ích dân sự.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã nói một cách thẳng thắn rằng, “Sức mạnh kinh tế và kế hoạch tái vũ trang của châu Âu là hai mặt của cùng một đồng xu”.Sự dịch chuyển này còn mang tính địa – chính trị. Tháng trước, Mỹ và NATO công bố một Danh mục yêu cầu ưu tiên cho Ukraine (PURL) – đây là một cơ chế do Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng Thư ký NATO Mark Rutte thúc đẩy.

Theo các nội dung của PURL, Washington sẽ chuyển giao khí tài quân sự từ kho dự trữ theo từng đợt 500 triệu USD cho Ukraine. Hà Lan cam kết đóng góp 500 triệu Euro (577 triệu USD), trong khi các nước Scandinavia (Đan Mạch, Na Uy và Thụy Điển) cùng nhau hứa viện trợ thêm 500 triệu USD. Thụy Điển cho biết khoản đóng góp của họ sẽ bao gồm hệ thống phòng không, đạn Patriot, vũ khí chống tăng và phụ tùng thay thế.

‘Canh bạc’ kinh tế hay ‘đặt cược’ chính trị

Xu hướng mạnh tay chi tiêu quốc phòng đang cho thấy sự đảo ngược của “cổ tức hòa bình (peace dividend)” thời hậu Chiến tranh Lạnh - với việc các chính phủ cắt giảm ưu tiên chi tiêu cho xã hội để tăng ngân sách quân sự.

“Peace dividend” là khái niệm chỉ những lợi ích về kinh tế mà các quốc gia nhận được sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, như việc giảm chi tiêu quân sự để chuyển sang các lĩnh vực khác, trong đó có việc ưu tiên cho phúc lợi xã hội.

Thủ tướng Anh Keir Starmer hứa hẹn mang lại một “cổ tức quốc phòng”, coi quá trình tái vũ trang, tăng cường chi tiêu cho quân sự lần này là cơ hội “một lần trong cả một thế hệ”, để tạo them việc làm và gia tăng năng lực công nghiệp.

Tuy nhiên, theo New York Times, giới kinh tế vẫn chia rẽ về canh bạc “cổ tức quốc phòng” hay “cổ tức hòa bình”. Giáo sư Kenneth Rogoff của Đại học Harvard cảnh báo: “Việc mua xe tăng thay vì xây trường học thì chẳng có gì tốt đẹp”.

Các nghiên cứu cho thấy, mỗi 1 USD chi cho quốc phòng chỉ làm GDP tăng thêm khoảng 0,5 USD, trong khi đầu tư vào giáo dục hay cơ sở hạ tầng mang lại lợi suất cao hơn nhiều.

Một số chuyên gia khác nhấn mạnh lợi ích lâu dài sẽ xuất hiện nếu dòng tiền được định hướng vào nghiên cứu và phát triển (R&D). Trong lịch sử, nhiều đổi mới như GPS, Internet hay công nghệ hình ảnh số đều xuất phát từ các dự án nghiên cứu do quốc phòng tài trợ.

Nhà nghiên cứu Ethan Ilzetzki thuộc Trường Kinh tế London, đồng tác giả một báo cáo của Viện Kiel về kinh tế quốc phòng châu Âu, nhận định “việc tiếp tục mua những thiết bị cũ từ các nhà sản xuất quen thuộc ít tạo ra động lực để đổi mới”.

Thực tế, dẫu còn nhiều tranh cãi, nhưng lời hứa tạo việc làm vẫn là yếu tố khó cưỡng về mặt chính trị. Tập đoàn MBDA đã tuyển thêm 2.500 lao động trong năm qua và dự kiến bổ sung 2.600 người nữa trước khi kết thúc năm 2025.

Tại Đức, nhà máy sản xuất đạn dược mới của Rheinmetall dự kiến tạo ra 500 việc làm. Ông Luke Pollard lập luận - các chính phủ cần chứng minh chi tiêu quân sự không chỉ củng cố an ninh mà còn “giúp tạo việc làm, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”.

Tuy nhiên, hiệu quả thực sự của chiến lược dựa vào quốc phòng để kích thích kinh tế vẫn là vấn đề còn bỏ ngỏ. Luận điểm “quốc phòng là động cơ tăng trưởng" - vẫn là điều chưa có ai dám chắc. Một số chuyên gia cho rằng, sản xuất vũ khí có thể tạo việc làm, thúc đẩy công nghệ và kéo theo các ngành phụ trợ.

Nhưng nhiều ý kiến phản biện cảnh báo chi tiêu quân sự khó tạo ra giá trị bền vững, bởi thay vì đầu tư vào hạ tầng, giáo dục hay năng lượng xanh – những lĩnh vực trực tiếp cải thiện năng suất – tiền thuế lại đổ vào sản phẩm chỉ dùng để phá hủy.

Ngân hàng Trung ương châu Âu cũng từng lưu ý, sự lệ thuộc vào “kinh tế chiến tranh” có nguy cơ khiến tăng trưởng mong manh và ngân sách công ngày càng căng thẳng. Ủy ban châu Âu (EC) mới đây đưa ra dự báo mức tăng trưởng khiêm tốn — chỉ khoảng 0,3% đến 0,6% GDP của EU vào năm 2028.

Tiếc rằng, trong bối cảnh hiện nay, nhiều nhà lãnh đạo châu Âu dường như vẫn sẵn sàng đặt cược hàng tỷ USD vào giả định rằng - con đường vừa đảm bảo an ninh, vừa thúc đẩy tăng trưởng nằm ngay trong các nhà máy sản xuất vũ khí.

(theo firstpost.com)

Minh Anh

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/ket-trong-xung-dot-nga-ukraine-eu-chat-vat-tim-dong-luc-tang-truong-tu-xe-tang-va-ten-lua-325986.html