Khác lạ 'bình thường mới' ở Gaza

2 giờ trướcBài gốc

Ngày 28-10, không quân Israel không kích Gaza khiến hơn 100 người thiệt mạng. Văn phòng Thủ tướng Israel – ông Benjamin Netanyahu cho biết ông đã ra lệnh cho quân đội tiến hành “các cuộc tấn công mạnh mẽ, ngay lập tức” ở Dải Gaza.

Thông cáo không nêu lý do cụ thể cho hành động quân sự, song một quan chức Israel nói Hamas đã vi phạm thỏa thuận khi tấn công lực lượng Israel tại một khu vực thuộc quyền kiểm soát của nước này.

Theo đài CNN, nhiều người theo dõi diễn biến ngày 28-10 ở Gaza có thể nghĩ rằng thỏa thuận ngừng bắn đã sụp đổ. Nhưng đến sáng 29-10, cả Hamas và Israel đều tuyên bố họ một lần nữa cam kết thực hiện thỏa thuận ngừng bắn.

Đây là lần leo thang bạo lực thứ hai kể từ khi thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực vào ngày 10-10. Theo CNN, trạng thái bình thường mới của Gaza cho thấy thỏa thuận ngừng bắn vừa mong manh vừa bền vững. Một thỏa thuận ngừng bắn nhìn chung có hiệu lực nhưng có thể biến mất trong chớp mắt và có thể được khôi phục trong vòng vài giờ hoặc vài ngày.

Người dân Gaza đi ngang qua những tòa nhà bị phá hủy ở khu vực al-Zahra, phía bắc trại tị nạn Nuseirat, miền trung Gaza vào tháng 10. Ảnh: Eyad Baba/AFP

Thỏa thuận vừa mong manh, vừa bền vững

Cuối tháng 10, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết thỏa thuận ngừng bắn "sẽ không phải là một hành trình thẳng tắp". Ông cho biết nó sẽ có "những thăng trầm" và "những khúc quanh co". Sau đó, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance cũng nói rằng sẽ có "những cuộc giao tranh nhỏ đây đó". Tuy nhiên, cả hai người đều lạc quan về việc thỏa thuận ngừng bắn sẽ được duy trì.

Sự mong manh của thỏa thuận ngừng bắn là do khoảng cách giữa những gì thỏa thuận đã đạt được cho đến nay và những gì nó vẫn chưa đạt được. Giao tranh phần lớn đã dừng lại. Hamas đã trao trả các con tin còn sống và hơn một nửa số con tin đã chết. Israel đã rút lui ra khỏi khu vực được thống nhất song vẫn còn hiện diện bên trong Gaza.

Tình hình hiện tại cho thấy khoảng cách giữa giai đoạn 1 và giai đoạn 2 của thỏa thuận còn rất lớn, khi lực lượng Israel vẫn hiện diện tại hơn một nửa lãnh thổ Gaza. Ngược lại, việc Hamas không tấn công lại lực lượng Israel cũng là điều không hoàn toàn chắc chắn.

Theo ông Muhammad Shehada – chuyên gia về Gaza thuộc tổ chức nghiên cứu European Council on Foreign Relations, một số thành viên Hamas biệt lập bị mắc kẹt trong các đường hầm và nằm ngoài sự chỉ huy và kiểm soát của nhóm vũ trang này. Với nguồn lực hạn chế và không có mối liên hệ nào với ban lãnh đạo của Hamas, những thành viên này đều có thể mang theo rủi ro vi phạm thỏa thuận ngừng bắn.

"Những chiếc xe của Lực lượng Israel càng đến gần đường hầm hoặc nơi ẩn náu của những thành viên Hamas bị cô lập, mất liên lạc, hoặc càng cạn kiệt lương thực, thì khả năng họ xuất hiện trong trận chiến với binh lính Israel càng cao. Họ thà chết trong chiến đấu còn hơn chết đói hoặc chờ lực lượng Israel tìm thấy" – ông Shehada nói.

Sau lần vi phạm đầu tiên thỏa thuận ngừng bắn vào ngày 19-10, Hamas đã ra tuyên bố rằng "liên lạc với tàn quân của chúng tôi" ở các khu vực như Rafah (nam Gaza) đã "bị cắt đứt kể từ khi giao tranh tái diễn vào tháng 3". Ông Shehada gọi chính những "tàn quân" này là "những quả bom hẹn giờ".

"Hamas thậm chí còn không biết còn bao nhiêu người còn sống sót" – ông Shehada nói.

Tại một cuộc họp báo hôm 29-10, Thủ tướng Qatar – ông Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al Thani cho biết Hamas sẵn sàng nhượng lại quyền lực ở Gaza, và cho biết Qatar đang "cố gắng gây sức ép để buộc Hamas nhận ra họ cần phải giải trừ vũ khí".

Người dân Gaza ở khu vực al-Zahra, phía bắc trại tị nạn Nuseirat, miền trung Gaza vào tháng 10. Ảnh: Eyad Baba/AFP

Ông nói rằng Hamas cần sẵn sàng chuyển sang giai đoạn tiếp theo của thỏa thuận. "Chúng ta cần đảm bảo người Palestine và người Israel được an toàn" – thủ tướng Qatar nói.

Ngoài hòa bình, người dân Gaza còn cần gì?

Theo tờ The Guardian, hơn 200 người Palestine, bao gồm trẻ em, được cho là đã thiệt mạng trong các cuộc không kích mà Israel thực hiện từ sau thỏa thuận ngừng bắn.

Hàng ngàn thi thể được cho là vẫn còn mắc kẹt dưới đống đổ nát do xung đột và ước tính sẽ cần một đội xe tải hơn 100 chiếc trong 7 năm để tìm ra họ. Viện trợ đang được cung cấp trở lại, nhưng vẫn hoàn toàn không đủ, khi các tổ chức phi chính phủ cảnh báo rằng hệ thống đăng ký mới của Israel đang cản trở việc chuyển giao hàng viện trợ.

Tuần qua, Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) cũng cảnh báo này rằng hệ thống giáo dục ở Gaza đang bên bờ vực sụp đổ. Những đứa trẻ sơ sinh được sinh ra ngay giữa đống đổ nát, khi những bà mẹ không còn nhà cửa và không được tiếp cận bệnh viện.

Đối với ông Yassir Shaheen – cư dân Gaza, đêm là khoảng thời gian khó khăn nhất tại dải đất này.

“Nhiều đêm, chúng tôi nằm thao thức, môi khô khốc, tim đập thình thịch vì sợ hãi, cảm giác như bầu trời đang sụp đổ trước mắt” – ông chia sẻ với đài Al Jazeera.

Theo ước tính của Liên Hợp Quốc, 92% tổng số nhà ở tại Gaza đã bị hư hại hoặc phá hủy kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu, tạo ra khoảng 55 triệu đến 60 triệu tấn gạch vụn.

"Trường học, phòng khám, cửa hàng, nhà cửa,... mọi thứ cho phép cuộc sống vận hành đều đã bị biến thành tro bụi" – ông nói.

“Bất chấp thỏa thuận ngừng bắn, tình hình y tế vẫn rất thảm khốc, với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng thiết bị y tế và thuốc men, hàng trăm nhân viên y tế đã thiệt mạng” – ông Rohan Talbot, giám đốc vận động tại tổ chức Hỗ trợ Y tế cho Người Palestine (có trụ sở tại Anh), cho biết.

Người dân trên đường đi về TP Gaza (bắc Gaza) vào ngày 10-10. Bashar Taleb/AFP

Đồng tình với Talbot, ông Aziz Hafiz – người đứng đầu tổ chức Humanity First UK, cho rằng có những điều quan trọng không kém so với hòa bình và ổn định.

“Không có tuyên bố nào, dù hùng hồn đến đâu, có thể thay thế cho quyền tự do và an ninh cơ bản. Sự phát triển không thể diễn ra tách biệt khỏi công lý và hòa bình. Mọi chương trình dạy nghề, phục hồi trường học, hay sáng kiến tâm lý xã hội đều có thể chống lại sự tuyệt vọng. Mặc dù hòa bình vĩnh viễn vẫn là yếu tố tối thượng tạo nên thịnh vượng, nhưng việc duy trì phẩm giá con người trong thời điểm hiện tại cũng quan trọng không kém” – ông nói.

KHOA ĐIỀM

Nguồn PLO : https://plo.vn/khac-la-binh-thuong-moi-o-gaza-post880226.html