Khắc phục ngập, lún bằng các giải pháp đồng bộ

3 giờ trướcBài gốc

Nhiều năm nay, mỗi khi có cơn mưa rào bất chợt trút xuống, đoạn đường Huỳnh Tấn Phát ngay dưới chân cầu Phú Xuân 2 (xã Nhà Bè, TP HCM) lại nhanh chóng biến thành "lòng chảo" chứa nước chỉ sau vài chục phút.

Càng chống càng ngập

Bà Nguyễn Thị Thúy Hoa, buôn bán gần cầu Phú Xuân 2, cho biết gia đình bà đã sống ở khu vực đường Huỳnh Tấn Phát 30 năm và chứng kiến đường này được nâng lên 3-4 lần. Mỗi lần như vậy, gia đình bà lại phải tốn kém nâng nền nhà theo để chống ngập, nhưng tình hình vẫn không cải thiện khi mưa lớn hay triều cường.

Tại nút giao Phạm Hữu Lầu - Huỳnh Tấn Phát, ông Nguyễn Văn Cường, người dân địa phương, cho hay trong 10 năm, gia đình ông đã phải nâng nền nhà 3 lần, mỗi lần tốn cả trăm triệu đồng và làm ngưng trệ việc buôn bán. Ông Cường ngán ngẩm vì nâng rồi thì vài năm sau đường lại được nâng tiếp, nhà lại thấp hơn mặt đường.

Lý giải nguyên nhân, ông Phan Huy Nam, người sống lâu năm ở xã Nhà Bè, cho rằng việc xây dựng nhiều nhà cao tầng và khai thác nước ngầm không kiểm soát đã làm nền đất yếu và sụt lún dần. Ông khẳng định: "Đường cứ nâng hoài nhưng nâng tới đâu thì đất vẫn lún tới đó".

Tình trạng sụt lún còn gây ra sạt lở nghiêm trọng tại khu vực chân cầu Kinh, dẫn vào bán đảo Bình Quới - Thanh Đa. Nhiều mảng đất ven kênh đã sạt xuống, vỉa hè nứt toác, khiến người dân không dám sống gần bờ kênh. Bà Trần Thị Đào kể gia đình bà đã phải di dời vì sụt lún ngày càng nặng.

Tại các hẻm 265, 285, 307 Bình Quới, dự án chống sạt lở đã triển khai nhiều năm nhưng vẫn dở dang, để lại cảnh hoang tàn với rác thải và vật liệu xây dựng ngổn ngang. Ông Nguyễn Văn An, ngụ trong khu vực, thất vọng: "Dự án thì treo, cảnh hoang tàn thì vẫn còn đó. Chừng nào chưa làm xong, nỗi lo sạt lở của người dân vẫn còn nguyên".

Khu vực chân cầu Kinh sụt lún nghiêm trọng, nhiều đoạn vỉa hè nứt toác.Ảnh: NGỌC QUÝ

Ảnh hưởng việc phát triển bền vững

Theo kỹ sư cầu đường Trần Văn Tường, tình trạng sụt lún ven sông Sài Gòn xuất phát từ cả nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan. Ngoài tác động của biến đổi khí hậu và yếu tố địa chất vốn yếu, việc khai thác nước ngầm quá mức cũng làm nền đất mất độ chặt, dẫn đến lún sụt.

Ông Tường chỉ rõ nhiều khu vực như bán đảo Thanh Đa hay khu vực quận 7, quận 8 trước đây là những vùng đất yếu, thấp trũng, từ lâu đã chịu áp lực ngập nước và dễ sụt lún. Một nguyên nhân khác được ông đề cập là quá trình đô thị hóa thiếu kiểm soát, xây dựng lấn chiếm hệ thống thoát nước tự nhiên, thu hẹp không gian thoát lũ, làm gia tăng áp lực nước và ngập úng tại các vùng trũng. Ông nhấn mạnh việc quy hoạch đô thị phải gắn liền với bảo vệ hành lang sông rạch.

Trong khi đó, PGS-TS Lê Trung Chơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển bền vững - Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường TP HCM, cũng chỉ ra những nguy cơ từ sụt lún đất đối với sự phát triển bền vững của thành phố. Khảo sát của Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) cho thấy tình trạng sụt lún ở TP HCM diễn ra liên tục từ năm 1990, với độ lún tích lũy ước tính khoảng 100 cm.

Nghiên cứu giai đoạn 2006-2020 bằng kỹ thuật InSAR cho thấy tốc độ lún trung bình toàn thành phố khoảng 2-5 cm/năm. Riêng những khu vực có nền địa chất yếu, tập trung nhiều công trình thương mại, tốc độ lún có thể lên tới 7-8 cm/năm. Kết quả cũng chỉ ra tốc độ lún ở khu vực nội thành đã giảm xuống dưới 1 cm/năm; khu vực các quận, huyện trước đây như 7, 8, Bình Tân, Nhà Bè và dọc sông Sài Gòn, đặc biệt là khu Tân Cảng và Thảo Điền, có tốc độ lún rất cao, có nơi đến 5 cm/năm.

Ông Chơn cho rằng hậu quả của sụt lún kết hợp với biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan và triều cường sẽ rất nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn đến hạ tầng và kinh tế - xã hội. Ông nhận định việc theo dõi thường xuyên, mô phỏng và dự báo sụt lún là hết sức cần thiết để đưa ra giải pháp thích nghi. Thành phố cần xây dựng hệ thống giám sát và dự báo hiện đại để hỗ trợ việc ra quyết sách phù hợp.

Đóng góp giải pháp, kỹ sư Trần Văn Tường cho rằng cần xác định chính xác nguyên nhân sụt lún tại từng khu vực. Với những vùng đất yếu, nên hạn chế xây dựng công trình lớn, thay vào đó quy hoạch không gian công cộng. Đối với khu đô thị phát triển, cần áp dụng các biện pháp kỹ thuật như khảo sát địa chất, thiết kế móng cọc phù hợp và tuân thủ chặt chẽ tiêu chuẩn xây dựng.

Ông Tường đề xuất: "Thành phố có thể tận dụng các công cụ về thuế, ưu đãi đầu tư để khuyến khích doanh nghiệp, người dân phát triển hạ tầng tại những khu vực có địa chất ổn định. Khi kết hợp đồng bộ giữa kỹ thuật, quy hoạch và chính sách, thành phố mới có thể giảm áp lực dân cư tại vùng trũng, đồng thời hướng dòng vốn xã hội vào những khu vực phát triển bền vững hơn".

4 yếu tố gây sụt lún đô thị

- Nền địa chất yếu: Các khu vực có tốc độ lún trên 10 mm/năm thường nằm trên nền địa chất yếu, ngay cả khi không có tác động từ xây dựng, giao thông hay khai thác nước ngầm.

- Hoạt động giao thông (tải động): Các khu vực có lưu lượng xe tải, xe bồn, xe container lớn hoặc có tuyến đường sắt đô thị đi qua thường bị lún nhiều hơn do tác động của tải trọng liên tục.

- Công trình dân dụng và tốc độ đô thị hóa (tải tĩnh): Nhà ở, chung cư, cao ốc có thể tác động đến bề mặt đất, nhưng nhờ công nghệ móng cọc hiện đại, ảnh hưởng này chủ yếu mang tính tạm thời và nền đất có xu hướng ổn định theo thời gian.

- Khai thác nước ngầm: Trước năm 2010, đây là nguyên nhân chính gây sụt lún tại các quận Gò Vấp, Tân Bình, 12 và huyện Củ Chi. Hiện nay, thành phố đã hạn chế cấp phép và kiểm soát công suất khai thác nên tốc độ lún đã giảm đáng kể, các khu vực này cũng dần ổn định hơn.

QUỐC ANH - NGỌC QUÝ - CHÍ NGUYÊN

Nguồn NLĐ : https://nld.com.vn/khac-phuc-ngap-lun-bang-cac-giai-phap-dong-bo-196250918211309396.htm