Hướng dẫn người dân thực hiện thủ tục hành chính tại Điểm phục vụ hành chính công xã Phúc Thịnh, thành phố Hà Nội. (Ảnh: NHẬT NAM)
Nhiều nơi khuyết nhân sự chủ chốt
Sở Nội vụ thành phố Hải Phòng cho biết, sự chênh lệch biên chế hiện nay ở một số xã, phường của thành phố là rất lớn (nhiều nhất là phường Lê Chân với 143 người, ít nhất là phường Nam Đồng với 29 người); có 61 địa phương có biên chế cao hơn định mức và 43 địa phương bố trí thấp hơn định mức; 16 cấp xã thiếu chức danh phó chủ tịch ủy ban nhân dân, 9 cấp xã thiếu phó chủ tịch hội đồng nhân dân.
Phần lớn cấp xã còn thiếu cán bộ chuyên môn về y tế (mới có 11/114 cấp xã có công chức chuyên môn về y tế); một số cấp xã thiếu công chức có chuyên môn về xây dựng, giao thông, quy hoạch… như các xã Quyết Thắng, An Biên, An Hưng, Bình Giang…
Việc bố trí, phân công công tác chuyên môn ở một số cấp xã chưa phù hợp như người có chuyên môn địa chính làm công tác văn phòng, có phòng lại được bố trí nhiều cán bộ chuyên môn cùng làm việc như phòng văn hóa phường Lê Thanh Nghị có đến 3 công chức cùng chuyên môn ngành y tế.
Sau sắp xếp, diện tích tự nhiên, quy mô dân số và khối lượng công việc tăng lên, nhưng một số vị trí chức danh lãnh đạo, công chức chuyên môn của các phòng, đơn vị sự nghiệp thuộc ủy ban nhân dân cấp xã tại Thanh Hóa còn thiếu, chưa có cán bộ, công chức đảm nhiệm, số lượng cán bộ, công chức được bố trí còn thấp đã dẫn đến thực trạng năng lực tiếp cận nhiệm vụ mới của một bộ phận cán bộ hạn chế, một số người chưa kịp thích ứng với khối lượng, tính chất công việc, còn lúng túng trong xử lý tình huống thực tiễn, nhất là trong các lĩnh vực yêu cầu ứng dụng công nghệ, như: chuyển đổi số, quản lý đất đai qua phần mềm, cập nhật dữ liệu dân cư, đầu tư công...
Tỉnh Sơn La cũng gặp tình trạng khuyết một số chức danh như phó chủ tịch hội đồng nhân dân cấp xã, phó chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã; ủy viên ủy ban nhân dân cấp xã là trưởng các phòng chuyên môn.
Theo Sở Nội vụ tỉnh Lâm Đồng, các xã, phường, đặc khu của tỉnh đang gặp nhiều khó khăn trong việc bổ nhiệm, phân công công tác đối với công chức và triển khai thực hiện nhiệm vụ, số lượng công chức có trình độ chuyên môn còn thiếu so với nhu cầu thực tế trong bối cảnh cấp xã phải tiếp nhận thêm 1.065 nhiệm vụ.
Hiện nay, vị trí việc làm công chức chuyên môn, nghiệp vụ chuyên ngành cấp xã chưa có hướng dẫn, vì thế việc bố trí công chức theo vị trí việc làm chưa thể thực hiện được hoặc nhiều trường hợp được bố trí việc làm mới chưa có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực được phụ trách.
Theo Sở Nội vụ tỉnh Lâm Đồng, các xã, phường, đặc khu của tỉnh đang gặp nhiều khó khăn trong việc bổ nhiệm, phân công công tác đối với công chức và triển khai thực hiện nhiệm vụ, số lượng công chức có trình độ chuyên môn còn thiếu so với nhu cầu thực tế trong bối cảnh cấp xã phải tiếp nhận thêm 1.065 nhiệm vụ.
Nhiều lĩnh vực chưa có nhân sự đủ trình độ chuyên môn phù hợp cũng như kinh nghiệm công tác, nhất là trên lĩnh vực chuyển đổi số, công nghệ thông tin, tài nguyên môi trường, xây dựng, giao thông, tài chính, kế toán... đồng thời nhiều nhiệm vụ trước đây thuộc thẩm quyền giải quyết của cấp huyện nay phân cấp, phân quyền về cấp xã nhưng công chức chuyên môn của các xã chưa được đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, quy trình giải quyết.
Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Lâm Đồng Đỗ Văn Chung cho biết, trên cơ sở những khó khăn thực tế, Sở đã ghi nhận, tổng hợp nhu cầu từ các xã, phường, đặc khu và đề nghị tăng cường cán bộ cấp tỉnh về hỗ trợ cấp xã bước đầu hơn 400 người.
Hoàn thiện thể chế cho bộ máy mới
Qua ghi nhận ở nhiều địa phương trong cả nước, các ý kiến đều cho rằng: Hiện nay, các văn bản pháp luật và hướng dẫn của Trung ương chưa được ban hành đồng bộ, kịp thời dẫn đến việc sắp xếp, quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, đơn vị còn lúng túng. Các thể chế, quy định hiện hành chưa bao quát hết các tình huống đặc thù, một số hướng dẫn chưa cụ thể hóa hoặc có sự chồng chéo trong việc hướng dẫn giữa các ngành, lĩnh vực.
Thực tiễn đó đòi hỏi Bộ Nội vụ cần chủ trì, phối hợp nghiên cứu, trình Chính phủ xem xét ban hành một nghị định khung hoặc các văn bản hướng dẫn chuyên biệt cho các địa phương thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính quy mô lớn, phức tạp. Trong đó, quy định chi tiết, rõ ràng về quy trình và bộ tiêu chí cụ thể cho việc sắp xếp, bố trí, bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo, quản lý của các cơ quan, đơn vị được hợp nhất, sáp nhập để bảo đảm tính khách quan, công bằng và lựa chọn được người phù hợp nhất.
Đẩy mạnh trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các địa phương trong việc quyết định phương án sắp xếp tổ chức bộ máy bên trong của các cơ quan, đơn vị, Trung ương nên tập trung ban hành các quy định khung về nguyên tắc, tiêu chí, mục tiêu, còn phương án cụ thể nên để địa phương quyết định cho phù hợp nhất tình hình thực tiễn và năng lực đội ngũ cán bộ.
Thời gian tới, các địa phương cần chủ động theo dõi, giám sát tình hình vận hành bộ máy chính quyền các cấp sau sắp xếp; chủ động ban hành quy chế làm việc, quy trình phối hợp, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, đơn vị mới được thành lập. Xây dựng bộ tiêu chí để đánh giá tác động và hiệu quả của mô hình tổ chức mới sau một khoảng thời gian vận hành.
Triển khai sớm nhất nội dung đánh giá năng lực (KPI) cán bộ, công chức nhằm đánh giá thực tế hiệu quả làm việc của từng cá nhân, tập thể. Qua đó, có thể cụ thể về khối lượng, chất lượng, tiến độ hoàn thành nhiệm vụ theo kế hoạch, nhiệm vụ phát sinh và các công việc được giao, góp phần nâng cao tính minh bạch, công bằng trong đánh giá công vụ, tạo động lực phấn đấu, tạo cơ sở cho việc rà soát bố trí, phân bổ nhân sự hợp lý và khoa học giữa các đơn vị hành chính cấp xã, góp phần cải thiện hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính các cấp.
Các địa phương cũng cần xây dựng và triển khai ngay các chương trình đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ để đáp ứng yêu cầu của vị trí việc làm trong các cơ quan đa ngành, đa lĩnh vực mới. Nội dung đào tạo cần tập trung bổ sung kiến thức quản lý liên ngành, kỹ năng làm việc trong môi trường mới và năng lực ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong thực thi công vụ.
VĨNH KHANG