Khai mạc Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa XV - kỳ họp 'trên cả lịch sử': Tổng kết để mở đường cho khóa mới

6 giờ trướcBài gốc

Hôm nay (20-10), Quốc hội (QH) khóa XV bước vào Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của nhiệm kỳ. Nếu kỳ họp thứ 9 là “kỳ họp lịch sử” thì kỳ họp thứ 10, như Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn đã nhận định, là một kỳ họp “trên cả lịch sử”.

Chia sẻ với báo Pháp Luật TP.HCM, đại biểu (ĐB) QH Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM), người đã có ba nhiệm kỳ làm đại diện cho cử tri, nói: “Bước vào kỳ họp cuối cùng của QH khóa XV, đọc kỹ chương trình của kỳ họp, tôi không khỏi xúc động và trăn trở”.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú tại phiên bế mạc Kỳ họp thứ 9, ngày 27-6. Ảnh: PHẠM THẮNG

Nhiệm kỳ đặc biệt với nhiều đột phá

. Phóng viên: Thưa ông, những gì đã làm nên tính chất “lịch sử” của kỳ họp này và nhiệm kỳ này?

+ ĐBQH Trương Trọng Nghĩa: QH khóa XV được bầu vào tháng 5 và bắt đầu hoạt động từ tháng 7-2021, đúng vào thời điểm đại dịch COVID-19 đang hoành hành. Cả xã hội, bộ máy nhà nước các cấp và toàn bộ nền kinh tế đã phải đương đầu với những cú sốc, những thách thức, những hiểm nguy hiếm khi xảy ra trong lịch sử loài người.

Các ĐBQH, trong đó có tôi, đã phải tham gia các hoạt động của QH theo những phương thức chưa từng có trong lịch sử QH Việt Nam, như thảo luận, chất vấn hay biểu quyết qua màn hình trực tuyến, với khoảng cách địa lý cách nhau hàng ngàn cây số. Có khi họp trực tiếp thì một số đoàn ĐB phía Nam ngồi chung hội trường nhưng vẫn phải cách ly với các ĐB khác. Nếu có một ĐB bị nhiễm COVID-19 thì toàn bộ QH phải bị xét nghiệm lại.

Trong điều kiện đó, các ĐBQH vẫn thực thi nhiệm vụ dân cử một cách kỷ cương, đoàn kết và trách nhiệm cao. COVID qua đi, các kỳ họp về sau không còn nguy cơ dịch bệnh, nhưng khối lượng công việc và tính phức tạp tăng dần, đến mức kỷ lục.

ĐBQH Trương Trọng Nghĩa. Ảnh: QUANG PHÚC

QH khóa XV là một nhiệm kỳ đặc biệt, với những dấu ấn đột phá trong bối cảnh đất nước đối mặt với đại dịch, suy thoái kinh tế toàn cầu và những thay đổi địa chính trị phức tạp. Đặc biệt, cả nước đang bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc - dưới sự lãnh đạo của Đảng. Kỷ nguyên mới đòi hỏi những cải cách toàn diện mang tính lịch sử, mà bắt đầu là cải cách bộ máy của Đảng và Nhà nước theo hướng tinh giản tối đa với tốc độ “vừa chạy vừa xếp hàng”.

Đảng đã xác định cải cách thể chế là “đột phá của đột phá”, qua đó biến thể chế từ điểm nghẽn trở thành lợi thế của phát triển, do đó QH có vai trò và trách nhiệm trực tiếp, với khối lượng lập pháp lớn chưa từng có.

Cải cách cũng đặt ra một khối lượng công việc không nhỏ cho các quyết sách quan trọng quốc gia và sắp xếp lại nhân sự, do đó QH khóa XV đến nay đã nhóm họp toàn thể đến 18 kỳ, với 9 kỳ bất thường. Riêng công tác lập pháp, nếu kỳ họp thứ 8 thông qua 18 luật và 21 nghị quyết, kỳ họp thứ 9 thông qua 34 luật và 7 nghị quyết thì kỳ họp thứ 10 dự kiến thông qua 49 luật, 4 nghị quyết, chưa kể 13 quyết định quan trọng khác.

Đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV. Ảnh: QUỐC HỘI

Chuyển hóa từ nghị quyết đến hành động cụ thể

. Chức năng giám sát của QH cũng rất quan trọng. Nhiệm kỳ này, ông thấy công tác giám sát của QH có gì khác so với các nhiệm kỳ trước?

+ QH khóa XV đã thể hiện vai trò lớn trong công tác này. Hơn 20 cuộc giám sát chuyên đề, từ chống tham nhũng đến bảo vệ môi trường. Từ giám sát việc thi hành pháp luật, QH và các ĐBQH đã phát hiện và kiến nghị xử lý hàng trăm vụ việc vi phạm, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân.

Chẳng hạn, trong vụ việc liên quan đến các sai phạm tại một số địa phương về quản lý đất đai, các đoàn giám sát đã yêu cầu Chính phủ báo cáo cụ thể, kết quả là thu hồi hàng ngàn hecta đất bị lạm dụng.

Theo tôi, những nỗ lực này không chỉ dừng ở lời nói mà đã chuyển hóa thành hành động cụ thể, giúp giảm tỉ lệ khiếu nại, tố cáo từ 20% xuống còn 12% theo báo cáo của Chính phủ năm 2024.

Đặc biệt, trong bối cảnh hậu COVID-19, QH đã quyết sách kịp thời các gói hỗ trợ kinh tế - xã hội lên đến hàng trăm ngàn tỉ đồng. Chẳng hạn, Nghị quyết 43/2022 về phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đã giúp hàng triệu doanh nghiệp và người lao động vượt qua khó khăn.

Tôi nhớ tại kỳ họp bất thường tháng 1-2022, QH đã tranh luận sôi nổi về việc phân bổ nguồn lực và cuối cùng đạt được sự đồng thuận cao, giúp GDP tăng trưởng 8,02% năm 2022 - một con số ấn tượng giữa đại dịch.

Hay trong các phiên chất vấn về an toàn thực phẩm, môi trường, an ninh năng lượng, giáo dục, y tế, QH không ngần ngại chỉ ra những bất cập để Chính phủ hoàn thiện.

Thể chế hóa Nghị quyết 68 để doanh nghiệp tư nhân thực sự là động lực quan trọng nhất cho đất nước phát triển. Ảnh: QUANG HUY

. Nhiều người, nhiều giới cũng thừa nhận ông là một trong những ĐBQH hay phát biểu thẳng thắn, không tránh né những vấn đề “gai góc” nhưng với tinh thần xây dựng, do đó có khi làm dậy sóng nghị trường nhưng cũng được đa số cử tri và công luận đồng tình?

+ “Gai góc” là một cách nói nhưng với tôi, đó là những vấn đề mà cử tri và Nhân dân đang bức xúc, từ việc làm ăn, sinh sống đến chủ quyền, lợi ích quốc gia. Cử tri đang muốn được ĐBQH phản ánh và tranh luận trên nghị trường, từ đó QH và Chính phủ có giải pháp, quyết sách phù hợp.

Đáp ứng nhu cầu chính đáng đó của cử tri và Nhân dân là trách nhiệm của một ĐBQH. Nghề luật sư giúp tôi có thói quen tranh biện nên có thể trình bày các ý kiến của mình một cách ngắn gọn, hay có thể phản ứng nhanh khi cần tranh luận. Do đó, tôi có thể làm rõ các ý kiến của mình trong một thời lượng tối đa 7 phút hoặc ngắn hơn theo quy định của QH.

Nếu luật sư là người bảo vệ quyền và lợi ích của thân chủ thì theo tôi, mỗi ĐBQH phải là một “luật sư” đầy trách nhiệm bảo vệ quyền và lợi ích của đất nước, Nhân dân và cử tri.

Kỳ họp thứ 10, QH khóa XV dự kiến diễn ra trong khoảng 40 ngày (từ ngày 20-10 đến 11-12). Ảnh: QH

Những trăn trở còn đó

. Các vấn đề lớn về kinh tế - xã hội trong ba nhiệm kỳ vừa qua gần như đều ghi dấu ấn quan điểm của ông, như điện hạt nhân Ninh Thuận, đường sắt cao tốc Bắc - Nam, trung tâm tài chính quốc tế, nhất là các luật và nghị quyết thể chế hóa các nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị mới đây. Điều gì ông thấy còn trăn trở?

+ Ba nhiệm kỳ qua, tôi đã có dịp đóng góp quan điểm vào nhiều chủ trương lớn của QH. Ví dụ, tôi đã bấm nút dừng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận vì lo ngại về chi phí cao, rủi ro an toàn và tính khả thi kinh tế - một quyết định mà QH đã thông qua vào năm 2016, giúp tiết kiệm ngân sách và tránh “quy hoạch treo” ảnh hưởng đến dân sinh.

Mới đây, QH đã quyết định, theo đề nghị của Chính phủ, khởi động lại dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Sau gần 10 năm tạm dừng, trước sự phát triển của khoa học - công nghệ hạt nhân, năng lực của quốc gia và các diễn biến quốc tế gần đây, tôi ủng hộ chủ trương xây Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, tuy rằng tôi cũng còn rất băn khoăn về năng lực thực hiện và quản trị của chúng ta với một công trình công nghệ rất cao cấp và hoàn toàn mới mẻ, nhiều thách thức.

Kinh nghiệm của quốc tế và của chính chúng ta cũng cho thấy chủ trương đúng nhưng nếu tổ chức thực hiện, quản trị không tốt thì cũng có thể thất bại hoặc kết quả không như mong muốn. Với tôi, bấm nút thông qua một chủ trương, một nghị quyết không có nghĩa là đã tròn trách nhiệm của một ĐBQH.

Hay gần đây, với Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, tôi luôn khẳng định quan điểm về việc thể chế hóa để doanh nghiệp tư nhân thực sự là động lực quan trọng nhất cho đất nước phát triển.

Đó là bảo đảm trong thực tế và thực chất các quy định về chống hình sự hóa các quan hệ, hành vi kinh tế, dân sự, thương mại; người dân, doanh nghiệp được làm những gì mà pháp luật không cấm; tôn trọng quyền tư hữu và tài sản tư nhân; tố tụng công bằng và liêm chính; nghi can, bị can, bị cáo được bảo đảm “suy đoán vô tội” theo Hiến pháp; chống lợi ích nhóm và cánh hẩu trong quan hệ Nhà nước - doanh nghiệp.

Điều tôi còn trăn trở nhất là sự chênh lệch giàu nghèo ngày càng lớn, đặc biệt ở nông thôn và vùng sâu. Đảng đã có nhiều chủ trương, QH cũng đã thể chế hóa các chủ trương ấy và Chính phủ cũng hành động quyết liệt. Tuy vậy, thực thi những quyết sách ấy còn chậm, dẫn đến một bộ phận người dân chưa được thực sự hưởng lợi từ tăng trưởng kinh tế.

An ninh năng lượng cũng là điều tôi trăn trở khi các quy hoạch điện luôn chậm tiến độ, các dự án nguồn điện, truyền tải dù có những cố gắng nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu tự chủ năng lượng trong bối cảnh đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới.

Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là đôi cánh cho nước ta bay cao, sánh vai với các quốc gia phát triển, là mô hình phát triển chủ đạo trong kỷ nguyên mới nhưng thách thức nhiều mặt và rất lớn về vốn cũng như nguồn nhân lực.

ĐBQH Trương Trọng Nghĩa phát biểu tại phiên thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi), ngày 18-6-2025. Ảnh: QH

Tăng độ bao phủ của pháp luật, giảm chồng chéo

. Trong lĩnh vực lập pháp, có lẽ người ta nhớ đến ông nhiều nhất ở phát ngôn về “luật rừng” và “rừng luật”. Ba nhiệm kỳ đã qua, ông nhận định thế nào về công tác lập pháp mà QH đã thực hiện?

+ Phát ngôn về “luật rừng” và “rừng luật” của tôi xuất phát từ thực tế “luật rừng” - tức áp dụng pháp luật tùy tiện, dùng quyền lực để áp đặt - là có hại nhưng “một rừng luật” chất lượng kém, chồng chéo, xung đột còn gây thiệt hại lớn hơn. Nó làm tăng chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, người dân và nhất là gây ách tắc cho xã hội, mất lòng tin của người dân.

Qua ba nhiệm kỳ, tôi nhận thấy công tác lập pháp của QH đã có những bước tiến đáng kể, như số lượng luật tăng, chất lượng được chú trọng hơn với các phiên thảo luận công khai, sôi nổi. Độ bao phủ của pháp luật ngày càng rộng, đã giảm được một số chồng chéo nhưng vẫn còn những đạo luật, những quy định không hoặc chưa thật hợp lý, xa lạ với thực tiễn. Những luật, quy định đó tạo thuận lợi cho quản lý nhà nước nhưng gây khó khăn cho người dân, xung đột hay triệt tiêu hiệu lực lẫn nhau.

Tôi đề nghị nguyên tắc xuyên suốt là chỉ chấp thuận dự án lập pháp khi đảm bảo chất lượng cao, quy định hợp lý, thuận lợi cho người dân và được rà soát kỹ để tránh xung đột. Có vậy thì đạo luật đó mới đồng bộ và bổ sung hiệu lực, hiệu quả cho cả hệ thống, tránh “rừng luật” làm méo mó công lý, ách tắc cho phát triển.

Qua thực tiễn hoạt động dân cử, tôi nhận thức rất rõ là đất nước yêu cầu rất cao và nhân dân kỳ vọng rất lớn vào ĐBQH. Dù vậy, tôi luôn cảm thấy mình chưa đáp ứng được những điều đó như mình mong muốn, bởi những nguyên nhân chủ quan và khách quan.

Suốt hàng chục năm qua, TP vẫn kẹt xe, ngập nước, ô nhiễm và vẫn còn những “dự án treo”, khiến quyền và lợi ích của người dân cũng bị “treo”, có nơi đến gần 30 năm. Đó cũng là những “món nợ” của ĐBQH TP.HCM, trong đó có tôi, với cử tri cho đến cuối nhiệm kỳ này.

. Xin cảm ơn ông.

Nhiều điểm mới trong tổ chức kỳ họp thứ 10

Kỳ họp thứ 10, QH khóa XV dự kiến diễn ra trong khoảng 40 ngày (từ ngày 20-10 đến 11-12).

Tại kỳ họp, QH sẽ xem xét, quyết định 66 nội dung, nhóm nội dung. Trong đó, 49 dự án luật, 4 nghị quyết thuộc công tác lập pháp; 13 nhóm nội dung về kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng khác.

Do khối lượng công việc lớn nên kỳ họp thứ 10 không có thời gian nghỉ giữa kỳ như các kỳ họp trước nhằm bảo đảm hoàn thành sớm chương trình kỳ họp, với tinh thần làm việc cả ngày nghỉ để kết thúc kỳ họp một cách trọn vẹn.

Kỳ họp này QH cũng không tổ chức chất vấn và trả lời chất vấn trực tiếp trên hội trường như các kỳ họp trước, thay vào đó các ĐBQH sẽ gửi chất vấn bằng văn bản để người được chất vấn trả lời.

Ngoài ra, QH sẽ thực hiện công tác nhân sự gồm bầu, phê chuẩn, miễn nhiệm một số nhân sự trong bộ máy nhà nước.

*****

Những cột mốc lịch sử trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV

Suốt ba nhiệm kỳ (XIII, XIV, XV) làm ĐBQH, tuy không chuyên trách nhưng tôi đã cùng với các ĐBQH cố gắng thực hành quyền lập pháp với trách nhiệm cao nhất, nỗ lực giám sát một cách trung thực, sâu sát với thực tiễn cuộc sống và nguyện vọng của cử tri.

Cùng các ĐBQH khác, tôi đã tích cực chuẩn bị ý kiến, “xếp hàng” trên bảng điện tử để tham gia tranh luận sôi nổi, thậm chí có lúc khá “nóng”, trên nghị trường hay ở thảo luận tổ.

Tôi rất hạnh phúc khi những ý kiến, đề xuất của mình được tiếp thu, có khi chỉ là vài câu chữ, hay một phần, có khi được chấp nhận toàn bộ. Qua đó, giúp cho các dự thảo luật được sâu sát với thực tiễn, hợp lý, khoa học, mang tính khả thi cao, phục vụ tốt hơn cho sự phát triển của đất nước…

Riêng QH khóa XV, dưới sự lãnh đạo của Đảng, cùng với cả hệ thống chính trị, đã lập nên những cột mốc lịch sử, như sửa đổi Hiến pháp 2013; ban hành cơ sở pháp lý cho cải cách, tinh giản chính quyền Trung ương, chính quyền địa phương, hệ thống tòa án và viện kiểm sát. Cùng với đó là sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các luật và nghị quyết để triển khai các nghị quyết bộ tứ chiến lược của Đảng (Nghị quyết 57, 59, 66 và 68); xây dựng đường sắt cao tốc Bắc - Nam, điện hạt nhân hay trung tâm tài chính quốc tế…

QH khóa XV đã tạo nên một nền tảng thể chế và pháp lý với những nội dung đổi mới, sáng tạo và cải cách cao độ, phục vụ kỷ nguyên phát triển mới của đất nước. Những thành tựu đó của QH khóa XV có sự đóng góp đầy trách nhiệm và tâm huyết của các ĐBQH khóa XV, mà tôi là một thành viên.

ĐBQH TRƯƠNG TRỌNG NGHĨA (Đoàn TP.HCM)

*****

Ý KIẾN

ĐBQH NGUYỄN CHU HỒI (Đoàn TP Hải Phòng):

Tạo nền tảng để đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình

QH khóa XV là một trong những nhiệm kỳ đặc biệt nhất trong lịch sử lập pháp Việt Nam, diễn ra trong bối cảnh đại dịch COVID-19 hoành hành, kinh tế toàn cầu chao đảo và những thách thức địa chính trị phức tạp. Với tinh thần đổi mới, sáng tạo, QH đã thể hiện vai trò tiên phong, góp phần quan trọng vào sự phục hồi và phát triển đất nước.

Nhiệm kỳ này, QH đã tổ chức thành công chín kỳ họp thường lệ và một số kỳ họp bất thường, thông qua hàng trăm luật, nghị quyết then chốt, tạo nền tảng vững chắc cho công cuộc đổi mới.

Quốc hội đã thể chế hóa kịp thời các chủ trương, quyết sách của Đảng, Bộ Chính trị và Ban Bí thư cùng với sự vào cuộc của Chính phủ nên các quyết định của QH được nhanh chóng hiện thực hóa trong đời sống xã hội...

Tiếp nối truyền thống các nhiệm kỳ trước, QH khóa XV ngày càng khẳng định vị thế là “QH của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân”. Khi dịch bệnh bùng phát, QH đã kịp thời ban hành các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người dân, như gói kích thích kinh tế lên đến hàng trăm nghìn tỉ đồng, giúp nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng dương duy nhất khu vực ASEAN năm 2021.

Hoạt động lập pháp được đổi mới mạnh mẽ, với việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về chuyển đổi số, kinh tế xanh và hội nhập quốc tế. Các luật quan trọng như Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp (sửa đổi)… đã tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, thu hút đầu tư nước ngoài kỷ lục. Giám sát tối cao được nâng cao, với các chuyên đề sâu về chống tham nhũng, bảo vệ môi trường và an sinh xã hội, góp phần củng cố niềm tin của cử tri.

Đặc biệt, QH đã linh hoạt ứng phó với biến động, như tổ chức kỳ họp bất thường để phê chuẩn các thỏa thuận thương mại tự do, hỗ trợ phục hồi sau bão lũ. Việc áp dụng công nghệ số trong hoạt động, từ họp trực tuyến đến cổng thông tin điện tử, đã minh chứng cho một QH hiện đại, gần dân.

Kỳ họp thứ 10 này sẽ là “điểm nhấn vàng” khép lại nhiệm kỳ thành công với khối lượng công việc “kỷ lục” - xem xét 66 nội dung, thông qua 49 luật và 4 nghị quyết lập pháp. Kỳ họp cũng tập trung vào các vấn đề then chốt như ngân sách nhà nước năm 2026, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm năm 2026-2030, phê chuẩn nhân sự lãnh đạo cấp cao…

Chúng ta kỳ vọng kỳ họp sẽ giải quyết các “điểm nghẽn” để đây không chỉ là kỳ họp tổng kết nhiệm kỳ XV mà còn mở đường cho một giai đoạn phát triển mới, đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển và thịnh vượng.

-----

TS MẠC QUỐC ANH, Bí thư Đảng ủy Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội:

Tiền đề vững chắc cho nhiệm kỳ QH khóa XVI

Kỳ họp thứ 10 của QH khóa XV là một điểm khởi đầu quan trọng - không chỉ khép lại nhiệm kỳ mà còn là bước đệm cho chặng đường phát triển mới. Vì vậy, kỳ vọng đặt ra phải rất rõ và cao.

Kỳ họp cần không chỉ “nhiều luật, nhiều nghị quyết” mà luật và nghị quyết thực sự phải có chất lượng, khả thi, hiệu quả. QH cần chuyển mạnh từ lập pháp - quyết định sang giám sát - đánh giá - đảm bảo thực thi, để không có khoảng trống pháp lý, không có luật “để đó”.

Bộ máy nhà nước và nhân sự cần thực sự hướng đến “tinh gọn - hiệu lực - hiệu quả - gần dân” như mục tiêu đã đề ra, đổi mới không chỉ về hình thức mà về bản chất.

Các quyết định lớn về kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, chuyển đổi số, môi trường cần được đặt trong khuôn khổ phát triển bền vững, tạo đà cho giai đoạn tới.

Minh bạch, dân chủ, gắn kết với người dân - doanh nghiệp là yếu tố then chốt để nâng cao vị thế, hiệu quả và uy tín của QH.

Khi kỳ họp lần này chuẩn bị kỹ, tổ chức tốt, quyết định đúng và thực thi nghiêm, chắc chắn sẽ để lại dấu ấn nổi bật cho nhiệm kỳ khóa XV và tạo tiền đề vững chắc cho nhiệm kỳ tiếp theo của QH…

ĐẠI THANH ghi

CHÂN LUẬN thực hiện

Nguồn PLO : https://plo.vn/khai-mac-ky-hop-thu-10-quoc-hoi-khoa-xv-ky-hop-tren-ca-lich-su-tong-ket-de-mo-duong-cho-khoa-moi-post876413.html