Khai mở 'bầu trời thấp': Cơ hội vàng cho ngành công nghiệp UAV Việt Nam

10 giờ trướcBài gốc

Trợ thủ đắc lực cho nông nghiệp, năng lượng và xây dựng

Bộ Xây dựng cho biết, dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (thay thế) sẽ bổ sung nhiều quy định mới, trong đó có bổ sung chính sách nghiên cứu phát triển vận tải hàng không tầm thấp và giao thẩm quyền Chính phủ căn cứ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước quy định việc áp dụng Luật này đối với hoạt động vận tải hàng không tầm thấp tạo cơ sở pháp lý phát triển kinh tế không gian tầm thấp.

Nông nghiệp được coi là lĩnh vực tiên phong và phát triển nhất trong việc ứng dụng UAV ở Việt Nam (ảnh minh họa).

Theo tìm hiểu của PV, kinh tế tầm thấp được định nghĩa là các hoạt động tạo ra giá trị kinh tế dựa trên việc sử dụng các phương tiện bay có người lái và không có người lái hoạt động bay ở độ cao thấp, thường dưới 1.000m và tối đa 3.000m tùy theo nhu cầu thực tế.

Trong hoạt động của nền kinh tế hàng không tầm thấp, các phương tiện bay tập trung chủ yếu là tàu bay không người lái (Unmanned Aerial Vehicle - UAV), trong đó bao gồm phương tiện cất hạ cánh thẳng đứng bằng điện.

Đáng chú ý, nền kinh tế tầm thấp tại Việt Nam đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ và đa dạng của ngành công nghiệp UAV với sự tham gia của cả các tập đoàn lớn trong nước, các công ty startup và cả vốn đầu tư nước ngoài.

Ngành công nghiệp UAV/DRONE của Việt Nam cũng đang có bước chuyển mình mạnh mẽ, từ vị thế nhập khẩu sang trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Sự chuyển dịch này được dẫn dắt bởi các doanh nghiệp nội địa có khả năng tự chủ công nghệ cao, cùng với sự hợp tác quốc tế.

Trong thực tế, nông nghiệp được coi là lĩnh vực tiên phong và phát triển nhất trong việc ứng dụng UAV ở Việt Nam. UAV được sử dụng rộng rãi để phun thuốc trừ sâu, bón phân và gieo hạt một cách chính xác, giúp tiết kiệm chi phí, giảm lượng thuốc bảo vệ thực vật, và tăng năng suất. Đặc biệt ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, việc thuê dịch vụ phun thuốc bằng drone đã trở nên phổ biến.

Ở lĩnh vực năng lượng, các công ty điện lực lớn đã áp dụng UAV để kiểm tra, bảo trì hệ thống lưới điện. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro cho nhân viên khi phải làm việc ở độ cao và rút ngắn thời gian phát hiện sự cố. UAV còn hỗ trợ kiểm tra hành lang lưới điện để phòng chống cháy nổ và sự cố do thiên tai.

Trong hoạt động xây dựng và địa chính, UAV được dùng để khảo sát địa hình, giám sát tiến độ thi công các công trình xây dựng, và lập bản đồ địa chính. Việc này mang lại dữ liệu chính xác và cập nhật, giúp quản lý dự án hiệu quả hơn.

UAV còn được sử dụng trong các hoạt động truyền thông, quay phim, chụp ảnh, sản xuất nội dung quảng cáo và du lịch; tìm kiếm người mất tích sau thiên tai, lũ lụt, giúp tiếp cận các khu vực nguy hiểm mà con người khó có thể tới.

Giai đoạn khởi đầu với nhiều cơ hội, tiềm năng

Cục Hàng không Việt Nam nhận định, phát triển kinh tế tầm thấp tại Việt Nam đang ở giai đoạn khởi đầu với nhiều cơ hội và tiềm năng.

Cụ thể, Việt Nam sở hữu địa hình đa dạng với đường bờ biển dài, nhiều hải đảo, dải núi chạy dọc Bắc - Nam và mạng lưới sông ngòi dày đặc. Do đó, nhu cầu giám sát môi trường, phòng chống thiên tai và quản lý nông - lâm - ngư nghiệp bằng thiết bị bay là rất cao.

Ngoài ra, với đặc điểm phân bổ dân cư với khoảng 70% dân số cư trú tại khu vực nằm xa trung tâm, tiếp cận hạ tầng y tế - giáo dục và dịch vụ công còn hạn chế, trong khi các đô thị lớn lại chịu áp lực rất lớn về giao thông, chất lượng môi trường. Sự chênh lệch giữa nhu cầu vận chuyển - giám sát và năng lực hạ tầng hiện hữu đặt ra cơ hội để khai thác không phận tầm thấp như một làn đường trên trời bổ trợ cho mạng lưới mặt đất.

"Kinh tế tầm thấp sử dụng UAV được kỳ vọng sẽ tạo ra một mạng lưới vận tải ba chiều (đường bộ, đường thủy và đường không tầm thấp), giúp rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa, đặc biệt là trong các khu vực đô thị hoặc địa hình phức tạp và khó tiếp cận như vùng núi, hải đảo, khu vực thiên tại; giao các đơn hàng nhỏ và khẩn cấp như thuốc, thiết bị y tế...", Cục Hàng không Việt Nam nhấn mạnh.

Hoạt động của UAV trong nền kinh tế tầm thấp gắn chặt với vấn đề an toàn bay bởi không phận tầm thấp vốn là khu vực đông đúc, mật độ dân cư, hạ tầng đô thị, phương tiện giao thông cao (ảnh minh họa).

Bên cạnh lợi ích kinh tế, việc ứng dụng các thiết bị UAV trong phát triển kinh tế tầm thấp còn hứa hẹn đóng góp vào phát triển xanh và bền vững. Các ứng dụng bay thấp có thể thay thế nhiều công đoạn thủ công, giúp tối ưu hóa sử dụng vật tư, tiết kiệm nhiên liệu và giảm phát thải CO2.

Việc khai thác bầu trời thấp cũng giảm phụ thuộc vào hạ tầng giao thông truyền thống nhờ khả năng giao thông trực tiếp điểm - điểm của thiết bị bay. Những lợi ích này phù hợp với định hướng tăng trưởng xanh và cam kết Net Zero 2050 của Việt Nam.

Cục Hàng không Việt Nam đánh giá, hoạt động của UAV trong nền kinh tế tầm thấp gắn chặt với vấn đề an toàn bay bởi không phận tầm thấp vốn là khu vực đông đúc, có mật độ hoạt động dân cư, hạ tầng đô thị và phương tiện giao thông cao.

Bất kỳ sự cố nào xảy ra với UAV, từ va chạm trên không đến rơi rớt tải trọng, đều tiềm ẩn nguy cơ gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản, đồng thời ảnh hưởng đến trật tự công cộng.

Các nguy cơ phổ biến gồm: xung đột quỹ đạo khi nhiều UAV hoạt động cùng lúc trong một khu vực; mất liên lạc giữa UAV và trạm điều khiển gây nguy cơ bay trôi; mất tín hiệu định vị hoặc bị can nhiễu GNSS/RTK; ảnh hưởng tiêu cực của thời tiết cực đoan như mưa lớn, sấm sét, gió giật; va chạm với chim hoặc các vật thể khác; thậm chí rơi hàng hóa trong quá trình vận chuyển, gây nguy hiểm, mất an toàn cho con người và các cơ sở vật chất dưới mặt đất.

"Để giảm thiểu rủi ro, nguyên tắc an toàn trong thiết kế, khai thác và điều hành hoạt động bay cần được đặt lên hàng đầu, trong đó các yêu cầu để đảm bảo an toàn phải được tích hợp ngay từ khâu thiết kế khí động, hệ thống điều khiển, cảm biến, định vị cho đến khâu vận hành", Cục Hàng không Việt Nam phân tích.

Xây dựng hệ sinh thái toàn diện, kết hợp công nghệ, chính sách và hạ tầng

Theo Cục Hàng không Việt Nam, bên cạnh quy định chính sách nghiên cứu phát triển vận tải hàng không tầm thấp nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (thay thế) quy định việc áp dụng toàn bộ hoặc một số điều, khoản, điểm trong dự thảo đối với hoạt động vận tải hàng không tầm thấp sử dụng tàu bay không người lái.

Đồng thời, dự thảo luật quy định về việc tổ chức, khai thác và sử dụng vùng trời phục vụ hoạt động hàng không dân dụng được thực hiện theo nguyên tắc linh hoạt, tối ưu hóa khai thác hiệu quả.

Để phát triển nền kinh tế tầm thấp, Cục Hàng không Việt Nam đề xuất cần xây dựng một hệ sinh thái công nghệ hoàn chỉnh, đó là sự chuyển đổi từ việc ứng dụng các thiết bị UAV đơn lẻ sang xây dựng một hệ sinh thái toàn diện, có sự kết hợp giữa công nghệ, chính sách và hạ tầng.

Cụ thể, xây dựng và hoàn thiện hệ thống quy định tuân thủ một cách toàn diện và chi tiết với các tiêu chuẩn của ICAO đối với UAV theo thuật ngữ của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) đối với UAV.

Quy hoạch phân loại UAV theo đánh giá rủi ro an toàn khai thác, tương tự như mô hình của ICAO, trong đó mỗi nhóm sẽ được áp dụng các yêu cầu về tiêu chuẩn, cấp phép khác nhau ...như vậy công tác giám sát khai thác sẽ tập trung nguồn lực vào nơi có rủi ro an toàn cao, qua đó tạo môi trường an toàn và hiệu quả cho ngành công nghiệp UAV và xã hội.

Đặc biệt, quy hoạch không gian tầm thấp gắn liền với giới hạn độ cao cụ thể. Chuyển từ việc coi không phận là tài sản tĩnh, thuộc về một bên duy nhất, sang coi đây là tài nguyên quốc gia cần được khai thác hiệu quả nhất có thể nhưng vẫn đảm bảo an ninh, quốc phòng.

Song song với đó là xây dựng các hàng lang bay thử nghiệm cũng như hành lang vận hành thương mại cho các hoạt động trên không trong tương lai.

Ngoài ra, thiết lập quy trình đăng ký phương tiện và cấp phép bay trực tuyến, thay đổi quy trình xin cấp phép bay thủ công theo hướng đơn giản hóa, áp dụng hệ thống cấp phép tự động hoặc theo khu vực/loại hình hoạt động để phù hợp với tốc độ của thị trường dịch vụ bay.

Xây dựng lộ trình tích hợp trong việc điều hành và giám sát hoạt đông bay, từng bước tích hợp hoạt động bay tầm thấp của UAV vào không phận quốc gia, trong đó có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quân sự và dân sự.

Về cơ sở hạ tầng hỗ trợ, xây dựng hệ thống quản lý không lưu tầm thấp: Đầu tư vào công nghệ và hệ thống để xây dựng phần mềm quản lý, giám sát và điều phối chuyến bay tầm thấp sử dụng UAV, có thể tích hợp dữ liệu radar quân sự và dân dụng, đảm bảo an toàn và chống tắc nghẽn.

Cuối cùng, lập quy hoạch và chuẩn bị quỹ đất cho các sân đỗ và điểm sạc chuyên dụng ở khu vực đô thị, khu du lịch hoặc các khu công nghiệp ở Hà Nội, TP.HCM và một số tỉnh du lịch.

Năm 2024, Trung Quốc đã ban hành quy chế về quản lý tàu bay không người lái dân dụng, trong đó quy định về đăng ký UAV, người điều khiển UAV và phân vùng không phận để quản lý UAV, đồng thời đề cập đến mô hình “hộp cát” (sandbox) như một phần trong chiến lược quản lý của Trung Quốc thúc đẩy nền kinh tế tầm thấp trong quá trình nghiên cứu chế tạo UAV, cho phép các hoạt động thử nghiệm UAV của doanh nghiệp được diễn ra trong môi trường có kiểm soát.

Sau đó, các mô hình sandbox được triển khai tại nhiều thành phố lớn như Thâm Quyến, Vũ Hán, Hàng Châu, nơi doanh nghiệp có thể thử nghiệm các dịch vụ bay tầm thấp trong điều kiện kiểm soát. Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc (CAAC) ban hành hàng loạt tiêu chuẩn kỹ thuật cho UAV, từ quản lý nhận dạng điện tử, hành lang bay đến bãi đáp, trạm sạc, nhờ đó tạo ra môi trường thử nghiệm thuận lợi và thúc đẩy sự bùng nổ của các doanh nghiệp như DJI, EHang hay Meituan.

Tại Mỹ cũng đã có bước đi rõ ràng với quy định Part 107 của Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA), cho phép UAV thương mại hoạt động dưới những điều kiện nhất định. Các quy định bổ sung về Remote ID để quản lý UAV từ xa theo thời gian thực và các chương trình thử nghiệm UTM Pilot Program để từng bước tích hợp UAV vào không phận quốc gia.

Cách tiếp cận của Mỹ là mở dần theo lộ trình, ban đầu cho phép hoạt động trong phạm vi hẹp, sau đó mở rộng sang BVLOS và vận tải hành khách khi công nghệ chứng minh được an toàn.

Biển Ngọc

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/khai-mo-bau-troi-thap-co-hoi-vang-cho-nganh-cong-nghiep-uav-viet-nam-192251103170016788.htm