'Khai phóng' đất bãi sông, bãi nổi: Mạnh chính sách, mới cách làmBài 3: Đột phá lớn về chính sách đất đai

2 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh đó, sự ra đời của Luật Thủ đô năm 2024 và Nghị quyết số 21/2025/NQ-HĐND, ngày 9-7-2025, của HĐND thành phố Hà Nội quy định hình thức sử dụng, khai thác quỹ đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi ở tuyến sông, được coi là bước ngoặt quan trọng, trao cơ chế pháp lý rõ ràng cho việc quản lý, khai thác đất bãi, biến vùng đất này thành động lực xanh của Thủ đô...

Vùng đất bãi tại xã đảo Minh Châu.

Gỡ rào cản pháp lý, đánh thức vùng đất bãi

Khai thác hiệu quả vùng đất bãi của thành phố Hà Nội nhằm phát triển nông nghiệp công nghệ cao, du lịch sinh thái, giáo dục trải nghiệm... đòi hỏi cơ chế riêng, đặc thù. Ngày 28-6-2024, Luật Thủ đô (sửa đổi) chính thức được Quốc hội thông qua, trong đó Khoản 3, Điều 32 trao quyền cho HĐND thành phố Hà Nội quy định riêng về khai thác vùng đất bãi ven sông, thừa nhận nhu cầu và đặc thù khai thác đất bãi tại Thủ đô.

Đưa quy định của luật vào cuộc sống, tại kỳ họp tháng 7-2025, HĐND thành phố đã thông qua Nghị quyết số 21/2025/NQ-HĐND (ban hành ngày 9-7-2025, có hiệu lực từ 19-7-2025) quy định hình thức sử dụng, khai thác quỹ đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi ở tuyến sông. Đây được xem là bước ngoặt lớn, mở đường cho khai thác hợp pháp, hiệu quả, an toàn vùng đất giàu tiềm năng đang “ngủ quên” lâu nay.

Theo Nghị quyết số 21/2025/NQ-HĐND, địa phương được phép triển khai các mô hình: Sản xuất nông nghiệp thông thường; nông nghiệp sinh thái kết hợp du lịch, giáo dục trải nghiệm; công trình phụ trợ phục vụ sản xuất như nhà lưới, nhà sơ chế, khu tiếp đón… với tỷ lệ xây dựng tối đa 5-15% diện tích, tùy khu vực.

Nghị quyết cũng cụ thể hóa điều kiện quy hoạch, phòng, chống lũ thoát lũ, bảo đảm an toàn từng tuyến sông. Điểm nổi bật là Nghị quyết giao quyền cho UBND cấp xã lập, thẩm định, phê duyệt phương án sử dụng đất bãi, xác định rõ trách nhiệm quản lý, giám sát và có cơ chế chuyển tiếp với mô hình đang tồn tại, tránh lãng phí và chồng chéo.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Xuân Đại, việc HĐND thành phố ban hành Nghị quyết chuyên đề về quản lý, khai thác, sử dụng hiệu quả quỹ đất bãi ven sông cùng với Luật Thủ đô năm 2024 có thể coi là dấu mốc quan trọng. Đây là cơ sở pháp lý tháo gỡ vướng mắc, mở ra hướng phát triển mới cho vùng đất bãi - không gian rộng lớn, giàu tiềm năng vốn bị bỏ ngỏ. Giá trị lớn nhất của Nghị quyết số 21/2025/NQ-HĐND là tạo hành lang pháp lý rõ ràng, ổn định, minh bạch cho cả chính quyền, người dân, doanh nghiệp khi tham gia khai thác vùng đất bãi. Từ chỗ bị xem là khu vực “xôi đỗ”, nhiều nơi quản lý còn buông lỏng, dễ phát sinh vi phạm..., nay quỹ đất bãi ven sông Hà Nội có cơ hội được quy hoạch, tổ chức lại theo hướng bền vững, gắn chặt với mục tiêu phát triển nông nghiệp sinh thái, du lịch trải nghiệm, bảo vệ môi trường.

Tại nhiều xã vùng bãi ven sông, sự ra đời của Nghị quyết mở ra kỳ vọng “đánh thức” vùng đất bãi - khi người dân có thể yên tâm đầu tư dài hạn; chính quyền có thể chủ động quy hoạch; doanh nghiệp có thể tạo lợi ích kép cho phát triển nông nghiệp xanh và du lịch bền vững.

Chia sẻ với phóng viên Báo Hànôịmới, Bí thư Đảng ủy xã Minh Châu Nguyễn Đức Tiến khẳng định, Nghị quyết giúp khai phóng nguồn lực đất đai khu vực bãi sông, bãi nổi trên địa bàn thành phố, trong đó có Minh Châu; hạn chế và kiểm soát vi phạm về đất đai và trật tự xây dựng trên đất nông nghiệp, đất bãi; tạo điều kiện thu hút nhà đầu tư, nguồn lực xã hội vào địa bàn còn khó khăn...

Như vậy, việc thông qua Luật Thủ đô (sửa đổi) và Nghị quyết số 21/2025/NQ-HĐND đang tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho vùng đất bãi phát triển. Tuy nhiên, để thành công rất cần quyết tâm chính trị và năng lực thực thi của các địa phương, nhất là sự chủ động, tích cực từ người dân, doanh nghiệp...

Động lực cho phát triển

Theo dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu lần thứ XVIII Đảng bộ thành phố Hà Nội, trong nhiệm kỳ 2025-2030, thành phố đã định hướng nhiều giải pháp phát triển nông nghiệp, nông thôn, trong đó có việc sử dụng đất bãi, như: “Nghiên cứu xây dựng trung tâm hội nghị, nghỉ dưỡng tầm cỡ quốc tế tại xã đảo Minh Châu và khu vực núi Ba Vì…”; “Khai thác lợi thế hệ thống sông, hồ, đặc biệt là sông Hồng, sông Đuống, sông Tô Lịch”; “Dần chuyển vùng nông thôn từ vai trò hậu cần đô thị sang vành đai xanh thông minh, kết hợp sản xuất nông nghiệp an toàn, công nghệ cao, bảo tồn sinh thái, cảnh quan, lưu giữ văn hóa làng xã và thử nghiệm mô hình kinh tế tuần hoàn, nông nghiệp trải nghiệm, du lịch bản địa; đây là không gian sinh thái của Thủ đô, nơi nâng đỡ tinh thần và bản sắc của thành phố hiện đại”...

Ở góc độ địa phương, Chủ tịch UBND xã Phúc Lộc Lê Văn Thu nhìn nhận, xã sở hữu cảnh quan sông nước thơ mộng, những bãi bồi mênh mông của sông Hồng, cùng hệ thống di tích lịch sử, lễ hội truyền thống phong phú. Đây là lợi thế cho phát triển du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm. Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Phúc Lộc lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, xác định mục tiêu trở thành trung tâm nông nghiệp sinh thái kiểu mẫu trong “vành đai xanh” của Thủ đô và Nghị quyết số 21/2025/NQ-HĐND của HĐND thành phố đang mở ra cơ hội phát triển vùng đất bãi trên địa bàn xã...

Có thể thấy, căn cứ thực tiễn quản lý, sử dụng đất đai, Hà Nội cần triển khai hiệu quả những cơ chế đặc thù vừa được ban hành. Bởi lẽ, nếu chính sách chỉ dừng lại trên giấy mà thiếu quyết tâm và công cụ thực thi, vùng đất bãi vẫn khó phát triển.

Theo nhiều chuyên gia, một trong những việc phải làm trước tiên là cần công khai quy hoạch vùng đất bãi và khu vực được phép khai thác; phân định rõ khu nào "cấm", khu nào "mở" và tiêu chí cụ thể để được phê duyệt.

Ông Nguyễn Phú Tiện, nông dân thôn Vĩnh Trung (xã Đại Xuyên) chia sẻ: “Chúng tôi mong thành phố sớm công bố rõ khu nào được phép khai thác, khu nào cấm tuyệt đối. Người dân có đất bãi chỉ cần biết rõ ranh giới và tiêu chí thì sẽ yên tâm đầu tư...”.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương cho biết, Sở đang xây dựng bộ hướng dẫn về mô hình, tỷ lệ xây dựng, vật liệu công trình phụ trợ, trên nguyên tắc rõ ràng, minh bạch để xã, hợp tác xã, hộ dân có thể dựa vào đó thực hiện. Quy định càng cụ thể, người dân càng dễ làm, chính quyền càng dễ quản lý. Việc thành phố ban hành mẫu hồ sơ, quy trình thủ tục rút gọn chính là điều kiện thuận lợi cho nông dân, hợp tác xã tiếp cận, tránh tình trạng hồ sơ đi lòng vòng. Nếu có khung kỹ thuật rõ, các mô hình nông nghiệp sinh thái, du lịch trải nghiệm, giáo dục môi trường sẽ phát triển đúng hướng, không phá vỡ cảnh quan bãi sông...

Đột phá của Nghị quyết số 21/2025/NQ-HĐND còn ở điểm trao quyền chủ động cho cấp xã. Thay vì phụ thuộc, chờ đợi cấp trên, nay xã có thể tự rà soát hiện trạng, xác định vùng bãi có thể khai thác, xây dựng phương án trình HĐND xã thông qua.

Bí thư Đảng ủy xã Đại Xuyên Nguyễn Mạnh Huy cho rằng: “Phân cấp như vậy giúp xã chủ động hơn. Cùng với quyền là trách nhiệm, xã phải làm chặt chẽ, công khai để dân đồng thuận. Nếu làm tốt, chúng tôi có thể thí điểm xây dựng các vùng sinh thái bãi sông, từ đó nhân rộng ra toàn xã". Song song với phân cấp, Hà Nội cũng cần xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa về đất bãi, tích hợp bản đồ quy hoạch, hiện trạng sử dụng và mô hình đang hoạt động. Đây sẽ là “ngân hàng thông tin” kết nối dữ liệu với nhà đầu tư, doanh nghiệp, tổ chức khoa học, giúp tránh chồng chéo, giảm rủi ro và tăng minh bạch...

Ông Phạm Văn Toàn, chủ trang trại ở xã Cổ Đô bày tỏ: “Người dân chúng tôi kỳ vọng rất lớn. Nếu thủ tục vẫn rườm rà, phải chờ hết cửa này đến cửa kia thì cơ chế mới cũng khó đi vào cuộc sống. Đề nghị thành phố ban hành sớm quy trình ngắn gọn, rõ ràng để người dân có thể triển khai mô hình sớm nhất”.

Trong rất nhiều hội nghị, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND thành phố Hà Nội Phùng Thị Hồng Hà đã nhấn mạnh: HĐND thành phố đã ban hành nghị quyết, việc còn lại là tổ chức thực hiện. Các địa phương cần coi đây là cơ hội, là động lực để thay đổi, phải chủ động rà soát, công khai và làm thật nghiêm. Việc Luật Thủ đô năm 2024 và Nghị quyết số 21/2025/NQ-HĐND của HĐND thành phố được ban hành đang mở ra cơ hội khai thác hiệu quả tiềm năng của hàng chục nghìn héc ta đất bãi ven sông...

(Còn nữa)

Nhóm phóng viên

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/khai-phong-dat-bai-song-bai-noi-manh-chinh-sach-moi-cach-lam-bai-3-dot-pha-lon-ve-chinh-sach-dat-dai-717119.html