Khai thác động lực tăng trưởng từ năng suất lao động

4 giờ trướcBài gốc

Năng suất lao động là chỉ tiêu quan trọng để xác định chất lượng tăng trưởng. Đây cũng là động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế.

Vượt chỉ tiêu sau 3 năm không đạt

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), năng suất lao động của toàn nền kinh tế năm 2024 theo giá hiện hành ước đạt 221,9 triệu đồng/lao động (tương đương 9.182 USD/lao động, tăng 726 USD so với năm 2023); theo giá so sánh, năng suất lao động tăng 5,88% do trình độ của người lao động được cải thiện (tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ năm 2024 ước đạt 28,3%, cao hơn 1,1 điểm phần trăm so với năm 2023).

Dây chuyền sản xuất hiện đại tại Nhà máy Z129 (Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng) giúp tăng năng suất lao động.

Theo nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 của Quốc hội, chỉ tiêu năng suất lao động được đề ra cho năm 2024 là tăng bình quân 4,8-5,3%.

Với việc đạt tốc độ tăng năng suất lao động 5,88%, năng suất lao động năm 2024 đã vượt chỉ tiêu Quốc hội giao.

Sau 3 năm không đạt chỉ tiêu, đây là năm đầu tiên nước ta đạt chỉ tiêu tốc độ tăng năng suất lao động. Nhờ vậy, 2024 cũng là năm hiếm hoi trong những năm gần đây, nước ta đạt và vượt toàn bộ 15/15 chỉ tiêu Quốc hội giao.

Đây là tín hiệu vui trong dịp đầu năm mới. Khi năng suất lao động càng cao, sẽ kéo theo GDP tăng trưởng càng mạnh mẽ.

Năng suất lao động là động lực để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nhưng cũng vì vậy mà trở thành một lực cản rất lớn trên con đường chinh phục tầm cao của khu vực và thế giới, xét một cách toàn diện cả về kinh tế và xã hội.

Tuy vậy, năng suất lao động của nước ta vẫn còn thấp so với các nước trong khu vực Đông Nam Á. So với các nước phát triển ở khu vực châu Á và thế giới, năng suất lao động của nước ta còn thấp hơn rất nhiều. Do vậy, tăng năng suất lao động luôn được xác định là 1 trong 15 chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội quan trọng, được Quốc hội xác định và giao hằng năm để Chính phủ thực hiện.

Tại sao năng suất lao động của nước ta còn thấp?

Trong báo cáo của Chính phủ gửi Quốc hội hồi tháng 10-2024, Chính phủ đã nêu đánh giá, năng suất lao động của nước ta chưa thực sự là động lực, là đột phá để phát triển kinh tế-xã hội, với một loạt hạn chế được nêu ra như tỷ lệ lao động qua đào tạo thấp, tỷ lệ lao động phi chính thức và lao động thất nghiệp còn cao…

Cập nhật kết quả thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, năm 2024, tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ của nước ta chỉ đạt 28,3%.

Lao động có việc làm trong năm 2024 là 51,9 triệu người, trong khi lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên của nước ta là 53 triệu người. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động là 2,24%. Số người thiếu việc làm là 846.800 người. Tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng là 4,1%.

Trong số lao động có việc làm, số lao động có việc làm phi chính thức chiếm tới 64,6%; lao động tự sản, tự tiêu là 3,8 triệu người. Lao động phi chính thức thường có việc làm bấp bênh, thiếu tính ổn định.

Để thúc đẩy tăng năng suất lao động

Những hạn chế mà Chính phủ chỉ ra về cơ bản đã cho thấy rất rõ việc cần làm để tăng năng suất lao động.

Trước tiên, chúng ta cần đẩy mạnh công tác đào tạo nghề cho người lao động theo nhu cầu thực tế của thị trường lao động. Điều này đòi hỏi cơ quan quản lý, điều phối hoạt động đào tạo nghề phải có tầm nhìn và có dự báo rất tốt.

Cùng với đó, chúng ta phải nhanh chóng đào tạo được và đào tạo đủ nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Các chuyên ngành đào tạo về trí tuệ nhân tạo (AI) và ứng dụng AI trong các trường đại học, trường nghề của chúng ta còn thưa thớt và chưa theo kịp yêu cầu của thực tiễn.

Thứ hai, tạo nhiều việc làm hơn là yếu tố rất quan trọng để thúc đẩy tăng năng suất lao động. Khi tỷ lệ lao động thiếu việc làm, lao động thất nghiệp và lao động phi chính thức càng cao, thì năng suất lao động sẽ càng bị kéo tụt xuống. Muốn tạo được nhiều việc làm hơn, bên cạnh việc thu hút đầu tư nước ngoài, nước ta phải có những giải pháp thực sự hữu hiệu để giải phóng mọi nguồn lực xã hội, thúc đẩy phong trào khởi nghiệp mạnh mẽ hơn trong toàn xã hội.

Thứ ba, việc đẩy mạnh ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ, đặc biệt là tự động hóa dây chuyền sản xuất, số hóa sản xuất, kinh doanh là xu hướng không thể đảo ngược, quyết định trực tiếp tới năng suất lao động xã hội.

Nước ta đã bắt nhịp tương đối tốt với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, nhưng rõ ràng vẫn còn khoảng cách khá xa so với các nước về trình độ khoa học công nghệ, nhất là công nghệ thông tin và ứng dụng số hóa trong sản xuất, kinh doanh.

Thứ tư, giảm thủ tục hành chính cũng là một yêu cầu quan trọng để tăng năng suất lao động xã hội. Đại biểu Quốc hội Trần Anh Tuấn (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) đã nêu quan điểm, hồ sơ của doanh nghiệp, người dân còn phải đi qua rất nhiều cơ quan, ngay trong một cơ quan cũng phải đi qua rất nhiều bộ phận. Do vậy, cần phải rút gọn thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp, thì mới có thể giải phóng được nguồn lực xã hội để tăng năng suất lao động.

Hy vọng, với tín hiệu tốt đẹp trong những ngày đầu năm 2025 về việc nước ta đã vượt chỉ tiêu tăng năng suất lao động, trong năm 2025 và những năm tiếp theo, tốc độ tăng năng suất lao động của nước ta sẽ tiếp tục được duy trì ở mức cao, để nhanh chóng tiệm cận với năng suất lao động của khu vực và thế giới, tạo động lực mạnh mẽ để nước ta vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Bài, ảnh: CHIẾN THẮNG

Nguồn QĐND : https://www.qdnd.vn/bao-xuan-at-ty-2025/khai-thac-dong-luc-tang-truong-tu-nang-suat-lao-dong-813398