Khai thác tiềm năng kinh tế sa mạc ở Ninh Hạ, Trung Quốc

6 giờ trướcBài gốc

Trải nghiệm đi bè làm từ da cừu trên sông Hoàng Hà ở khu du lịch Sa Pha Đầu.

Cản gió chặn cát bay... bằng cọng rơm gốc rạ

Nằm ở vùng tây bắc Trung Quốc, khu tự trị dân tộc Hồi Ninh Hạ có tổng diện tích 66.400km2, trong đó có 12.800km2 là sa mạc, chiếm 19,31%, bao bọc ba phía đông, phía tây và phía bắc.

Với phía tây khu tự trị dân tộc Hồi Ninh Hạ, thành phố Trung Vệ tiếp giáp với rìa phía đông nam của sa mạc Đằng Các Lý (Tengger)-sa mạc lớn thứ tư ở Trung Quốc. Lượng mưa bình quân ở đây là 186,2mm/năm, trong khi lượng nước bốc hơi bình quân lên tới 1.913,8mm/năm và dưới tác động của gió tây bắc, các cồn cát ở sa mạc này có thể dịch chuyển khoảng 4m mỗi năm.

Điều đó khiến thành phố Trung Vệ trở thành một trong những khu vực bị gió cát đe dọa nghiêm trọng nhất ở , sa mạc đã từng có lúc áp sát chỉ cách thành phố 5km, cát sa mạc đã bao phủ nhiều đồng ruộng, vùi lấp nhiều kênh tưới tiêu, khiến cho cuộc sống người dân, hoạt động sản xuất, kinh doanh của địa phương bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Những năm 50 của thế kỷ trước, để bảo đảm an toàn cho hành lang tuyến đường sắt Bao Đầu (khu tự trị Nội Mông Cổ)-Lan Châu (tỉnh Cam Túc)-tuyến đường sắt chạy qua sa mạc đầu tiên của Trung Quốc, thành phố Trung Vệ đã sáng tạo tìm ra cách cản gió chặn cát bằng những ô vuông rơm rạ, mở ra thời kỳ cải tạo chống sa mạc hóa của Trung Quốc.

Ma trận ô vuông làm từ rơm rạ lúa mạch có tác dụng cản gió chặn cát bay.

Những cọng rơm rạ lúa mạch sau thu hoạch tưởng chừng bỏ không được vùi chặt xuống cát sâu khoảng 10-15cm, phía trên bề mặt cát để thừa cao khoảng 15cm, tạo thành ma trận ô vuông, mỗi ô có kích thước 1x1m, các “hàng rào” rơm rạ sẽ có tác dụng cản gió, ngăn cát bị gió thổi bốc lên cao, cuốn ra xa. Sau khi đã “nhốt” cát trong các ô vuông rơm rạ đó, sẽ phải mất 10 năm để bề mặt sa mạc hình thành lớp đất thổ nhưỡng trồng trọt, tuy nhiên các nhà khoa học đã nghiên cứu dùng dung dịch tảo lam tưới đều trên bề mặt sa mạc thì sẽ rút ngắn thời gian xuống còn 2-3 năm.

Sau khi hình thành lớp đất thổ nhưỡng, các loại cây thân thảo, cây bụi sẽ được gieo trồng sau hai năm sẽ trở thành các “bức tường” thực vật tự nhiên thay thế cho hàng rào rơm rạ ban đầu.

Nhờ nỗ lực bền bỉ, đến nay thành phố Trung Vệ đã cải tạo được 1,5 triệu mẫu Trung Quốc (tương đương với 1.000km2) sa mạc, đẩy sa mạc lùi xa khỏi thành phố 20-25km. Kết quả này đã trở thành kỳ tích của thế giới trong việc con người cải tạo thiên nhiên và được Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) vinh danh toàn cầu về thành tựu bảo vệ môi trường.

Sau mấy chục năm cải tạo, màu xanh đã bao trùm vùng đất sa mạc ven sông Hoàng Hà.

Biến cát vàng sa mạc thành “mỏ vàng” kinh tế

Vùng đất Ninh Hạ được thiên nhiên ưu đãi khi có 397km sông Hoàng Hà chảy qua. Tuy chỉ chiếm 1/13 trong tổng chiều dài 5.687km, nhưng đoạn sông này đã tạo nên nét độc đáo của Ninh Hạ với lịch sử văn hóa hàng nghìn năm.

Được mệnh danh là “sa mạc thủy thành” , thành phố Trung Vệ là điểm đầu của sông Hoàng Hà chảy vào khu tự trị dân tộc Hồi Ninh Hạ, đây là nơi hội tụ của núi non, sông nước và sa mạc. Những năm gần đây, thành phố Trung Vệ tập trung xây dựng và phát triển các ngành nghề có ưu thế đặc biệt như du lịch sa mạc, năng lượng xanh..., chuyển đổi hiệu quả từ công tác ngăn chặn mối đe dọa từ sa mạc sang khai thác tiềm năng, giá trị từ sa mạc.

Sa Pha Đầu nơi sông Hoàng Hà uốn mình chảy qua với cồn cát cao tới 100m.

Sa Pha Đầu là vùng đất nổi tiếng bởi cồn cát cao hơn 100m, là tuyệt phẩm giữa bàn tay tạo hóa của thiên nhiên và tinh thần, ý chí cải tạo tự nhiên của con người, bởi đây hội tụ đủ sa mạc, sông nước, núi non và ốc đảo, được mệnh danh là “điểm du lịch độc quyền” bởi cảnh sắc độc nhất vô nhị.

Năm 2007, Sa Pha Đầu trở thành khu du lịch 5A cấp quốc gia, đồng thời cũng là hình mẫu đi đầu trong phát triển du lịch sa mạc ở Trung Quốc, thu hút khách du lịch trong nước và nước ngoài đến khám phá, tìm hiểu và trải nghiệm sa mạc, sông nước thông qua nhiều hoạt động, trò chơi như trượt cát, đu cáp treo, dù lượn vượt sông Hoàng Hà, hay ngồi bè làm từ da cừu trên sông Hoàng Hà...

Du khách tham quan tại cồn cát cao nhất của điểm du lịch Sa Pha Đầu.

Không chỉ có tham quan, trải nghiệm theo mô hình du lịch truyền thống, thành phố Trung Vệ cũng chuyển hướng sang phát triển du lịch nghỉ dưỡng sa mạc. Thông qua nhiều chính sách ưu đãi hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân đầu tư xây dựng nhiều khu nghỉ dưỡng nằm trong lòng sa mạc cung cấp nhiều sản phẩm, cao cấp như điều dưỡng, chăm sóc sức khỏe sa mạc; thưởng thức ẩm thực sa mạc, ngắm sao đêm sa mạc, lái xe địa hình khám phá sa mạc... để giữ chân khách du lịch trải nghiệm không gian sa mạc.

Điều này vừa góp phần giải quyết công ăn việc làm khi tạo ra những vị trí mới như nghệ nhân pha chế cà phê sa mạc, hướng dẫn viên ngắm sao đêm sa mạc, nghệ sĩ DJ sa mạc... khuyến khích và thu hút nhiều thanh niên lập nghiệp ngay tại quê hương bản địa, đồng thời cũng giúp tăng thu nhập cho người dân địa phương. Hiện nay, ở thành phố Trung Vệ có hơn 70.000 người tham gia và hưởng lợi từ hoạt động du lịch.

Du lịch sa mạc một trải nghiệm độc đáo ở khu tự trị dân tộc Hồi Ninh Hạ.

Kỷ tử và nho được xem là hai cây công nghiệp có thế mạnh của khu tự trị dân tộc Hồi Ninh Hạ nói chung và thành phố Trung Vệ nói riêng. Trước kia việc trồng kỷ tử và nho chỉ là để đổi lấy lương thực, ngày nay kỷ tử và nho đã trở thành hai ngành chế biến có thế mạnh vừa tạo thêm giá trị gia tăng cho sản phẩm, vừa góp phần xây dựng thương hiệu cho địa phương.

Là cây công nghiệp chủ lực ở Ninh Hạ, kỷ tử đã trở thành một chuỗi ngành hoàn thiện từ ươm trồng cây giống, thu hoạch và chế biến kỷ tử tươi, nghiên cứu phát triển các sản phẩm mới đặc biệt tập trung khai thác giá trị dược tính của kỷ tử.

Ngoài ra, vào mùa thu hoạch kỷ tử tháng 5-6 hằng năm, các nhà vườn, công ty tung ra nhiều chương trình du lịch trải nghiệm và tìm hiểu văn hóa kỷ tử như hái kỷ tử tươi tại vườn, thưởng thức ẩm thực kỷ tử, tham quan các quy trình chế biến và mua sắm các sản phẩm như chè kỷ tử, mứt kỷ tử, nước cốt kỷ tử, rượu kỷ tử...

Du khách trải nghiệm hái kỷ tử tươi ngay tại vườn.

Ngành rượu vang Ninh Hạ là hình ảnh thu nhỏ của ngành rượu vang Trung Quốc. Từ kết quả cải tạo sa mạc, những vùng đất hoang hóa đã trở thành những cánh đồng nho xanh ngát và ngành rượu vang Ninh Hạ đã hình thành và phát triển từ đây. Với diện tích trồng nho hơn 600.000 mẫu Trung Quốc (tương đương 400km2), sản lượng 140 triệu chai rượu vang/năm, giá trị ngành rượu vang Ninh Hạ đạt 45 tỷ nhân dân tệ. Hay nói theo cách khác, ngành rượu vang đã biến hoang mạc trở thành vùng đất màu mỡ để người dân làm giàu.

Thông qua các phương thức chuyển đổi đất đai, góp vốn chia lợi nhuận, đào tạo nghề... ngày càng có nhiều nông dân được hưởng lợi ích giá trị gia tăng do chuỗi ngành rượu vang mang lại.

Nhâm nhi ly rượu vang trong lòng sa mạc.

Với việc phát huy lợi thế và tiềm năng sẵn có, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất trong các ngành nghề có thế mạnh, cũng như cải tạo và bảo vệ môi trường sa mạc, khu tự trị dân tộc Hồi Ninh Hạ nói chung và thành phố Trung Vệ nói riêng vẫn còn nhiều dư địa phát triển trong các lĩnh vực chế biến sâu nông sản, du lịch-văn hóa-thương mại... từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân cũng như thúc đẩy kinh tế-xã hội địa phương phát triển chất lượng cao.

HỮU HƯNG - HỒ QUÂN Phóng viên Báo Nhân Dân thường trú tại Trung Quốc

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/khai-thac-tiem-nang-kinh-te-sa-mac-o-ninh-ha-trung-quoc-post887890.html