Doanh nghiệp lương thực thực phẩm trưng bày sản phẩm tại showroom Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh.
Thành phố Hồ Chí Minh đang tích cực mở rộng xuất khẩu sang thị trường Halal, xem đây là hướng đi chiến lược để đa dạng hóa thị trường, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Năm 2025, ngành công nghiệp Halal được dự báo sẽ tiếp tục phát triển mạnh tại các thị trường châu Á, Trung Đông và châu Phi. Các xu hướng Halal năm 2025 sẽ góp phần định hình lại môi trường kinh doanh Halal toàn cầu tạo ra cơ hội, song cũng đòi hỏi các doanh nghiệp nhanh chóng thích ứng với bối cảnh mới.
Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế phát triển tất yếu này khi bảy tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường Halal lớn như Indonesia, Malaysia, Saudi Arabia (A-rập Xê-út), Các Tiểu vương quốc A-rập thống nhất (UAE)… đạt gần 11 tỷ USD. Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia, con số này chưa tương xứng với tiềm năng vốn có.
Vì vậy, Việt Nam cũng như Thành phố Hồ Chí Minh cần xây dựng một chiến lược phát triển ngành Halal mang tính toàn diện, đồng bộ và có tầm nhìn dài hạn; trong đó, kết hợp hài hòa giữa cải cách thể chế, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy hợp tác quốc tế một cách chủ động, hiệu quả. Bà Hồ Thị Quyên, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh (ITPC) cho biết: Bên cạnh những cơ hội tiềm năng, các doanh nghiệp Việt Nam cũng như doanh nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh đang phải đối mặt với không ít thách thức trong quá trình xuất khẩu sản phẩm Halal.
Trước hết, Việt Nam hiện vẫn chưa có nhiều tổ chức chứng nhận Halal được công nhận rộng rãi ở cấp độ quốc tế. Hoạt động cấp chứng nhận Halal trong nước còn mang tính phân tán, thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan và đơn vị liên quan, gây ra không ít trở ngại cho doanh nghiệp trong việc tiếp cận các thị trường xuất khẩu Halal, nhất là ở khâu xác minh chứng nhận, kiểm định chất lượng và vận hành logistics chuyên biệt theo yêu cầu nghiêm ngặt của các quốc gia Hồi giáo.
Cũng theo bà Quyên, phần lớn doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chế biến thực phẩm và nông sản có quy mô nhỏ và vừa, năng lực tài chính hạn chế, trình độ quản trị còn yếu, nguồn nhân lực thiếu kiến thức chuyên sâu về tiêu chuẩn Halal và khả năng tiếp cận công nghệ hiện đại còn nhiều hạn chế.
Ngoài ra, việc còn thiếu thông tin và định hướng chiến lược về thị trường Halal cũng khiến nhiều doanh nghiệp chưa chủ động tham gia và khai thác hiệu quả thị trường đầy tiềm năng này. Đáng chú ý, sự thiếu hụt đội ngũ chuyên gia có kiến thức toàn diện về chuỗi giá trị Halal - từ sản xuất, chế biến, đóng gói, logistics đến tiếp thị và phân phối - đang là một rào cản lớn trong quá trình chuyên nghiệp hóa và hội nhập sâu của ngành Halal Việt Nam vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Nếu không xây dựng được một chiến lược xuất khẩu bài bản gắn với việc phát triển thương hiệu Halal quốc gia và nâng cao năng lực nội tại, các doanh nghiệp Việt Nam và Thành phố Hồ Chí Minh sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc định vị thương hiệu và duy trì chỗ đứng bền vững trên thị trường toàn cầu. Theo Thương vụ Việt Nam tại Indonesia, giá trị tiêu dùng các sản phẩm và dịch vụ Halal của nước này rất lớn, ước đạt hơn 330 tỷ USD trong năm 2025.
Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm Halal của Việt Nam sang Indonesia ước đạt khoảng 54 triệu USD trong năm 2024, chỉ chiếm gần 1% tổng kim ngạch xuất khẩu Việt Nam sang Indonesia trong năm 2024 và cũng rất khiêm tốn so với tổng kim ngạch nhập khẩu các sản phẩm Halal của Indonesia là 14 tỷ USD. Các sản phẩm xuất khẩu sang thị trường Indonesia hiện vẫn chủ yếu tập trung vào nhóm bánh kẹo, thực phẩm chế biến của các thương hiệu nước ngoài có nhà máy sản xuất tại Việt Nam.
Số lượng các doanh nghiệp nội địa của Việt Nam xuất khẩu chưa thật sự nhiều, thương hiệu các sản phẩm Halal chưa thật sự rõ nét tại thị trường Indonesia... Với vai trò đầu tàu kinh tế, Thành phố Hồ Chí Minh đã có nhiều hoạt động xúc tiến thương mại để giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường Halal. Cụ thể, mới đây, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư thành phố dẫn đầu đoàn doanh nghiệp tham gia Triển lãm Quốc tế Halal Malaysia (MIHAS 2025), một trong những hội chợ Halal lớn nhất thế giới.
Đơn vị này cũng thường xuyên tổ chức các hội thảo chuyên đề về thị trường Halal; hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận kênh phân phối lớn như chuỗi siêu thị ST Rosyam Mart (Malaysia), mở ra cơ hội đưa hàng hóa vào các kênh bán lẻ chính thống. Theo ông Phạm Thế Cường, Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Indonesia, nhu cầu về các sản phẩm Halal của thế giới nói chung, Indonesia nói riêng rất cao và còn có nhiều dư địa để phát triển cho các sản phẩm xuất khẩu Việt Nam. Để xuất khẩu sản phẩm, doanh nghiệp phải có quyết tâm cao, có sự đầu tư tập trung nguồn lực (con người, tài chính) cũng như đầu tư bài bản.
Đồng thời, cần tập trung vào việc cải thiện chất lượng và độ an toàn của các sản phẩm Halal nhằm xây dựng lòng tin của người tiêu dùng Indonesia. Cần chủ động, xem xét hình thành liên kết giữa doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp các nước có ngành công nghiệp Halal phát triển; trong đó có Indonesia. Điều này là vô cùng quan trọng, không chỉ góp phần nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp về tiêu chuẩn Halal mà còn gia tăng cơ hội xuất khẩu, hình thành chuỗi cung ứng khép kín từ vùng cung ứng nguyên liệu, sản xuất đến nơi phân phối và xuất khẩu theo tiêu chuẩn Halal.
Bài và ảnh: KHÁNH TRÌNH