Khai thông điểm nghẽn giảm trừ gia cảnh

3 giờ trướcBài gốc

Đó là ý kiến của nhiều chuyên gia chia sẻ tại Hội thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân - Đảm bảo công bằng, thúc đẩy tăng trưởng tổ chức chiều 14/3. Các ý kiến đều cho rằng nếu chậm trễ sửa đổi sẽ không giải quyết được các điểm nghẽn của thể chế, chưa kể đến ảnh hưởng tiêu cực đối với đời sống của hàng triệu người nộp thuế thu nhập cá nhân từ tiền công, tiền lương.

Thuế Thu nhập cá nhân (TNCN) là một trong 9 loại thuế của Việt Nam hiện nay. Năm 2024, sắc thuế này đóng góp hơn 198 nghìn tỷ đồng (chiếm khoảng 10%) vào tổng thu ngân sách nhà nước. Tỷ trọng thu thuế trên tổng thu ngày một tăng đã góp phần điều tiết thu nhập tạo công bằng.

Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng cùng với sự thay đổi của nền kinh tế, xã hội, thuế TNCN bộc bộ những hạn chế, PGS.TS Phan Hữu Nghị, Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính, Đại học Kinh tế Quốc dân, lo ngại nếu không được điều chỉnh kịp thời có thể tác động đến chiến lược tăng trưởng kinh tế hai con số từ năm 2026.

Năm 2024, thuế TNCN đóng góp hơn 198 nghìn tỷ đồng (chiếm khoảng 10%) vào tổng thu ngân sách nhà nước.

Phân tích kỹ hơn, PGS.TS Phan Hữu Nghị chỉ ra: dữ liệu thuế TNCN và thu nhập bình quân đầu người giai đoạn 2020 - 2024 cho thấy mức thu thuế tăng nhanh hơn đáng kể so với tốc độ tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người. Cụ thể, tổng thu thuế tăng 72% (từ 115 lên 198 nghìn tỷ đồng), trong khi thu nhập bình quân đầu người chỉ tăng 30,2% (từ 3.548 lên 4.622 USD/năm). Lạm phát trung bình hàng năm dao động từ 0,81% - 4,16%, khiến mức tăng thực tế của thu nhập thấp hơn con số danh nghĩa.

Tổng lạm phát cộng dồn khoảng 12,58%, khiến sức mua thực tế của người dân không tăng tương ứng với mức tăng thu nhập. Trong khi đó, tổng thu thuế TNCN vẫn tăng liên tục, tạo áp lực tài chính, đặc biệt với người có thu nhập trung bình.

Chưa kể, hiện nay, Luật thuế TNCN quy định khi chỉ số giá tiêu dùng biến động trên 20% thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh. Tuy nhiên, PGS.TS Lê Xuân Trường, Trưởng Khoa Thuế và Hải quan, Học viện Tài chính, cho rằng khi so sánh mức giảm trừ gia cảnh của Việt Nam với GDP bình quân đầu người thì mức giảm trừ bản thân của Việt Nam khá cao so với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Hiện, giảm trừ gia cảnh cho cá nhân người nộp thuế là 11 triệu đồng và giảm trừ mỗi người phụ thuộc 4,4 triệu, duy trì từ tháng 7/2020. Cá nhân được trừ các khoản bảo hiểm, giảm trừ gia cảnh, phụ cấp, trợ cấp..., số còn lại là thu nhập căn cứ tính thuế TNCN. Nhưng mức giảm trừ này đang được coi là bất cập trong tính thuế TNCN, khi chi tiêu và cuộc sống ngày càng đắt đỏ.

"So với Indonesia, một nước trong khu vực Đông Nam Á và ở trình độ phát triển tương đương (GDP đầu người của Indonesia năm 2024 là 4.981 USD, còn GDP bình quân đầu người của Việt Nam năm 2024 là 4.700 USD) thì mức giảm trừ bản thân người nộp thuế của Việt Nam cao hơn khoảng 50%”, ông Lê Xuân Trường nhận định.

Trước những bất cập này, gần đây, một số tỉnh thành và các bộ ngành đã đề nghị nâng mức giảm trừ gia cảnh, trong đó mức cao nhất được kiến nghị lên tới 18 triệu đồng một tháng.

Đồng tình với đề xuất này, TS. Nguyễn Ngọc Tú, Giảng viên Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, cho rằng giảm trừ gia cảnh cần tăng lên là 18 triệu đồng/tháng, tương đương 4 lần mức lương tối thiểu vùng hiện nay.

Với cách tính này, theo ông Tú, mỗi khi Chính phủ điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng, thì mức giảm trừ gia cảnh sẽ tự động tăng theo tương ứng, vừa đáp ứng thực tiễn tình hình kinh tế xã hội vừa cải cách thủ tục hành chính, không phải trình cấp có thẩm quyền xin điều chỉnh. Trường hợp vẫn quy định mức giảm trừ gia cảnh bằng tiền như trước đây, thì phải điều chỉnh hàng năm theo mức trượt giá; hoặc giao Chính phủ điều chỉnh 2 năm /lần, căn cứ biến động giá trên thị trường, nhất là các mặt hàng thiết yếu, bảo đảm công bằng với người nộp thuế.

Ông Tú nhận định: "Chính sách này vừa giảm nhẹ nghĩa vụ cho người nộp thuế, tập trung vào nhóm có thu nhập từ 20 triệu đồng tháng trở xuống, vừa là sự sẻ chia vừa tạo động lực cho người lao động nỗ lực đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lao động tạo ra nhiều sản phẩm với chất lượng cao hơn”.

Đề xuất các giải pháp, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam cho rằng cần nghiên cứu kết hợp nâng mức giảm trừ gia cảnh với giãn khoảng cách giữa các bậc thuế, nghiên cứu bỏ thuế suất 35%. Đồng thời, xác định người phụ thuộc có thu nhập trên mức 1 triệu đồng bình quân tháng trong năm cũng cần xem xét thay đổi với thực trạng quản lý thuế TNCN và chính sách điều tiết thuế công bằng, bình đẳng, khuyến khích lao động tăng thu nhập.

Theo Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam, cùng với điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, biểu thuế lũy tiến từng phần, chính sách ưu đãi cần chi tiết thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công đảm bảo rõ ràng, minh bạch. Đặc biệt là thu nhập bằng hiện vật, các khoản lợi ích được hưởng, tương đồng giữa thu nhập từ tiền lương tiền công với thu nhập khác, giữa thuế TNCN với sắc thuế khác.

Thanh Hoa

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn//thue-ngan-sach/khai-thong-diem-nghen-giam-tru-gia-canh-1105496.html