Khai thông nguồn lực cho nông dân, HTX: Thủ tướng yêu cầu đẩy mạnh khoa học công nghệ và chuyển đổi số

một giờ trướcBài gốc

Sáng nay (10/12), Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân Việt Nam năm 2025 (lần thứ 7) đã diễn ra tại Hà Nội. Đây là diễn đàn trọng điểm, nơi Chính phủ lắng nghe trực tiếp và giải quyết các vướng mắc, thách thức đang cản trở sự phát triển của nông dân cũng như khu vực kinh tế tập thể.

Từ liên kết vùng và tiêu thụ online là giải pháp cho nông sản

Với tinh thần thẳng thắn, Thủ tướng Phạm Minh Chính và lãnh đạo các Bộ, ngành đã tập trung tháo gỡ các nút thắt về vốn, đất đai, thị trường và thể chế, khẳng định vai trò của HTX là trụ cột quan trọng trong phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững. Thủ tướng khẳng định: "Các câu hỏi của các đại biểu ngắn gọn nhưng rất hay, rất sát với thực tiễn."

Các ý kiến đề xuất tại Hội nghị đã đi thẳng vào hai vấn đề cấp thiết: Cơ chế liên kết vùng để sản xuất lớn và phương thức tiêu thụ nông sản hiện đại, đặc biệt là qua kênh trực tuyến.

Ông Lê Tuấn Anh, đại diện HTX nông công nghiệp thương mại du lịch Than Uyên (Lai Châu), cho biết để phát triển được các chuỗi giá trị hàng hóa một cách hiệu quả các Bộ, ngành và địa phương cần xây dựng cơ chế phối hợp để thúc đẩy liên kết vùng trong sản xuất nông nghiệp. Mục tiêu, theo ông Lê Tuấn Anh là tháo gỡ vướng mắc về cơ chế, chính sách liên kết, khuyến khích phát triển chuỗi giá trị nông sản bền vững, gắn với chuyển đổi số, nông nghiệp xanh, và kinh tế tuần hoàn.

Đáng chú ý, ông Tuấn Anh đề xuất cần quy định cụ thể trách nhiệm của cấp xã, cấp tỉnh trong vai trò là bệ đỡ của chuỗi liên kết, thậm chí cần đưa chỉ tiêu thúc đẩy liên kết vào tiêu chí đánh giá hoàn thành nhiệm vụ của lãnh đạo xã, tỉnh.

Bên cạnh đó, các HTX cũng kiến nghị Chính phủ cần ban hành chính sách hỗ trợ tiêu thụ nông sản theo hướng ổn định, bền vững. Thực tế hiện nay, sản phẩm của nông dân, HTX mặc dù đạt tiêu chuẩn chất lượng nhưng rất khó để có mặt tại các siêu thị, do đó cần nghiên cứu cơ chế, chính sách hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm tại hệ thống bán lẻ và siêu thị.

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định: Mỗi người nông dân đều là một chiến sĩ thích ứng với mọi hoàn cảnh, chiến đấu đến cùng và chiến thắng.

Vấn đề bán hàng trực tuyến đã được chị Vương Thị Thương, HTX Toàn Thương (Lạng Sơn) đưa ra. Chị Thương khẳng định bán nông sản online là xu thế phổ biến, phù hợp với chủ trương chuyển đổi số và rất quan trọng với nông dân vùng cao. Tuy nhiên, việc này còn gặp khó khăn do thiếu nhân lực làm nội dung (content), viết kịch bản, và rất cần những “chiến thần livestream” hỗ trợ quảng bá sản phẩm.

Điểm nghẽn lớn nhất, theo chị Thương đó là hạ tầng Internet vùng sâu, vùng xa chập chờn, gián đoạn, có lúc nông dân phải lên đỉnh núi để "hứng sóng". Thêm vào đó, việc tham gia HTX phải chịu nhiều loại thuế, phí khiến hàng hóa nông sản bị đội giá, khó cạnh tranh.

“Chính phủ cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ nông dân, HTX được tham gia đào tạo, tập huấn về kỹ năng bán hàng online, cùng với chính sách ưu tiên đầu tư, nâng cấp hạ tầng Internet tại các vùng sâu, vùng xa. Đồng thời, cần nghiên cứu xây dựng một vài cổng/sàn bán hàng online riêng và hỗ trợ về phí bán hàng dành riêng cho nông dân, HTX để giảm sự phụ thuộc vào các sàn thương mại điện tử hiện nay”, chị Vương Thị Thương kiến nghị.

Trước những vướng mắc này, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã lập tức giải quyết vấn đề hạ tầng nhằm giúp nông dân, HTX có nền tảng để ứng dụng công nghệ hiệu quả.

"Về bán hàng online tôi đã nhiều lần nói là phải có sóng, có điện. Bán hàng trên mạng mà chập chờn thì làm sao bán nổi. Tôi đã chỉ đạo Tập đoàn viễn thông cung cấp đủ sóng, điện cho dân, HTX, thúc đẩy Chính phủ số, xã hội số, công dân số, mọi người đều biết dùng kỹ thuật số thì mới mua bán online được”. Thủ tướng nhấn mạnh.

Khoa học công nghệ thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm

Một nội dung quan trọng khác của Hội nghị là việc rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu khoa học với ứng dụng thực tiễn trong nông nghiệp, được khẳng định là yếu tố then chốt theo tinh thần Nghị quyết 57.

Bà Phạm Thị Lý, Nhà khoa học của nhà nông năm 2024 và cũng là đại diện Liên hiệp HTX và nông nghiệp hữu cơ và dược liệu Việt Nam, bày tỏ sự tâm đắc với chủ đề Hội nghị do Thủ tướng trực tiếp lựa chọn.

Tuy nhiên, bà chỉ rõ khoảng cách từ nghiên cứu đến chuyển giao và ứng dụng KHCN còn khá xa. Có những đề tài nghiên cứu xong nhưng không chuyển giao hoặc chuyển giao muộn tới người nông dân.

Bà Lý đề xuất Chính phủ cần có cơ chế, chính sách để rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu với chuyển giao ứng dụng KHCN, chuyển giao các kết quả nghiên cứu của các viện, trường cho các tổ chức như Hội Nông dân, Hội Phụ nữ để xây dựng các mô hình điểm trình diễn.

Đồng thời, bà cho rằng cần nghiên cứu ban hành cơ chế phối hợp giữa nhà khoa học với lực lượng khuyến nông, Hội Nông dân để chuyển giao KHCN cho nông dân, HTX và thúc đẩy hợp tác nghiên cứu, chuyển giao công nghệ giữa doanh nghiệp, HTX, nông dân với các trường, viện nghiên cứu.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy thừa nhận vấn đề này là nhức nhối. Ông dẫn thống kê cho thấy giá trị sản xuất nông nghiệp của Việt Nam còn khoảng cách khá xa so với các quốc gia phát triển, và sự cách biệt này nằm ở kỹ thuật, thương hiệu, và thị trường.

Để giải quyết, Bộ KH&CN đang triển khai thay đổi quyết liệt cơ chế chính sách KHCN năm 2025 theo tinh thần Nghị quyết 57. Bộ đang sửa đổi và ban hành 10 luật cùng với Bộ Tài chính sửa hơn 30 luật để tháo gỡ điểm nghẽn.

Về mặt tài chính, lần đầu tiên Bộ Tài chính hỗ trợ để Bộ KH&CN đưa ra Quỹ Đổi mới sáng tạo quốc gia, cùng với cơ chế hỗ trợ lãi suất vay và hỗ trợ voucher (tài chính) cho HTX và nông dân thí điểm sử dụng các công nghệ, hệ thống chuyển đổi số.

Luật KHCN mới hiện nay đưa "đổi mới sáng tạo" thành một trụ cột, nhấn mạnh lấy sản xuất kinh doanh làm trung tâm. Luật cũng cho phép Quỹ KHCN của các bộ, địa phương hỗ trợ sáng kiến kỹ thuật, sở hữu trí tuệ, nhãn hiệu (đặc biệt hỗ trợ HTX đăng ký, khai thác nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý), hỗ trợ vốn vay cho công nghệ, và hỗ trợ phổ biến tri thức.

Toàn bộ các đề tài khoa học hiện nay theo hướng đặt hàng từ sản xuất lên, và kết quả trả về cũng phải chuyển giao lại cho doanh nghiệp, HTX để sử dụng, đây chính là cách thúc đẩy kết nối.

Về vấn đề Internet, Thứ trưởng Duy cho biết Bộ KH&CN đã triển khai 2 giải pháp quan trọng trong Nghị quyết 193 là hỗ trợ các nhà mạng thêm kinh phí khi phủ sóng tại vùng sâu vùng xa, và Chính phủ đang tiếp nhận hai hồ sơ thí điểm Internet vệ tinh từ hai tập đoàn lớn, góp phần kết nối vùng sâu tốt hơn.

Đến tầm nhìn 2045

Để phát triển nông nghiệp, thì ứng dụng khoa học công nghệ và phát triển nông nghiệp công nghệ cao là con đường không thể bỏ qua. Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Trâm- Nông dân xuất sắc tỉnh Bắc Ninh, câu chuyện đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao vẫn gặp nhiều khó khăn.

Bà Trâm cho biết đầu tư nông nghiệp công nghệ cao cần vốn rất lớn, nhưng thực tế nông dân rất khó vay đủ vốn do đất sản xuất chủ yếu đi thuê, không đủ tài sản thế chấp. Trong khi đó, nguồn vốn từ quỹ hỗ trợ nông dân cấp cho các dự án ở mức 100 triệu đồng là quá thấp. Bà Trâm kiến nghị Chính phủ hình thành một quỹ tín dụng chuyên dành hỗ trợ cho nông nghiệp công nghệ cao.

Kiến nghị về vốn cho nông nghiệp công nghệ cao này hoàn toàn trùng khớp với định hướng của Thủ tướng Chính phủ, bởi nguồn lực và KHCN là hai trong số năm yếu tố cốt lõi được Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, năm 2025, Việt Nam trở thành nước thu nhập trung bình cao với mức thu nhập bình quân đầu người khoảng trên 5.000 USD, thành quả này có được nhờ công nghiệp. Tuy nhiên, để thực hiện mục tiêu tới năm 2045, trở thành nước phát triển, thu nhập cao, Việt Nam phải dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Mục tiêu này đòi hỏi khu vực nông nghiệp, đặc biệt là HTX, phải thay đổi tư duy và hành động.

Thủ tướng nhấn mạnh, trong bối cảnh hiện nay, khoa học đến thực tiễn phải nhanh hơn, phải thúc đẩy việc thương mại hóa các sản phẩm khoa học. Nghị quyết 57 đã xây dựng một loạt chính sách. Nhà khoa học phải xây dựng, phân phối đặt hàng với người nông dân, và ngược lại, người nông dân, nhà sản xuất, phân phối cũng phải có đặt hàng với nhà khoa học, có như vậy mới thúc đẩy được khoa học đi vào sản xuất.

Về vấn đề mở rộng thị trường, Thủ tướng cho rằng, sản phảm là phải có thị trường, phải khai thác hiệu quả thị trường. Với thị trường thì Bộ Công Thương phải dẫn dắt, mở rộng thị trường theo cái chúng ta đang ký với các nước đã, rồi các DN phải chủ động, chính Nhà nước phải dân dắt việc này chứ bản thân từng DN, nông dân làm sao họ làm nổi.

Nêu ví dụ về thị trường gạo, Thủ tướng nói, tôi đã từng đặt vấn đề mở rộng thị trường gạo sang 2 nước (Philippines và Indonesia), đã nêu việc Philippines ký hiệp định gạo 5 năm với ta, ở cấp cao đã nói rồi, nhưng các Bộ ngành chúng ta triển khai chậm. Philippines và Indonesia đều có dân số lớn, với 400 triệu dân rồi, ta làm chậm là điều rất đáng tiếc, bởi lúc đó tính thời điểm rất quan trọng.

"Tôi tán thành và bàn với Bộ Nông nghiệp trong lúc giá lúa gạo xuống thì Nhà nước phải mua cho bà con, tôi đã có chỉ đạo liên tục rồi, giá xuống phải mua cho người nông dân, các doanh nghiệp lớn như Vinafood 1, Vinafood 2 phải vào cuộc, phải mua lúa gạo cho dân, để vừa dự trữ, vừa chuẩn bị cho xuất khẩu. Chúng ta không bỏ mặc người nông dân, cái này phải là chỉ đạo xuyên suốt, không thể khác được. Giá lúa gạo xuống tôi đã điện ngay tới các bộ ngành địa phương, phải mua cho dân, không để dân bơ vơ, chờ đợi, cây lúa có vòng đời ngắn lắm, chỉ 4 tháng thôi, chúng ta phải mua cho dân ngay để họ còn có thể tiếp tục cày cấy, chúng ta có thể chủ động mua, chế biến, mở rộng thị trường còn bà con nông dân không thể để lúa gạo trên ruộng được", Thủ tướng nói.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, Chính phủ cam kết đồng hành, kiến tạo và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho nông dân, HTX, doanh nghiệp tham gia phát triển nông nghiệp, ứng dụng khoa học công nghệ.

Thủ tướng cho rằng việc phân tích tình hình, làm rõ nguyên nhân, đề xuất giải pháp; đồng thời chia sẻ những băn khoăn, trăn trở, các đề xuất, hiến kế của người dân, HTX, doanh nghiệp là để phát triển đất nước hơn nữa, nhanh chóng thực hiện 2 mục tiêu 100 năm đã đề ra.

Vấn đề còn lại là sự quyết tâm, sáng tạo và đoàn kết của chính các HTX để nắm bắt cơ hội, khai thác triệt để tiềm năng to lớn của khu vực kinh tế tập thể trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Huyền Trang

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/hop-tac-xa/khai-thong-nguon-luc-cho-nong-dan-htx-thu-tuong-yeu-cau-day-manh-khoa-hoc-cong-nghe-va-chuyen-doi-so-1111396.html