'Khai tử' thuế khoán để tạo một môi trường kinh doanh minh bạch và công bằng

2 ngày trướcBài gốc

Trong một chiều dài lịch sử, phương pháp tính thuế khoán đối với hộ kinh doanh cá thể đã đóng vai trò quan trọng trong việc đơn giản hóa quản lý thuế và hỗ trợ khu vực kinh tế phi chính thức phát triển. Tuy nhiên, cùng với sự chuyển mình mạnh mẽ của nền kinh tế số và yêu cầu minh bạch hóa trong quản lý nhà nước, phương pháp khoán ngày càng bộc lộ nhiều hạn chế, thiếu công bằng và không còn phù hợp với thực tiễn phát triển. Việc tiếp tục duy trì hình thức này không chỉ gây thất thu ngân sách mà còn kìm hãm quá trình chính quy hóa và hiện đại hóa khu vực kinh tế tư nhân.

Thuế khoán đã hoàn thành vai trò lịch sử của mình. Nó vốn cần thiết để kiểm soát và thu một nguồn ngân sách không nhỏ, nhưng thuế khoán giờ đây cho thấy, đang trở thành một rào cản cho sự minh bạch, công bằng và phát triển. Ảnh chụp một tiểu thương bán thực phẩm ở chợ Tây Lộc, Tp.Huế.

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị ra đời như một bước ngoặt quan trọng, mở đường cho một cách tiếp cận thuế mới – minh bạch hơn, công bằng hơn và phù hợp hơn với thời đại số. Tại Nghị quyết này, Bộ Chính trị cũng yêu cầu "Chấm dứt áp dụng hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh chậm nhất vào năm 2025". Trước đó, Nghị định 70 của Chính phủ cũng đã có những điều khoản cụ thể để sửa đổi, bổ sung Nghị định 123/CP nhằm phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Tuy nhiên, khi chủ trương mới, văn bản mới được ban hành, một số hộ kinh doanh vẫn tỏ ra lo lắng, dè dặt. Bà Nguyễn Thùy H. (61 tuổi), trú ở xã Phú An, huyện Phú Vang, Tp.Huế, một tiểu thương bán mặt hàng hoa quả ở chợ Cống (Tp.Huế) chia sẻ, sạp hàng của mình nhỏ, mỗi ngày lời lãi cũng chỉ vừa đủ sống. "Từ trước đến nay quen nộp thuế khoán rồi, dù không rõ ràng nhưng cũng dễ làm, không phải kê khai gì phức tạp. Giờ nghe nói phải dùng máy tính tiền, hóa đơn điện tử, tôi lo lắm. Mình lớn tuổi, không rành công nghệ. Tôi sợ là sau này không làm kịp quy định thì lại bị phạt, bị rối", bà H. lo lắng.

Chị Hoàng Thị Thiện, là tư thương buôn bán tại chợ Phố Châu (Hà Tĩnh) phân trần: "Sau khi được cơ quan thuế khảo sát, tôi đang phải đóng mức thuế 700.000 đồng/tháng. Tôi thấy cách thu như hiện nay dễ hiểu và dễ đóng nộp. Giờ nghe chị em trong chợ nói là sẽ bỏ thuế khoán, tôi chưa hình dung cách thức thu mới nhưng luôn hy vọng thủ tục đơn giản, dễ hiểu và không phiền hà".

Trước các ý kiến lo lắng tương tự như trên của bà con tiểu thương, Luật sư Nguyễn Văn Kỷ, Giám đốc Công ty Luật Kỷ Nguyễn và Cộng sự, một chuyên gia về luật thường xuyên hỗ trợ về mặt pháp lý cho nhiều doanh nghiệp, hộ kinh doanh ở Huế cho rằng: Việc chuyển từ thuế khoán sang phương pháp quản lý thuế hiện đại không nhằm làm khó tiểu thương, mà ngược lại là để bảo vệ họ trong một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng hơn. Khi sử dụng hóa đơn điện tử và máy tính tiền, người kinh doanh sẽ biết rõ mình đang nộp thuế theo doanh thu thực tế, không còn cảnh 'thu khoán cảm tính', dễ phát sinh tiêu cực hay bất công giữa các hộ buôn bán giống nhau.

Luật sư Nguyễn Văn Kỷ (thứ 4 từ bên trái) trong một lần bảo vệ quyền lợi cho người dân.

Luật sư Nguyễn Văn Kỷ phân tích thêm: Phương pháp khoán từng là giải pháp hữu hiệu cho giai đoạn kinh tế còn nhỏ lẻ, nhiều hộ kinh doanh không đủ điều kiện lập sổ sách, không có hệ thống kế toán hoặc công cụ công nghệ để kê khai thuế. Tuy nhiên, bối cảnh hiện nay đã thay đổi sâu sắc. Chẳng hạn, nhiều hộ kinh doanh thực chất đã có quy mô tương đương doanh nghiệp, nhưng vẫn đang "núp bóng" hình thức khoán, gây ra bất bình đẳng trong nghĩa vụ thuế. Khoán thuế dựa trên ước lượng chủ quan, không phản ánh được doanh thu thật, dễ dẫn đến tranh cãi, tiêu cực và thất thu ngân sách. "Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, mà cụ thể hơn là Nghị định 70 của Chính phủ về bỏ thuế khoán là bước ngoặt đúng lúc và cần thiết", Luật sư Kỷ nhấn mạnh.

Theo đó, việc yêu cầu hộ kinh doanh từ 1 tỷ đồng trở lên sử dụng hóa đơn điện tử gắn với máy tính tiền là bước đầu "cởi trói thể chế" cho cơ quan thuế, giúp quản lý bằng dữ liệu thực, giảm lệ thuộc vào đánh giá cảm tính. Đồng thời, đây là một biện pháp khuyến khích hộ kinh doanh chính quy hóa, từng bước chuyên nghiệp hóa hoạt động, phù hợp với xu hướng quốc tế và yêu cầu hội nhập, tránh để hệ thống thuế Việt Nam trở thành "điểm lạc hậu" trong bối cảnh kinh tế số.

Theo nhiều chuyên gia tài chính ngân sách, những quy phạm mới về thuế muốn phát huy hiệu quả thì chuyển đổi số phải đi kèm đơn giản hóa thủ tục. Nếu hệ thống hóa đơn điện tử rườm rà, chi phí cao, sẽ dẫn đến phản ứng tiêu cực. Ngoài ra các chuyên gia cũng cảnh báo, cần hỗ trợ kỹ thuật và truyền thông đầy đủ cho hộ kinh doanh, phải coi người nộp thuế là "đối tác" chứ không phải "đối tượng quản lý". Mặt khác, cùng cần cải cách đội ngũ cán bộ thuế về cả chuyên môn và thái độ. Cán bộ thuế không chỉ là chuyên viên thu thuế, mà cần là người tư vấn – hỗ trợ – hướng dẫn như một "chuyên gia thân thiện".

Như vậy, có thể thấy, chúng ta không thể bước vào nền kinh tế số, không thể khơi dậy sức mạnh của khu vực tư nhân, càng không thể minh bạch hóa toàn bộ nền kinh tế nếu tiếp tục duy trì một hệ thống thuế nặng tính hành chính, cứng nhắc và thiếu phản ứng chính sách linh hoạt. Thuế khoán cho hàng triệu hộ kinh doanh cá thể, nguy cơ gian lận thương mại đã đang là điểm nghẽn thể chế rõ nét cần phải có sự thay đổi.

Từ trước tới nay, để làm căn cứ tính thuế cho các hộ kinh doanh cá thể, cơ quan thuế phải làm các bước khảo sát cơ học tương đối. Mức thuế khoán hằng năm được thực hiện theo sự khảo sát của cơ quan thuế và công bố công khai để các hộ kinh doanh tự giám sát lẫn nhau. Theo quy định đó, đối với hộ kinh doanh có đến 3 khoản thuế và lệ phí phải nộp. Mức thuế này không dựa trên doanh thu, biến động doanh số kinh doanh, mà hoàn toàn dựa trên sự ước tính trực quan, cơ học của cơ quan thuế, dễ dẫn đến sự bất công bằng giữa các hộ kinh doanh.

Xuân Hồng – Lê Kông

Nguồn Người Đưa Tin : https://nguoiduatin.vn/khai-tu-thue-khoan-de-tao-mot-moi-truong-kinh-doanh-minh-bach-va-cong-bang-204250529101014925.htm