Khám phá 9 Di sản thế giới của Việt Nam

4 giờ trướcBài gốc

Một ngôi đền được trùng tu một phần tại Thánh địa Mỹ Sơn, một trong những di sản thế giới được UNESCO công nhận của Việt Nam. (Nguồn: Nikkei Asia)

Theo Nikkei Asia, Việt Nam hiện có 9 Di sản thế giới được UNESCO công nhận sau kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới tại Paris tháng 7 vừa qua. Trong số này, Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc vừa được ghi danh, còn Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng được mở rộng thêm Vườn quốc gia Hin Nam No của Lào, trở thành di sản xuyên biên giới đầu tiên của Việt Nam.

Để giúp du khách có thêm gợi ý khi lựa chọn điểm đến, Nikkei Asia phác họa bức tranh khái quát về bảy di sản văn hóa và hai di sản thiên nhiên, trải dài từ Hà Nội đến Hội An, nơi hội tụ giá trị lịch sử, tôn giáo và cảnh quan đặc sắc.

Hoàng thành Thăng Long

Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long ở Hà Nội. (Nguồn: Hoàng thành Thăng Long)

Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội), được UNESCO công nhận là Di sản thế giới năm 2010, đúng dịp kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long. Giá trị nổi bật của di tích nằm ở vai trò liên tục là trung tâm chính trị, cùng các tầng khảo cổ ghi dấu lịch sử lâu dài của dân tộc.

Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long có diện tích 20ha, bao gồm khu khảo cổ học 18 Hoàng Diệu và các di tích còn sót lại trong khu di tích Thành cổ Hà Nội như Bắc Môn, Đoan Môn, Hậu Lâu, rồng đá điện Kính Thiên, nhà con rồng, nhà D67 và cột cờ Hà Nội. Cụm di tích này được bao bọc bởi 4 con đường: phía Bắc là đường Phan Đình Phùng, phía Nam là đường Điện Biên Phủ, phía Đông là đường Nguyễn Tri Phương và phía Tây là đường Hoàng Diệu.

Một trong những công trình ấn tượng nhất tại Hoàng thành Thăng Long là Cổng Đoan Môn, từng là lối chính dẫn vào khu vực cấm địa, được xây dựng vào thế kỷ XI dưới triều vua Lý Thái Tổ (1009 – 1225).

Phần còn lại của quần thể phản ánh quá khứ hào hùng của dân tộc, như Tòa nhà D67 – trung tâm chỉ huy của Quân đội Nhân dân Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ, hay dấu tích cổng Bắc Môn với vết pháo kích của thực dân Pháp năm 1882.

Di tích Yên Tử

Chùa Đồng trên đỉnh Yên Tử. (Nguồn: Hồ sơ đề cử di sản thế giới)

Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản thế giới mới nhất của Việt Nam. Đây là quần thể đền chùa gắn với Phật giáo Trúc Lâm, được thành lập vào thế kỷ XIII bởi các vua nhà Trần, đặc biệt là vai trò của Phật hoàng Trần Nhân Tông. Phật giáo Trúc Lâm đã sáng tạo nên nhiều giá trị, đóng góp đặc biệt, bền vững cho di sản văn hóa và tinh thần của nhân loại.

Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn, Kiếp Bạc bao gồm hệ thống di tích thuộc các di tích quốc gia đặc biệt đã được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng (gồm: Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử, Khu di tích Nhà Trần ở Đông Triều, Chùa Vĩnh Nghiêm, Chùa Bổ Đà, Khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, Di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh An Phụ - Kính Chủ - Nhẫm Dương), các di tích quốc gia đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng (Chùa Thanh Mai…) và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, di sản văn hóa phi vật thể, lễ hội truyền thống trong khu vực… cùng cảnh quan với hệ thống núi rừng và không gian văn hóa.

Những điểm nổi bật gồm chùa Côn Sơn, đền Kiếp Bạc và chùa Đồng trên đỉnh núi Yên Tử cao hơn 1.000 mét. Hệ thống cáp treo hai tầng đưa du khách lên tới đỉnh, nơi có thể phóng tầm mắt bao quát cảnh quan vùng Đông Bắc.

Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà

Mỗi năm, Vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà đón khoảng 4 triệu lượt khách, mang lại nguồn thu lớn cho du lịch địa phương. (Ảnh: Diệu Linh)

Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh) – quần đảo Cát Bà (Hải Phòng) nằm ở vùng Đông Bắc Việt Nam, được mệnh danh là “hòn ngọc của vịnh Bắc Bộ”. Khu vực tự nhiên này có diện tích vùng lõi 65.650 ha và vùng đệm 34.140 ha.

Vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà được UNESCO công nhận là Di sản thế giới nhờ cảnh quan đá vôi kỳ vĩ với các đảo núi phủ thảm thực vật, những đỉnh núi dựng đứng vươn lên từ mặt biển cùng hệ thống mái vòm và hang động karst độc đáo. Hồ nước mặn, vách đá dựng đứng và những đảo xanh bao phủ góp phần tạo nên vẻ đẹp hiếm có.

Khu vực này có tổng cộng 1.133 đảo đá vôi, trong đó 775 đảo thuộc vịnh Hạ Long và 358 đảo thuộc quần đảo Cát Bà. Trên nền nước biển xanh ngọc, các đảo đá muôn hình vạn trạng nổi bật cùng thảm thực vật phong phú, bãi cát trắng mịn, tạo nên khung cảnh vừa hùng vĩ vừa thanh bình.

Với sự giao thoa giữa núi rừng và biển đảo, nơi đây là một trong những khu vực có mức độ đa dạng sinh học cao bậc nhất châu Á. Hệ sinh thái gồm bảy loại đặc trưng: rừng mưa nhiệt đới nguyên sinh, hang động, rừng ngập mặn, bãi triều, rạn san hô, đáy mềm và hồ nước mặn. Riêng rừng trên biển rộng hơn 17.000 ha cùng diện tích rừng nguyên sinh khoảng 1.045 ha trên đảo Cát Bà là nhân tố quan trọng tạo nên giá trị sinh thái và đa dạng sinh học của khu vực.

Hiện Vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà là nơi sinh sống của 4.910 loài động, thực vật trên cạn và dưới biển, trong đó có 198 loài nằm trong Danh mục sách Đỏ IUCN và 51 loài đặc hữu. Mỗi năm, khu vực này đón khoảng 4 triệu lượt khách, mang lại nguồn thu lớn cho du lịch địa phương. Du khách có thể chọn tour trong ngày từ Hà Nội, nhưng để trải nghiệm trọn vẹn hơn, nên dành ít nhất một đêm nghỉ trên du thuyền để cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên ở nhiều thời khắc khác nhau.

Quần thể danh thắng Tràng An

Quần thể danh thắng Tràng An đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới vào năm 2014. (Nguồn: Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam)

Quần thể danh thắng Tràng An (Ninh Bình) có diện tích 6.172ha thuộc địa bàn các huyện Hoa Lư, Gia Viễn, Nho Quan, thị xã Tam Điệp và thành phố Ninh Bình, cách thủ đô Hà Nội khoảng 90km về phía đông nam. Quần thể danh thắng Tràng An bao gồm ba vùng được bảo vệ liền kề nhau là khu di tích lịch sử văn hóa cố đô Hoa Lư, khu danh thắng Tràng An, Tam Cốc – Bích Động và rừng nguyên sinh đặc dụng Hoa Lư.

Tràng An được ví như “Hạ Long trên cạn” với vẻ đẹp tráng lệ của hệ thống núi đá vôi muôn hình vạn trạng soi bóng xuống dòng nước quanh co, uốn lượn qua các hang động và thung lũng hoang sơ. Nơi đây còn bảo tồn nhiều hệ sinh thái rừng ngập nước, rừng trên núi đá vôi, đồng thời chứa đựng các di chỉ khảo cổ và di tích lịch sử – văn hóa đặc sắc.

Liền kề với Tràng An, khu du lịch Tam Cốc – Bích Động cũng là điểm đến nổi bật của Ninh Bình. Tam Cốc, nghĩa là “ba hang”, gồm hang Cả, hang Hai và hang Ba, mang đến cho du khách trải nghiệm ngồi thuyền ngắm cảnh non nước thay đổi theo mùa. Bích Động được mệnh danh là “Nam thiên đệ nhị động” cùng ngôi chùa cổ kính nằm giữa núi rừng xanh mát, góp phần tô điểm cho bức tranh toàn cảnh Tràng An thêm hoàn mỹ.

Quần thể còn bao bọc khu rừng đặc dụng Hoa Lư, nơi sinh sống của nhiều loài động vật quý hiếm như phượng hoàng đất, khướu, khỉ, trăn và đặc biệt là vượn yếm trắng – loài linh trưởng được ghi trong Sách Đỏ thế giới. Ngoài giá trị cảnh quan và sinh thái, Tràng An còn lưu giữ nhiều di chỉ khảo cổ như hang Búi, hang Trống, núi hang Chợ…, minh chứng cho sự hiện diện của cư dân cổ đại từ hàng vạn năm trước.

Thành nhà Hồ

Trải qua nhiều thế kỷ, bốn bức tường đá và các cổng Nam, Bắc, Đông, Tây vẫn giữ tương đối nguyên vẹn. (Nguồn: Nikkei Asia)

Thành Nhà Hồ (Thanh Hóa) được xây dựng năm 1397 dưới triều vua Hồ Quý Ly, là một trong những công trình kiến trúc đá đặc biệt nhất còn lại ở Việt Nam. Công trình sử dụng những khối đá xanh nặng hàng tấn, ghép chồng khít lên nhau mà không cần vôi vữa. Kỹ thuật xây dựng độc đáo này đã giúp di tích được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới năm 2011. Sau hơn 600 năm, thành vẫn lưu giữ nhiều dấu tích nguyên gốc, có giá trị lớn về lịch sử, kiến trúc, quân sự và khảo cổ học.

Bốn cổng chính cùng toàn bộ tường thành được dựng bằng những phiến đá vôi xanh nặng hàng tấn, dài trung bình 1,5 m, có tấm tới 6 m. Các phiến đá được xếp chồng khít mà không cần chất kết dính, song vẫn bền vững theo thời gian. Ước tính tổng khối lượng đá dùng để xây dựng khoảng 20.000 m³, kết hợp gần 100.000 m³ đất đào đắp công phu. Trải qua nhiều thế kỷ, dù kiến trúc bên trong đã mai một, bốn bức tường đá và các cổng Nam, Bắc, Đông, Tây vẫn giữ tương đối nguyên vẹn, trở thành biểu tượng trường tồn và niềm tự hào của dân tộc.

Kỹ thuật xây dựng Thành Nhà Hồ đến nay vẫn là đề tài thu hút giới chuyên gia và các nhà khảo cổ trong và ngoài nước. Dù không phải là công trình đá duy nhất trên thế giới, song phương pháp thi công bằng công cụ thô sơ để vận chuyển và lắp ghép những khối đá nặng hàng tấn lên độ cao 8–10 m một cách khít chặt được xem là một thành tựu kiến trúc vượt thời đại.

Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và Hin Nam No

Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng sở hữu một trong những cảnh quan karst lâu đời và quy mô lớn nhất châu Á. (Nguồn: Nikkei Asia)

Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (Quảng Trị, Việt Nam) và vườn quốc gia Hin Nam No (Khammouane, Lào) tạo thành một trong những cảnh quan karst đá vôi nguyên vẹn và nổi bật nhất thế giới. Nằm ở điểm giao thoa giữa dãy Trường Sơn và vành đai đá vôi Trung Đông Dương, khu vực này hình thành từ thời kỳ Paleozoic, khoảng 400 triệu năm trước, được coi là quần thể karst quy mô lớn và lâu đời bậc nhất châu Á.

Nơi đây sở hữu hệ thống hơn 220 km hang động và sông ngầm kỳ vĩ, minh chứng cho quá trình địa mạo kéo dài hàng triệu năm. Sơn Đoòng – hang động lớn nhất thế giới ở Việt Nam, với vòm cao hơn 250 m và khối nhũ đá cao tới 7 m – là điểm nhấn nổi bật, bên cạnh những hang động dễ tiếp cận hơn như Thiên Đường, Phong Nha hay Xe Bang Fai (Lào).

Không chỉ có giá trị địa chất, khu vực này còn đặc biệt giàu đa dạng sinh học. Tại Phong Nha – Kẻ Bàng đã ghi nhận hơn 2.700 loài thực vật có mạch và hơn 800 loài động vật có xương sống; tại Hin Nam No có thêm 1.500 loài thực vật và 536 loài động vật, trong đó có nhiều loài đặc hữu và quý hiếm. Đặc biệt, nơi đây là môi trường sống của 10–11 loài linh trưởng, bao gồm quần thể vượn má trắng miền Nam và voọc đen đặc hữu, cùng loài nhện săn khổng lồ chỉ có ở tỉnh Khammouane.

Quần thể di tích Huế

Cung An Định, TP. Huế. (Ảnh: Diệu Linh)

Quần thể di tích Cố đô Huế là di sản văn hóa đặc biệt, ghi dấu nhiều thời kỳ lịch sử quan trọng của dân tộc, được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới năm 1993. Huế từng là kinh đô của Việt Nam dưới triều Nguyễn (1802 – 1945) và đến nay vẫn lưu giữ vẻ uy nghiêm, tinh tế.

Di sản này bao gồm Hoàng thành, các ngôi nhà vườn đặc trưng, Đấu trường Hoàng gia – nơi từng diễn ra những trận voi hổ phục vụ vua chúa, cùng hệ thống lăng tẩm được thiết kế công phu, bao quanh bởi vườn cây và sông Hương thơ mộng. Một điểm nhấn quan trọng là Kinh thành Huế, với hệ thống tường thành vững chắc, ba vòng thành – Kinh Thành, Hoàng Thành và Tử Cấm Thành – bố trí cân đối trên trục chính Nam – Bắc, tạo nên tổng thể kiến trúc quy củ, trang nghiêm.

Không chỉ có giá trị kiến trúc và lịch sử, Huế còn hấp dẫn du khách bởi ẩm thực đặc sắc với những món ăn nổi tiếng như bún bò Huế, bánh khoái. Sau khi tham quan di tích, du khách có thể ghé biển Thuận An gần đó để kết hợp nghỉ ngơi, trải nghiệm văn hóa và thiên nhiên.

Thánh địa Mỹ Sơn

Những di tích còn sót lại tại Thánh địa Mỹ Sơn. (Nguồn: Nikkei Asia)

Thánh địa Mỹ Sơn (TP. Đà Nẵng) có niên đại từ thế kỷ IV đến XIII, tọa lạc trong một thung lũng được bao bọc bởi dãy núi tạo thành lưu vực của sông Thu Bồn.

Được ví như “Angkor Wat thu nhỏ” của Việt Nam, Mỹ Sơn từng là trung tâm tôn giáo của vương quốc Champa từ thế kỷ II đến XVII. Quần thể này lưu giữ hàng chục đền tháp gạch cổ, tượng trưng cho ngọn núi thiêng Meru trong thần thoại Hindu – nơi cư ngụ của các vị thần. Các tháp được xây bằng gạch nung, cột đá, trang trí phù điêu sa thạch tinh xảo khắc họa những câu chuyện thần thoại. Nghệ thuật kiến trúc và kỹ thuật xây dựng cho thấy trình độ kỹ thuật cao của người Chăm, đồng thời phản ánh sự phát triển của tư tưởng tôn giáo và chính trị Champa.

Dù chịu nhiều tàn phá trong chiến tranh, một số cụm tháp vẫn được bảo tồn và từng bước trùng tu. Du khách có thể tham quan bảo tàng ngay lối vào để nắm khái quát, trước khi chiêm ngưỡng các cụm đền B, C, D – nơi còn bảo tồn khá tốt – cùng các bức tượng nổi bật tại D1, D2.

Ngày nay, Mỹ Sơn là bức tranh sống động về đời sống tâm linh và chính trị Champa, đồng thời là minh chứng quan trọng cho lịch sử Đông Nam Á. Khu di tích không quá rộng, khá yên tĩnh, thích hợp để tham quan vào buổi sáng sớm nhằm tránh nắng gắt miền Trung.

Phố cổ Hội An

Ngày nay, phố cổ Hội An được bảo tồn gần như nguyên vẹn, với mái ngói rêu phong, tường vàng cổ kính và những con phố nhỏ ven sông Hoài. (Ảnh: Diệu Linh)

Hội An, đô thị cổ nằm bên bờ sông Hoài thơ mộng (TP. Đà Nẵng), là điểm đến quen thuộc của du khách trong và ngoài nước. Hình thành từ thế kỷ XVI, nơi đây từng là một trong những thương cảng quốc tế sầm uất bậc nhất khu vực, quy tụ thương nhân từ Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Hà Lan, Tây Ban Nha… Nhờ đó, Hội An trở thành điểm hội tụ và giao thoa văn hóa Đông – Tây, dấu ấn còn in đậm trong kiến trúc và nếp sống.

Phố cổ Hội An được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới năm 1999. Toàn khu hiện có 1.360 di tích, trong đó nổi bật 1.068 ngôi nhà cổ, 11 giếng nước cổ, 38 nhà thờ tộc, 19 ngôi chùa, 43 miếu thờ, 23 đình, 44 ngôi mộ cổ đặc biệt và một cây cầu cổ.

Khu phố cổ được bảo tồn gần như nguyên vẹn với sự pha trộn kiến trúc Việt, Trung, Nhật và châu Âu. Những con phố vắng xe cộ, những ngôi nhà mái ngói rêu phong, bức tường vàng cổ kính, hàng loạt đèn lồng rực rỡ, cùng các tiệm may thủ công và ẩm thực tinh tế đã tạo nên sức hút riêng.

Hội An nổi tiếng với lối kiến trúc điển hình của thương cảng truyền thống Đông Nam Á, phản ánh lịch sử phát triển thịnh vượng từ thế kỷ XVI. Trải qua bao biến động, phố cổ vẫn giữ được vẻ bình yên, trầm mặc – đối lập với sự sôi động của các đô thị hiện đại.

Một nét đặc trưng của Hội An là hệ thống phố cổ được xây dựng theo hình bàn cờ, uốn lượn ven sông và ôm lấy những ngôi nhà cổ kính. Dạo bước trong khu phố cổ, du khách có thể ghé thăm những ngôi chùa có tuổi đời hàng trăm năm như Chùa Cầu, Chùa Phước Lâm, Chùa Vạn Đức; chiêm ngưỡng các hội quán người Hoa với kiến trúc cầu kỳ, rực rỡ; hay hòa mình vào không khí lễ hội với các trò chơi dân gian như hát bài chòi, hò khoan, đấu cờ tướng.

Kha Ninh

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/kham-pha-9-di-san-the-gioi-cua-viet-nam-328176.html