Quần thể di tích sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật đền Bà Triệu được quy hoạch trên diện tích rộng khoảng 4ha, gồm: đền Bà Triệu, lăng mộ Bà Triệu, mộ ba ông tướng họ Lý, miếu Bàn Thề, đình Phú Điền và đền Đệ Tứ.
Nằm dưới chân núi Gai (Tượng Lĩnh) sát tuyến đường sắt Bắc - Nam và quốc lộ 1A, đền Bà Triệu được xây dựng theo kiến trúc truyền thống của vùng đồng bằng Bắc Bộ, với bố cục tổng thể từ ngoài vào trong: cổng ngoại, hồ nước hình chữ nhật, bình phong, cổng nội, tả hữu mạc, tiền đường, trung đường và hậu cung.
Ông Nguyễn Văn Tĩnh, Trưởng ban quản lý di tích đền Bà Triệu, thuộc Trung tâm Nghiên cứu lịch sử và Bảo tồn Di sản Văn hóa Thanh Hóa cho biết: Đền Bà Triệu được xây dựng vào thế kỷ thứ VI, do vua Lý Nam Đế lập để tưởng nhớ vị nữ anh hùng có lòng yêu nước. Mặc dù đã trải qua nhiều năm tháng và đã được tôn tạo, nhưng đền Bà Triệu vẫn gìn giữ được nét kiến trúc nghệ thuật độc đáo.
Mặc dù đã được trùng tu tôn tạo nhưng những cột đá khắc chữ hán và những con nghê có giá trị văn hóa lịch sử vẫn được lưu giữ tại đền.
Đền Bà Triệu được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt năm 2014 và năm 2022 lễ hội đền Bà Triệu được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Đình làng Phú Điền là một trong những công trình văn hóa, kiến trúc, nghệ thuật độc đáo và giàu giá trị lịch sử còn được lưu giữ nằm trong quần thể di tích lịch sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật đền Bà Triệu.
Đình làng Phú Điền được xây dựng theo lối cấu trúc hình chữ Đinh quy mô bề thế, tiền đường 5 gian 4 mái và hậu cung 3 gian 2 mái.
Bên trong đình làng Phú Điền còn lưu giữ những nét kiến trúc độc đáo, chạm khắc tinh vi từ đôi bàn tay khéo léo của những người thợ thời xưa.
Ngoài ra, cột đá và máng đá được người xưa đục đẽo bằng thủ công vẫn còn được lưu giữ nơi đây.
Nằm trong quần thể di tích lịch sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật đền Bà Triệu, cách đền Bà Triệu khoảng 500m là khu lăng mộ của Bà Triệu và mộ ba ông tướng được tọa lạc tại núi Tùng.
Mỗi năm quần thể di tích sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật đền Bà Triệu thu hút khoảng 75.000 lượt du khách thập phương tới tham quan và tín ngưỡng.
Trần Cường