Khách dạo bộ ở trấn cổ Tô Kê. (Ảnh: An Bình)
Ba cổ trấn ở Tứ Xuyên không chỉ níu chân du khách vì vẻ đẹp trầm mặc mà còn bởi hương vị ẩm thực đặc trưng và nếp sống dung dị, đậm đà bản sắc vùng Tây Nam Trung Hoa.
Thiên đường ẩm thực cổ truyền
Từ trung tâm thành phố Lạc Sơn đi xe buýt hoặc taxi chỉ khoảng 30 phút là có thể đặt chân đến cổ trấn Tô Kê mang giá trị lịch sử nghìn năm.
Nằm bên dòng sông nhỏ hiền hòa, Tô Kê nổi bật với những con đường lát đá cổ uốn lượn quanh những dãy nhà cổ đậm màu sắc Trung Hoa.
Được xây dựng từ thời Tùy, hưng thịnh vào thời Minh - Thanh, trấn cổ này bảo tồn được các công trình kiến trúc độc đáo, nổi bật là cầu Nho Gia – công trình biểu tượng được xây dựng từ thời nhà Thanh với chạm khắc đá tinh xảo, minh chứng cho sự thịnh vượng của triều đại xưa.
Nhà hàng truyền thống ở Tô Kê. (Ảnh: An Bình)
Tô Kê nổi lên như một điểm đến hấp dẫn nhờ vừa gìn giữ được kiến trúc truyền thống vừa trở thành thiên đường ẩm thực với hơn một trăm món ăn truyền thống được phục dựng và lưu truyền qua nhiều thế hệ, phản ánh sự đa dạng và tinh tế của ẩm thực Tứ Xuyên.
Đặc biệt, di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “thịt bò kiễng chân” đã trở thành thương hiệu ẩm thực đặc trưng của vùng. Theo người dân địa phương, bò ở Tô Kê được nuôi trên triền núi, ăn cỏ tự nhiên nên thịt săn chắc, ngọt và có hương vị riêng biệt. Họ đã sáng tạo hơn 20 món ăn chế biến bằng thịt bò từ bò nướng, bò hầm, bò xào sa tế đến món lẩu bò cay Tứ Xuyên...
Tô Kê hiện có khoảng 70 nhà hàng liên quan đến món “thịt bò kiễng chân” cùng một bảo tàng di sản văn hóa phi vật thể để giới thiệu kỹ năng sản xuất di sản ẩm thực độc đáo này. Du khách đến đây không chỉ được nếm thử vị cay nồng, đậm đà mà còn cảm nhận được cách người dân biến ẩm thực thành một phần bản sắc văn hóa – nơi mỗi món ăn là một câu chuyện để kể về vùng đất này.
Món “thịt bò kiễng chân” nổi tiếng ở trấn cổ Tô Kê. (Ảnh: An Bình)
Bên cạnh đặc sản thịt bò, các món như đậu phụ não, kẹo gạo nổ hay kẹo đường cũng góp phần làm nên dấu ấn ẩm thực đặc sắc của nơi đây.
Ngoài ra, các hoạt động văn hóa như đua thuyền rồng, biểu diễn kịch, lễ hội đèn lồng... đưa du khách hòa mình vào văn hóa đậm chất Tứ Xuyên.
Trong những năm gần đây, chính quyền Tô Kê đầu tư mạnh vào việc cải tạo cơ sở hạ tầng, phát triển các dự án tour du lịch ban đêm. Năm 2025, dự án bảo vệ các khu di tích lịch sử đã khởi động nhằm thúc đẩy sự hội nhập sâu sắc giữa văn hóa, du lịch và trao quyền công nghệ.
Bến cảng lưu giữ hồn cốt địa phương
Nằm bên bờ nam sông Trường Giang ở thành phố Nghi Tân, trấn cổ Lý Trang được xây dựng từ thời Nam Triều (nhà Lương) với lịch sử hơn 1.400 năm, sở hữu hơn 50 di tích văn hóa. Từ thời kháng chiến chống Nhật, Đồng Tế Đại học và nhiều học viện đã di chuyển về Lý Trang, biến nơi đây thành trung tâm học thuật, bảo tồn và phát triển tri thức, một “lá cờ đầu” của nền văn hóa Trung Quốc trong thời chiến.
Cảnh đêm lung linh ở khu phố cổ Lý Trang. (Ảnh: An Bình)
Kiến trúc Lý Trang kết hợp phong cách dân gian Nam Tứ Xuyên tiêu biểu, thể hiện tay nghề tinh xảo như điện Toàn La với kết cấu gỗ không đinh không đai, gác Khuê Tinh với mái cong thanh thoát, thể hiện trí tuệ kiến trúc cổ đại Trung Quốc…
Được du khách trong nước ca ngợi là “bến cảng ấm áp, nơi văn hóa Trung Hoa được lưu giữ trong thời kỳ kháng Nhật”, Lý Trang có hai điểm tham quan chính là khu phố cổ và Nguyệt Cung.
Nếu khu phố cổ tràn ngập các di tích văn hóa và di tích lịch sử thì Nguyệt Cung với phong cảnh ngoạn mục, cây cối xanh tươi, hoa cỏ trải dài khắp khuôn viên tạo ra khung cảnh nên thơ như đưa du khách đến một thế giới cổ tích.
Không chỉ nổi tiếng với kiến trúc cổ, người dân nơi đây thường nhắc đến câu “Tam bạch nhị vàng”, tức ba món ăn trắng (bánh trắng, thịt trắng và rượu trắng), hai món ăn vàng (thường là các món gà hoặc cá chiên giòn trong dầu nóng) tượng trưng cho tinh hoa ẩm thực của người Tứ Xuyên và phản ánh triết lý cân bằng âm dương “cay-béo-thanh-nhẹ” trong ẩm thực Trung Hoa truyền thống.
Đến Lý Trang, du khách nhất định phải thử bánh trắng trong các cửa hàng. Bánh được làm bằng cách trộn bột mì mịn, thêm đường và nước, khuấy liên tục, ấn vào khuôn, sau đó trải qua nhiều bước lên men và hấp. Cắn miếng đầu tiên sẽ cảm nhận ngay sự mềm, mịn và dẻo của bánh, tan dần trong miệng, thấm đẫm hương mè và đậu phộng.
Món thịt trắng Lý Trang được xắt mỏng như tờ giấy, để thực khách tự cuộn lại ăn kèm nước chấm đặc biệt.
Rượu trắng Lý Trang được làm chủ yếu từ nguyên liệu địa phương, sử dụng kỹ thuật truyền thống và nhiều quy trình sản xuất để tạo ra loại rượu trong mang hương thơm tinh khiết, vị ngọt dịu. Loại rượu có thể uống trực tiếp hoặc pha chế các loại rượu thuốc khác.
Ấn tượng nhất vẫn là món thịt trắng - thịt heo luộc được xắt mỏng như tờ giấy, để thực khách tự cuộn lại ăn kèm nước chấm đặc biệt. Món ăn tưởng chừng đơn giản lại đòi hỏi kỹ thuật cao, lát thịt phải đủ mỏng để trong suốt mà không nát, đủ mềm để tan nơi đầu lưỡi...
Bảo tàng sống của “tiểu Thành Đô”
Tại khu Thanh Bạch Giang, thành phố Thành Đô, có một thị trấn cổ đặc biệt mang tên Thành Tương với lịch sử hơn 1.600 năm. Được xây dựng từ thời Nam Bắc triều và từng là trụ sở của huyện Kim Đường trong suốt hơn 800 năm, nơi đây được mệnh danh là “tiểu Thành Đô”.
Khác với nhiều cổ trấn bị thương mại hóa, Thành Tương vẫn giữ được trọn vẹn nhịp sống nguyên bản và mạch nguồn lịch sử, từ lâu được coi là bảo tàng sống về văn hóa. Cấu trúc trấn cổ được bảo tồn gần như nguyên trạng, sở hữu cảnh quan địa mạo “mai rùa”. Nơi đây lưu giữ di sản phong phú, gồm phố Tây xây từ thời Nam triều, điện Giác Hoàng thời Minh, Văn Miếu và Võ Miếu thời Thanh, cùng các nhà thờ tộc thời Dân quốc...
Nhịp sống chậm ở trấn cổ Thành Tương. (Ảnh: An Bình)
Trong chiến tranh kháng Nhật, trấn cổ từng có bốn trường tiểu học, một trường trung học cơ sở, hai trường trung học phổ thông và một trường cao đẳng.
Nơi đây không ồn ào dịch vụ thương mại. Du khách có thể thong thả dạo bước trên những con đường lát đá xanh, cảm nhận sự tĩnh lặng như thể thời gian ngưng đọng và quan sát nhịp sống đời thường, dân dã của người dân địa phương. Vừa nhâm nhi trà, vừa thiền định hay chiêm nghiệm trong các di tích lịch sử vẫn là thú vui của nhiều người khi đến trấn cổ Thành Tương.
* * *
Khám phá Tô Kê, Lý Trang và Thành Tương với người viết không chỉ là một chuyến du lịch, mà là hành trình tìm về cội nguồn của văn hóa Tứ Xuyên. Giữa những bức tường đá hay cổng thành, mùi vị cay nồng của món bò kiễng chân hay lát thịt trắng mỏng tang như sự hòa quyện giữa lịch sử và đời sống hiện tại.
Theo Trung tâm truyền thông quốc tế Tứ Xuyên, chính quyền tỉnh đặc biệt chú trọng bảo tồn và phát huy giá trị các trấn cổ theo hướng giữ nguyên vật liệu truyền thống, kết hợp với phát triển du lịch văn hóa cộng đồng.
Có thể cảm nhận rõ việc nâng niu, gìn giữ di sản chính là cách Trung Quốc khẳng định bản sắc và gửi gắm thông điệp đến thế hệ mai sau về giá trị văn hóa dân tộc.
AN BÌNH