Chia sẻ gánh nặng với cộng đồng
Ở Việt Nam, tuổi thọ bình quân ngày càng tăng, song cùng với đó là gánh nặng bệnh tật ngày một lớn ở người cao tuổi. Nhiều nghiên cứu chỉ ra có đến 60–70% người trên 60 tuổi mang ít nhất một bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch, phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), viêm khớp, loãng xương… Không ít trường hợp cùng lúc phải điều trị nhiều loại bệnh, khiến chất lượng cuộc sống giảm sút, chi phí y tế đè nặng lên gia đình.
Ông N.V.M. (62 tuổi, ngụ phường Chánh Hưng, TP.HCM) đã mắc bệnh tiểu đường nhiều năm, nay biến chứng khiến thị lực suy giảm, vận động khó khăn. Thu nhập không ổn định, ông M. phải chắt chiu từng đồng mới đủ tiền thuốc men, vì thế hầu như không có điều kiện đi khám định kỳ.
Gánh nặng bệnh tật ở người lớn tuổi đang gây ra nhiều áp lực cho gia đình và xã hội
Tương tự, bà L.T.T. (71 tuổi, xã Hưng Long, TP.HCM) sau tai biến do tăng huyết áp cũng không thể thường xuyên tái khám vì kinh tế eo hẹp. “Nếu được mời đi khám sức khỏe định kỳ hằng năm mà lại miễn phí hoàn toàn, tôi rất mừng. Ít nhất cũng yên tâm vì bệnh được theo dõi bệnh, có hướng điều trị kịp thời nếu có diễn tiến xấu” - bà T. chia sẻ.
Trước thực trạng này, TP.HCM đã quyết định chi khoảng 150 tỉ đồng mỗi năm để tổ chức khám sức khỏe định kỳ miễn phí cho toàn bộ người dân từ 60 tuổi trở lên, bất kể thường trú hay tạm trú. Theo kế hoạch vừa được Sở Y tế ban hành, mỗi người cao tuổi sẽ được mời đi khám ít nhất một lần mỗi năm. Nội dung khám bao gồm: khám lâm sàng, xét nghiệm cơ bản, tầm soát tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch, ung thư, COPD, sa sút trí tuệ...
Kết quả được trả trong vòng 24–48 giờ, kèm tư vấn điều trị hoặc chuyển tuyến khi cần. Dữ liệu sức khỏe của từng người sẽ cập nhật đầy đủ trên hệ thống quản lý sức khỏe cộng đồng, tạo điều kiện cho y tế cơ sở theo dõi liên tục, can thiệp sớm và giảm biến chứng.
Hỗ trợ tối đa, đưa dịch vụ y tế đến tận nhà
Sở Y tế TP.HCM ước tính, thông qua chương trình khám bệnh miễn phí cho người cao tuổi, mỗi năm ngành y tế có thể phát hiện khoảng 160.000 trường hợp tăng huyết áp (chiếm 15% người cao tuổi) và 91.000 ca nghi ngờ tiểu đường (tương đương 8%). Hơn 95% trường hợp sau khi phát hiện sẽ được đưa vào quản lý, theo dõi và điều trị lâu dài tại tuyến y tế cơ sở.
Để đảm bảo mọi người cao tuổi đều tiếp cận được chương trình, chính quyền các địa phương sẽ lập danh sách, gửi giấy mời tận nhà. Hội đoàn, tình nguyện viên sẽ phối hợp cùng gia đình vận động, đưa đón người dân đến khám. Với người già yếu, khó đi lại, sẽ có dịch vụ thăm khám tại nhà.
1 triệu người cao tuổi được khám sức khỏe miễn phí mỗi năm sẽ góp phần giảm bớt gánh nặng bệnh tật
Thành phố cũng huy động mạng lưới bệnh viện, phòng khám công lập và tư nhân đủ điều kiện để tham gia thực hiện. Ngân sách chương trình do TP.HCM chi trả, đồng thời khuyến khích huy động thêm các nguồn hợp pháp khác để mở rộng quy mô.
Chính sách khám sức khỏe định kỳ miễn phí được TP.HCM thí điểm từ năm 2023 và chính thức mở rộng toàn thành phố từ 2024. Sau hai năm triển khai, thành phố đã lập hồ sơ sức khỏe cho hơn 526.000 người cao tuổi, phát hiện trên 49.000 ca tăng huyết áp (15%) và gần 26.400 ca nghi ngờ tiểu đường (8%). Đây là cơ sở dữ liệu quan trọng giúp ngành y tế xây dựng kế hoạch điều trị, quản lý bệnh mạn tính tại cộng đồng.
Cuối tháng 8 vừa qua, UBND TP.HCM đã công bố kế hoạch mở rộng chính sách này đến toàn bộ người trên 60 tuổi, bao gồm cả các địa bàn mới hợp nhất từ Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu.
Lãnh đạo Sở Y tế TPHCM cho biết, trong khi nhiều địa phương chỉ tổ chức khám sức khỏe theo đợt, TP.HCM đã đưa hoạt động này thành chính sách thường niên, gắn với hồ sơ sức khỏe điện tử và quản lý điều trị lâu dài tại y tế cơ sở. Đây là bước đi chiến lược, vừa giúp người cao tuổi chăm sóc sức khỏe tốt hơn, vừa giảm chi phí y tế cho gia đình và xã hội.
Các chuyên gia y tế cho rằng, việc chi 150 tỉ đồng mỗi năm để phục vụ gần một triệu người cao tuổi, TP.HCM đang tạo ra một mô hình chăm sóc sức khỏe dựa vào cộng đồng có tính bền vững. Đây là giải pháp nhân văn góp phần giảm gánh nặng bệnh tật, đồng thời bảo đảm an sinh xã hội cho nhóm dân số dễ tổn thương nhất.
Vân Sơn