Khát vọng hỏa xa - Bài 2: Hành trình 18 năm làm dự án đường sắt tốc độ cao

2 ngày trướcBài gốc

Dự án tâm nguyện của các thế hệ cán bộ đường sắt

Với sự kiện Quốc hội thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư, Dự án ĐSTĐC trên trục Bắc - Nam chính thức bước sang trang mới, kết thúc một hành trình dài "tìm đường", nghiên cứu tiền khả thi, chuyển sang giai đoạn nghiên cứu khả thi để bắt tay vào hành trình xây dựng tuyến đường sắt hiện đại nhất từ trước đến nay của đất nước.

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Danh Huy: Tuyến ĐSTĐC trên trục Bắc - Nam là tâm nguyện của các thế hệ cán bộ đường sắt và nhân dân

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Danh Huy chia sẻ, việc xây dựng tuyến ĐSTĐC trên trục Bắc - Nam là tâm nguyện của các thế hệ cán bộ đường sắt và Nghị quyết của Quốc hội, là dấu mốc quan trọng đối với lĩnh vực đường sắt nói riêng, ngành GTVT nói chung để bước vào kỷ nguyên mới. Theo Thứ trưởng, dự án được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư là sản phẩm kết tinh trí tuệ của các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước suốt 18 năm qua, đặc biệt là những chỉ đạo của Trung ương, trực tiếp là Bộ Chính trị và Tổng Bí thư, sự quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Quốc hội. Đây là niềm vui lớn không chỉ đối với ngành GTVT mà còn đáp ứng sự mong mỏi từ nhiều năm nay của cử tri, người dân cả nước.

PGS. TS. Trần Chủng (thành viên Tổ tư vấn, giúp việc Ban Chỉ đạo xây dựng, thực hiện Đề án chủ trương đầu tư dự án) cho rằng, nghị quyết trên của Quốc hội đánh dấu kết quả của quá trình làm việc không mệt mỏi và nhiều khát vọng của ngành GTVT về thực hiện chủ trương, định hướng của Đảng về xây dựng ĐSTĐC trên trục Bắc - Nam hiện đại, đồng bộ, khả thi, có tầm nhìn chiến lược dài hạn, phát huy được các lợi thế, tiềm năng của đất nước, phù hợp với xu thế phát triển của thế giới. Để hoàn thành báo cáo nghiên cứu tiền khả thi và Chính phủ trình Quốc hội chủ trương đầu tư, Bộ GTVT đã tổ chức báo cáo tại nhiều hội thảo, tọa đàm, đã tiếp thu ý kiến các bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và tham khảo kinh nghiệm của các quốc gia phát triển hệ thống ĐSTĐC.

"ĐSTĐC trên thế giới hiện nay sử dụng các công nghệ hạ tầng: Tàu chạy trên ray, trên đệm từ và trong ống hút chân không, trong đó trên ray là chủ yếu và 350 km/h là tốc độ tối ưu mà phần lớn các nước đã lựa chọn. Vì vậy, không có lý do gì mà chúng ta không đi thẳng vào xu thế hiện đại. Tôi thật sự vui mừng vì Quốc hội đã sáng suốt lựa chọn quy mô công nghệ này cho dự án", TS. Trần Chủng nhận xét về vấn đề lựa chọn công nghệ, tốc độ mà báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đề xuất.

TS. Trần Chủng cũng chia sẻ thêm, cùng với việc tham gia Tổ tư vấn, ông được Ủy ban Kinh tế của Quốc hội mời tham gia với tư cách là chuyên gia độc lập để tư vấn thực hiện công tác thẩm tra báo cáo tiền khả thi dự án trước khi trình Quốc hội xem xét.

Sau 18 năm "thai nghén", tuyến ĐSTĐC trục Bắc - Nam đang được rốt ráo chuẩn bị để khởi công vào năm 2027. Ảnh minh họa

Hành trình dài nghiên cứu, cập nhật định hướng phát triển

Bộ GTVT cho biết, Dự án ĐSTĐC trên trục Bắc - Nam được Bộ Chính trị, Chính phủ hoạch định và quyết tâm triển khai từ nhiều năm qua. Cụ thể, theo Kết luận số 27-KL/TW ngày 17/9/2008 của Bộ Chính trị, Quyết định số 1686/QĐ-TTg ngày 20/11/2008 của Thủ tướng Chính phủ (về Chiến lược Phát triển GTVT đường sắt đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2050), mục tiêu đến năm 2020 đầu tư xây dựng xong và đưa vào khai thác đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam tốc độ 350 km/h, ưu tiên hoàn thành sớm đoạn Hà Nội - Huế hoặc Hà Nội - Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh - Nha Trang.

Thực hiện định hướng trên, giai đoạn 2005 - 2010, Bộ GTVT triển khai một số nghiên cứu tiền khả thi dự án với sự hỗ trợ của Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA), liên danh tư vấn Nhật Bản. Năm 2010, dự án lần đầu được trình ra Quốc hội nhưng chưa được thông qua chủ trương đầu tư, chủ yếu do nhiều ý kiến băn khoăn về quy mô nền kinh tế thời điểm trên thấp (GDP là 147 tỷ USD), nợ công ở mức cao (56,6% GDP), trong khi tổng mức đầu dự án tương đương 38% GDP.

Dù vậy, từ năm 2011 đến nay, Bộ GTVT tiếp tục chỉ đạo triển khai công tác nghiên cứu tiền khả thi bài bản, kỹ lưỡng. Có thể kể đến, nghiên cứu khả thi dự án đoạn Hà Nội - Vinh, TP. Hồ Chí Minh - Nha Trang (năm 2011 - 2013, do Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản hỗ trợ); nghiên cứu, thống nhất với các địa phương về hướng tuyến, bố trí ga (2017 - 2018). Năm 2018 - 2019, Bộ GTVT tổ chức nhiều hội thảo, công bố nghiên cứu, đề xuất để lấy ý kiến đóng góp và dự kiến trình Quốc hội xem xét vào năm 2019 nhưng không kịp tiến độ.

Cũng theo Bộ GTVT, những năm qua, Dự án ĐSTĐC trên trục Bắc - Nam tiếp tục nhận được nhiều sự quan tâm chỉ đạo, định hướng của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Có thể kể đến như Kết luận số 49-KL/TW ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển GTVT đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; hay Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 10, khóa XIII (tháng 9/2024) thống nhất chủ trương đầu tư toàn tuyến, tốc độ 350 km/h và giao các cơ quan liên quan hoàn thiện hồ sơ để trình Quốc hội khóa XV tại kỳ họp thứ 8 xem xét, quyết định thông qua chủ trương đầu tư.

Dự án ĐSTĐC là sản phẩm kết tinh trí tuệ của các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước suốt 18 năm qua. Ảnh minh họa

Từ định hướng trên và trên cơ sở các nghiên cứu trước đây, Bộ GTVT tiếp tục cập nhật, chính thức hoàn thiện hồ sơ báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án vào ngày 16/10/2024. Sau đó, Hội đồng thẩm định nhà nước thống nhất thông qua, kiến nghị Chính phủ trình Quốc hội xem xét, thông qua báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án.

Theo Hội đồng thẩm định dự án, so với các nghiên cứu, đề xuất dự án năm 2019 và trước đây, Dự án ĐSTĐC trên trục Bắc - Nam có những thay đổi lớn: Đầu tư một lần toàn tuyến; rút ngắn thời gian đầu tư (hoàn thành trong 10 năm); công năng vận tải từ chỉ chở khách sang kết hợp chở hàng hóa khi có nhu cầu; tăng tải trọng trục (từ 17 tấn/trục thành 22,5 tấn/trục); tăng tổng mức đầu tư (từ 58,71 tỷ USD thành 67,34 tỷ USD); thay đổi mô hình quản lý vận hành khai thác; chuyển phương thức đối tác công tư (PPP) sang đầu tư công; bổ sung các cơ chế đặc biệt để triển khai dự án.

Theo nghị quyết của Quốc hội, Dự án ĐSTĐC trên trục Bắc - Nam có tổng chiều dài toàn tuyến khoảng 1.541 km; đi qua địa phận 20 tỉnh, thành phố; tốc độ thiết kế 350 km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục; 23 ga hành khách, 5 ga hàng hóa; vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết. Sơ bộ tổng mức đầu tư của dự án là 67,34 tỷ USD, sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước và nguồn vốn hợp pháp khác. Tiến độ thực hiện: Lập báo cáo nghiên cứu khả thi từ năm 2025, phấn đấu cơ bản hoàn thành dự án vào năm 2035.

Huy Lộc - Minh Tùng

Nguồn GTVT : https://tapchigiaothong.vn/khat-vong-hoa-xa-bai-2-hanh-trinh-18-nam-lam-du-an-duong-sat-toc-do-cao-18325011610200883.htm