Chủ động trên “sân chơi” năng lượng quốc tế
Trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Lào gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh định hướng hợp tác chiến lược giữa hai quốc gia, trong đó năng lượng tái tạo được coi là một trong những trụ cột. Lào sở hữu nguồn tài nguyên năng lượng sạch phong phú, còn Việt Nam sở hữu hệ thống truyền tải và nhu cầu phụ tải tăng nhanh. Cơ hội kết nối hai thị trường điện, vì vậy, được xem là bước đi tất yếu và quan trọng cho an ninh năng lượng khu vực.
Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động đầu tư sớm vào lĩnh vực năng lượng xuyên biên giới, đặc biệt là ở Lào. Tiêu biểu là Nhà máy điện gió Trường Sơn 600 MW, dự kiến cung cấp nguồn điện bổ sung cho Việt Nam trong giai đoạn phụ tải căng thẳng.
Dự án điện gió Savan 1 của T&T Group tại Lào.
Trong số các dự án được chú ý nhất, Điện gió Savan 1 của T&T Group được giới chuyên gia đánh giá như một dấu mốc lớn. Chỉ sau hơn nửa năm nhận tô nhượng, T&T đã hoàn thành tuyến đường dây 220 kV dài hơn 50 km, kết nối điện từ Savanakhet về Việt Nam. Khi vào vận hành thương mại cuối năm nay, dự án quy mô 495 MW và tổng đầu tư 768 triệu USD sẽ mang dòng điện sạch từ Lào về Việt Nam – hiện thực hóa yêu cầu “kết nối nguồn điện tái tạo với lưới điện khu vực” như định hướng của Tổng Bí thư.
Không chỉ tạo thêm nguồn cung sạch, những dự án này còn củng cố an ninh năng lượng, mở rộng không gian phát triển kinh tế và nâng tầm hợp tác song phương Việt – Lào. Đây cũng là minh chứng rõ ràng cho vai trò tiên phong của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam trong việc kiến tạo hạ tầng năng lượng bền vững.
Gần 2 thập kỷ dựng xây nền móng đến cú bật lớn
Nhiều người biết đến T&T Group qua các dự án quy mô vài năm trở lại đây, nhưng hành trình năng lượng của Tập đoàn thực chất bắt đầu từ gần 20 năm trước - khi năng lượng tái tạo còn là khái niệm rất mới tại Việt Nam.
Trong chia sẻ năm 2021, Chủ tịch Đỗ Quang Hiển cho biết từ những năm 2000, ông đã trăn trở về tương lai năng lượng Việt Nam. Qua tiếp xúc với các chuyên gia quốc tế, ông thấy rõ xu hướng các quốc gia phát triển dần chuyển dịch từ thủy điện, nhiệt điện sang năng lượng tái tạo - bước đi có tính chiến lược trong hành trình xanh hóa nền kinh tế.
Bầu Hiển nhiều lần nhấn mạnh mục tiêu lớn hơn là tạo giá trị bền vững cho xã hội và đất nước.
“Việt Nam chắc chắn cũng sẽ đi theo xu hướng đó”, ông từng nói. Và từ suy nghĩ ấy, T&T bắt đầu âm thầm chuẩn bị: nghiên cứu mô hình, tìm kiếm đối tác, đề xuất với cơ quan quản lý đưa năng lượng tái tạo vào quy hoạch.
Quá trình chuẩn bị kiên trì ấy giống như “chiếc lò xo bị nén”, để rồi bật tung vào giai đoạn 2020–2025. Năm 2020, nhà máy điện mặt trời Phước Ninh vận hành chỉ sau 4 tháng xây dựng, mở đầu chuỗi dự án năng lượng liên tiếp của T&T. Trong năm “bản lề”, tổng công suất năng lượng sạch của Tập đoàn đạt 245 MW.
Đến nay, T&T đã đầu tư gần 2.900 MW điện, trong đó 877 MW đã vận hành thương mại. Năng lượng tái tạo – vốn từng là lĩnh vực tiên phong đầy rủi ro - đã trở thành một trụ cột chiến lược của Tập đoàn.
Sức bật mạnh mẽ của T&T cũng cho thấy rõ “hiệu ứng bánh đà” mà giáo sư Jim Collins từng mô tả: Khi tích lũy đủ năng lực, doanh nghiệp sẽ tạo ra tốc độ phát triển vượt trội. Với những gì Bầu Hiển đã chuẩn bị trong hai thập kỷ, bánh đà năng lượng của T&T giờ đang quay nhanh hơn bao giờ hết.
Khát vọng lớn: Công nghệ, con người và hạ tầng năng lượng mới
Đối với Bầu Hiển, làm năng lượng không phải chỉ để có dự án hay chạy theo lợi nhuận. Ông nhiều lần nhấn mạnh mục tiêu lớn hơn là tạo giá trị bền vững cho xã hội và đất nước. Tư duy đó thể hiện rõ trong cách T&T tiếp cận ba yếu tố trụ cột: Tổ quốc - Công nghệ - Con người.
Bầu Hiển nêu quan điểm: “Các đối tác nước ngoài khi vào Việt Nam vừa đầu tư có hiệu quả, nhưng đồng thời cũng cần đóng góp, đầu tư vào sự phát triển bền vững của Việt Nam”.
Về công nghệ, T&T ưu tiên hợp tác với các tập đoàn lớn như; tuy nhiên, mỗi hợp tác đều kèm theo yêu cầu chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực cho phía Việt Nam. “Không thể chỉ đầu tư lấy lợi nhuận rồi rời đi”, ông nói. Quan điểm thẳng thắn này ban đầu gây khó, nhưng sau đó lại nhận được sự tôn trọng của các đối tác.
Gần đây, T&T tiếp tục mở rộng sang nhiều lĩnh vực năng lượng mới: điện gió ngoài khơi, hydrogen xanh, hub khí LNG, nhà máy sản xuất hệ thống pin lưu trữ BESS… Dự án LNG Hải Lăng 1.500 MW được kỳ vọng sẽ đưa Quảng Trị trở thành trung tâm năng lượng sạch lớn nhất miền Trung vào năm 2029.
Phối cảnh dự án Điện khí LNG Hải Lăng (Quảng Trị).
Trong trung hạn, Tập đoàn đặt mục tiêu đạt 16–20 GW điện vào năm 2035, tương đương khoảng 10% tổng công suất hệ thống điện Việt Nam - phần lớn từ năng lượng sạch. Xa hơn nữa, T&T đề xuất hình thành khu công nghiệp phụ trợ năng lượng tái tạo công nghệ cao, giảm lệ thuộc nhập khẩu thiết bị và mở đường cho sự phát triển của ngành công nghiệp năng lượng sạch “Make in Vietnam”.
Ở góc độ con người, Bầu Hiển luôn coi đào tạo nhân lực là yếu tố cốt lõi. Ông khẳng định: muốn Việt Nam trở thành nước phát triển vào năm 2045 thì phải có đội ngũ nhân lực chất lượng cao, được học từ những chuẩn quốc tế tốt nhất. “Vừa làm vừa học, chuyển giao tại chỗ là cách nhanh nhất”.
Nhờ tư duy đó, T&T không chỉ tạo ra những dự án năng lượng quy mô lớn trong nước mà còn vươn ra quốc tế, như việc chuẩn bị đưa điện sạch từ Savan 1 về Việt Nam. Tập đoàn cũng đang nghiên cứu các dự án ở Nha Trang, Cà Mau nhằm hình thành các “hub xuất khẩu điện” cho khu vực.
Hơn Ba thập kỷ sau ngày thành lập, T&T Group đã chọn cách đồng hành cùng đất nước bằng việc kiến tạo hạ tầng năng lượng xanh, đặt nền móng cho mục tiêu phát triển bền vững. Những bước đi thầm lặng nhưng vững chắc của Tập đoàn - từ chuẩn bị nguồn lực, làm chủ công nghệ đến mở đường cho năng lượng tái tạo và năng lượng mới - đang góp phần mở ra một tương lai năng lượng sạch, an toàn và cạnh tranh cho Việt Nam.
Hoàng Minh