Khấu trừ thời gian bắt buộc chữa bệnh vào thời hạn chấp hành hình phạt tù: Mỗi tòa một kiểu

4 giờ trướcBài gốc

Như PLO đã thông tin, mới đây VKSND tỉnh Lâm Đồng đã có thông báo rút kinh nghiệm gửi VKSND các khu vực về việc Tòa án không trừ thời gian áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh vào thời hạn chấp hành hình phạt tù đối với bị cáo.

Sau khi bản tin được đăng tải, nhiều ý kiến bạn đọc cho rằng hiện chưa thống nhất quan điểm khi áp dụng Điều 49 BLHS 2015 về việc khi nào thì thời gian bắt buộc chữa bệnh được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù.

Cụ thể, quan điểm thứ nhất cho rằng chỉ thời gian bắt buộc chữa bệnh khi đang chấp hành án mới được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù (Khoản 3 Điều 49 BLHS). Trong khi đó, quan điểm thứ hai thì cho rằng trường hợp bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh trước khi bị kết án (Khoản 2 Điều 49 BLHS) thì khoảng thời gian chữa bệnh bắt buộc đó cũng được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù.

Như vậy các quan điểm đều thống nhất rằng thời gian bắt buộc chữa bệnh được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù được áp dụng đối với Khoản 3 Điều 49 BLHS. Tuy nhiên với Khoản 2 Điều 49 BLHS thì có quan điểm trái chiều.

Điều này cũng được phản ánh qua thực tiễn xét xử, chúng tôi nhận thấy, hiện các tòa án cũng chưa thống nhất về đường lối xét xử, vẫn có quan điểm khác nhau.

Một phiên xét xử hình sự. Ảnh: PL

Tòa 2 cấp trái quan điểm về khấu trừ thời gian bắt buộc chữa bệnh

Tháng 5-2022, TAND Cấp cao tại Hà Nội xét xử phúc thẩm bị cáo NS về tội giết người.

Vụ án xuất phát từ mâu thuẫn khi anh T (bị hại) lợp mái tôn lấn sang phần đất nhà S. Cho rằng anh T sẽ hãm hại gia đình mình, S đã lấy giáo đâm anh S.

Ngày 23-5-2018, VKSND tỉnh Hưng Yên ra quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh đối với S. CQĐT đã tạm đình chỉ điều tra vụ án, tạm đình chỉ điều tra bị cáo S. Cùng ngày, S được vào Viện pháp y tâm thần TƯ điều trị.

Sau khi điều trị bắt buộc, ngày 11-3-2020, S khỏi bệnh và có đủ khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Vụ án của S được phục hồi điều tra.

Xét xử sơ thẩm ngày 26-9-2020, TAND tỉnh Hưng Yên tuyên phạt S 7 năm tù về tội giết người. Thời hạn tù tính từ ngày tạm giam 24-4-2020, được trừ thời gian tạm giam trước đó từ ngày 25-12-2017 đến ngày 23-5-2018.

Sau phiên sơ thẩm, bị hại có kháng cáo tăng mức án và mức bồi thường.

Tại phiên phúc thẩm, đại diện VKSND Cấp cao tại Hà Nội đề nghị HĐXX sửa bản án sơ thẩm. Cụ thể, cấp sơ thẩm không trừ thời gian thời gian bắt buộc chữa bệnh vào thời hạn chấp hành hình phạt tù cho bị cáo là không đúng.

Theo tòa phúc thẩm, Điều 49 BLHS quy định: "Thời gian bắt buộc chữa bệnh được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù".

Tại điểm a khoản 6 Điều 2 Nghị quyết số 01 ngày 24-4-2018, Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao hướng dẫn áp dụng Điều 66 và Điều 106 BLHS về tha tù trước thời hạn có điều kiện như sau: "Thời hạn đã chấp hành hình phạt tù là thời gian người đó bị tạm giữ, tạm giam, chấp hành án phạt tù trong các cơ sở giam giữ hoặc thời gian người đó bị bắt buộc chữa bệnh trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án...”.

Trong vụ án này, bị cáo S có thời gian bị bắt buộc chữa bệnh từ ngày 23-5-2018 đến ngày 24-4-2020. Tuy nhiên, khi quyết định về hình phạt đối với bị cáo, cấp sơ thẩm không trừ thời gian này cho bị cáo là không đúng.

Do đó, cấp phúc thẩm sửa bản án thẩm, tuyên bị cáo S 7 năm tù về tội giết người. Thời hạn tù tính từ ngày tạm giam 24-4-2020, được trừ đi thời gian tạm giam trước đó từ ngày 25-12-2017 đến ngày 23-5-2018 và thời gian bắt buộc chữa bệnh từ ngày 23-5-2018 đến ngày 24-4-2020.

Như vậy, trong vụ án này, S bị áp dụng biện pháp chữa bệnh bắt buộc trước khi bị đưa ra xét xử và sau đó được cấp phúc thẩm trừ thời gian chữa bệnh bắt buộc vào thời hạn chấp hành hình phạt tù. Tòa án cấp phúc thẩm trong vụ án này đi theo quan điểm thứ hai - tương tự như cấp phúc thẩm thẩm trong vụ án mà VKSND tỉnh Lâm Đồng vừa rút kinh nghiệm nêu trên.

Hay trong vụ án khác, NHQ bị cáo buộc tàng trữ trái phép 0,496 gram ma túy. Quá trình điều tra xác định, Q có hồ sơ điều trị bệnh loạn thần do sử dụng ma túy.

Sau khi được CQĐT trưng cầu giám định tâm thần, Q đã được áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh. Đến ngày 16-7-2021, Q khỏi bệnh.

Xét xử sơ thẩm, TAND quận Đống Đa, TP Hà Nội đã tuyên Q 26 tháng tù. Thời hạn tù tính từ ngày bắt thi hành án; được trừ ngày bắt buộc chữa bệnh từ 28-2-2020 đến ngày 20-1-2022.

Giám đốc thẩm hủy án khi tòa sơ thẩm trừ thời gian bắt buộc chữa bệnh

Tháng 3-2023, TAND Cấp cao tại TP.HCM xét xử giám đốc thẩm bị cáo HVK về tội gây rối trật tự công cộng.

Theo hồ sơ, K đã có hành vi tụ tập đông người, dùng hung khí làm hư hỏng tài sản công dân, gây náo loạn trật tự công cộng tại một khu phố ở tỉnh Bình Dương (cũ).

Trong thời gian xét xử sơ thẩm, vợ của K đã có đơn yêu cầu tòa án trưng cầu giám định tình trạng tâm thần của K. Theo kết quả giám định của viện pháp y tâm thần, K bị mất năng lực nhận thức và điều khiển hành vi.

K sau đó được tòa sơ thẩm ra quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh. Đến ngày 17-11-2021, K khỏi bệnh.

Xét xử sơ thẩm, TAND TP Dĩ An, Bình Dương đã tuyên phạt K mức án 2 năm 4 tháng 21 ngày tù (bằng thời gian tạm giữ, tạm giam và thời gian bắt buộc chữa bệnh) về tội gây rối trật tự công cộng. Như vậy, cấp sơ thẩm theo quan điểm 2.

Ảnh minh họa: TRẦN NGỌC

Tuy nhiên, ngày 15-9-2022, TAND TP Dĩ An đã có công văn kiến nghị Chánh án TAND Cấp cao tại TP.HCM kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, do tòa sơ thẩm đã trừ vào thời gian bị cáo K bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh tại thời điểm xét xử là sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật.

Sau đó, Chánh án TAND Cấp cao tại TP.HCM đã có quyết định kháng nghị giám đốc thẩm bản án trên.

Theo Ủy ban thẩm phán TAND Cấp cao tại TP.HCM, theo quy định tại khoản 3 Điều 49 BLHS, thời gian bắt buộc chữa bệnh được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù chỉ được áp dụng đối với người đang chấp hành hình phạt tù. Tại thời điểm xét xử, bị cáo K không phải là người đang chấp hành hình phạt tù. Tòa sơ thẩm khấu trừ vào thời hạn chữa bệnh bắt buộc vào thời hạn chấp hành hình phạt tù đối với bị cáo K là sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật.

Bởi lẽ, việc khấu trừ nêu trên dẫn đến người bị xử phạt tù không phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã có hiệu lực pháp luật.

Từ những phân tích trên, Ủy ban thẩm phán TAND Cấp cao tại TP.HCM chấp nhận kháng nghị, tuyên hủy bản án sơ thẩm của TAND TP Dĩ An về phần trách nhiệm hình sự đối với bị cáo K. Như vậy, Ủy ban thẩm phán TAND Cấp cao theo quan điểm 1.

Hay mới đây, vào tháng 5-2025, TAND Cấp cao tại TP.HCM đã xét xử giám đốc thẩm, tuyên hủy bản án sơ thẩm của TAND quận 8 (cũ), TP.HCM về phần quyết định hình phạt đối với bị cáo NNA để xét xử lại theo đúng quy định.

NNA bị cáo buộc chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma túy hồi tháng 6-2021.

Quá trình điều tra, vào tháng 1-2023, A được kết luận mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi.

A được VKSND quận 8 ra quyết định áp dụng biện pháp chữa bệnh bắt buộc. Đến ngày 21-8-2023, A khỏi bệnh và có đủ khả năng nhận thức, điều khiển hành vi để làm việc với cơ quan pháp luật.

Xét xử sơ thẩm, TAND quận 8 tuyên A mức án 6 năm tù về tội chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma túy. A được khấu trừ vào thời gian đã bị giam giữ trước và thời gian bị đưa đi chữa bệnh bắt buộc. Cụ thể, tạm giữ ngày 13-6-2021 và được trả tự do cùng ngày. Tạm giam từ ngày 8-12-2021 đến ngày 28-1-2022, đưa đi chữa bệnh bắt buộc từ ngày 22-2-2023 đến 4-10-2023.

Ngày 24-1-2025, TAND quận 8 đã có văn bản đề nghị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm đối với bản án trên. Do tại thời điểm xét xử bị cáo A không phải là người đang chấp hành hình phạt tù nhưng HĐXX đã tính thời gian bắt buộc chữa bệnh để khẩu trừ vào thời gian chấp hành hình phạt tù là không đúng.

Theo Ủy ban thẩm phán TAND Cấp cao tại TP.HCM, theo quy định tại khoản 3 Điều 49 BLHS, thời gian bắt buộc chữa bệnh chỉ được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù đối với người đang chấp hành hình phạt tù mà bị bệnh dẫn đến mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.

Tại thời điểm xét xử, A không phải là người đang chấp hành hình phạt tù nhưng TAND quận 8 khi quyết định hình phạt lại tính thời gian bắt buộc chữa bệnh để trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù đối với A là sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật.

SONG MAI

Nguồn PLO : https://plo.vn/khau-tru-thoi-gian-bat-buoc-chua-benh-vao-thoi-han-chap-hanh-hinh-phat-tu-moi-toa-mot-kieu-post877863.html