Khi bảo tàng 'thức giấc' về đêm

2 giờ trướcBài gốc

Đáp ứng nhu cầu của du khách

Trước đó, nhiều di tích, điểm tham quan lịch sử như: nhà tù Hỏa Lò, Hoàng thành Thăng Long, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, đền Ngọc Sơn (TP Hà Nội), địa đạo Củ Chi (TPHCM) đã mở các chương trình vào ban đêm, cho thấy xu hướng khai thác di sản theo hướng đa dạng khung thời gian hoạt động. Đây còn là cách tiếp cận văn hóa phù hợp với nhu cầu khám phá, trải nghiệm về đêm của người dân đô thị và du khách.

Tại các đô thị lớn của Việt Nam, các tour về đêm có lợi thế: phù hợp với lịch trình người đi làm, giảm ảnh hưởng của nắng nóng. Với không gian trong nhà như bảo tàng, phương án hoạt động buổi tối càng có tính khả thi khi cần bảo đảm môi trường trưng bày và an toàn cho hiện vật.

Khách tham quan tour đêm ở Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Ảnh: ĐVCC

Trước đây, TPHCM cũng từng có đề xuất mở cửa bảo tàng vào ban đêm, nhưng vì nhiều lý do, từ hạn chế nhân sự, chi phí vận hành, đến yêu cầu kỹ thuật bảo quản hiện vật và vấn đề an ninh, ý tưởng đó chưa thể triển khai. Cách làm của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam nếu thành công có thể trở thành mô hình mẫu cho các bảo tàng khác trên cả nước.

Ở nhiều quốc gia phát triển, mô hình “bảo tàng không ngủ” hay đóng cửa trễ vào các ngày cố định khá phổ biến. Những bảo tàng lớn ở London (Anh) như British Museum, Tate Modern và Victoria and Albert Museum thường tổ chức các đêm đóng cửa trễ kèm chương trình chuyên đề, biểu diễn, hội thảo, tạo điểm đến văn hóa đa chiều.

Với cách làm tương tự, bảo tàng Museé du Louvre (Paris, Pháp) đã thu hút đông du khách muốn tránh giờ cao điểm; nhiều bảo tàng ở châu Âu và Bắc Mỹ tổ chức “late openings” hoặc “museum nights” với các tour có hướng dẫn, chương trình gia đình và dịch vụ ăn uống, cho thuê không gian tổ chức sự kiện vào ban đêm.

Lợi cả đôi đường

Không chỉ đáp ứng nhu cầu thưởng thức văn hóa, các bảo tàng quốc tế còn tận dụng giờ đóng cửa trễ để đa dạng hóa nguồn thu: bán vé cao cấp (premium tickets) cho các giờ đặc biệt; tổ chức sự kiện trả phí, triển lãm tạm thời có vé riêng; cung cấp dịch vụ ăn uống và bán hàng lưu niệm trong khung giờ mở rộng; cho thuê không gian cho doanh nghiệp, chương trình văn hóa - giải trí vào buổi tối.

Cơ chế này khi được tổ chức bài bản vừa tăng doanh thu trực tiếp, vừa kéo dài thời gian tương tác giữa công chúng và hiện vật, góp phần gia tăng giá trị văn hóa và thương mại của bảo tàng.

Lợi ích có thể thấy rõ, nhưng để phổ biến hình thức này ở nước ta, cần có chiến lược mang tính tổng thể, dài hơi. Trong đó, phải chú ý từ những vấn đề nhỏ nhất như hệ thống chiếu sáng, điều hòa đạt chuẩn để không ảnh hưởng tới hiện vật; đào tạo nguồn nhân lực chuyên nghiệp cho giờ tối, từ nhân viên trực phòng, hướng dẫn viên, đến đội an ninh và nhân viên phục vụ..., đến xây dựng chương trình trải nghiệm hấp dẫn, kết hợp thuyết minh chuyên sâu, tương tác số (QR, audio guide), biểu diễn nghệ thuật hoặc tọa đàm chủ đề, chương trình dành riêng cho gia đình… để đa dạng hóa đối tượng khách. Tuy nhiên, cũng cần nghiên cứu tác động xã hội và văn hóa để tránh thương mại hóa quá mức làm thay đổi bản sắc của thiết chế.

Việc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam mở cửa buổi tối là tín hiệu tích cực để đại đa số công chúng tiếp cận các thiết chế văn hóa. Đối với các bảo tàng nội đô, nơi mật độ dân cư cao và nhu cầu trải nghiệm về đêm lớn, mô hình này có tiềm năng trở thành một phần quan trọng của đời sống văn hóa thành phố.

HỒNG DƯƠNG

Nguồn SGGP : https://sggp.org.vn/khi-bao-tang-thuc-giac-ve-dem-post823848.html