Khi concert Việt Nam thắp sáng công nghiệp văn hóa

5 giờ trướcBài gốc

Ngoài vấn đề doanh thu, lĩnh vực này còn có tầm ảnh hưởng sâu rộng đến xu hướng, tư tưởng thẩm mỹ và thị hiếu của giới trẻ - tương lai của đất nước, đồng thời góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới, nhưng cũng đặt ra nhiều vấn đề về việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong dòng chảy toàn cầu hóa mạnh mẽ như hiện nay.

Bước ra khỏi vòng an toàn

Hai đêm concert “Anh trai say hi” diễn ra ở Las Vegas (Mỹ) hôm 26-27/7 nhận được sự quan tâm của người hâm mộ. Mỗi đêm, chương trình thu hút 7.000 khán giả, lấp đầy khán đài tại Nhà hát Planet Hollywood.

Ở lần "xuất ngoại" này, dàn "anh trai" chỉ có 26 nghệ sĩ và thiếu vắng MC Trấn Thành, song không vì thế mà chương trình giảm nhiệt. Những bản hit như: “Catch me if you can”, “Chân thành”, “Đầu đội sừng”, “Sóng vỗ vỡ bờ”, “I'm thinking about you”, “Walk”, “Hào quang”, “Sao hạng A”… vang lên tại sân khấu ở Mỹ, khiến khán giả và nghệ sĩ đều xúc động.

Phát biểu cuối chương trình, HIEUTHUHAI nói: "Hôm nay chúng ta được hát những bài hát do anh em sáng tác, những ca khúc Việt Nam ở một quốc gia ngoài lãnh thổ Việt Nam. Với hai đêm diễn vừa rồi, tất cả anh em và khán giả ở đây đã hát cùng nhau những bài hát Việt Nam, đó là một điều rất đặc biệt". Theo thông tin từ ban tổ chức, đây là ván bài thót tim nhưng concert “Anh trai say hi” đã thành công ngoài mong đợi, đạt doanh thu 1,5 triệu đô la sau 2 đêm bùng cháy.

Concert “Anh trai say hi” vừa được tổ chức thành công tại Mỹ từ ngày 26-27/7.

Concert “Anh trai say hi” khởi phát từ một chương trình truyền hình thực tế cùng tên với format mới - 100% các bài hát mới, sản xuất hoàn toàn bởi đội ngũ Việt do DatVietVAC sáng tạo và sản xuất. 30 ca sĩ nam luyện tập để hoàn thiện kỹ năng ca hát, trình diễn, vũ đạo, sáng tác, từ đó có cơ hội bước vào đội hình toàn năng.

Show trình làng hơn 50 ca khúc mới, do JustaTee và 20 producer, nhạc sĩ sáng tác. 14 tập của chương trình đạt triệu lượt xem trên các nền tảng, với hàng loạt tiết mục đứng đầu xu hướng của YouTube, TikTok. Ban đầu, ít ai ngờ rằng một chương trình truyền hình thực tế, nghe qua có vẻ chỉ là chương trình giải trí đơn thuần, lại có thể tạo ra sức ảnh hưởng sâu rộng đến vậy.

“Anh trai say hi” - một cái tên dễ thương đến mức gây cười - hóa ra lại là bước đi bài bản, một chiến lược âm nhạc đúng chuẩn công nghiệp: sáng tác, đội hình nghệ sĩ có ngoại hình sáng sân khấu với những phong cách riêng biệt, kết nối cộng đồng fan sâu sắc, và đặc biệt là sự tử tế trong cách đối xử với khán giả.

Từ khi ra mắt giữa năm 2024, chương trình đã nhanh chóng trở thành hiện tượng văn hóa, thu hút hơn 18 tỷ lượt xem trên các nền tảng, liên tục dẫn đầu các bảng xếp hạng YouTube, Spotify, iTunes và trở thành chủ đề nóng trên mạng xã hội suốt nhiều tháng. Các ca khúc như "Hào quang", "Catch Me If You Can", "Ngáo ngơ", hay gần đây là "Tình đầu quá chén"… là những bản hit gây ấn tượng mạnh và được nhiều khán giả yêu thích, tạo thành các trend trên mạng xã hội. Các ca khúc có tính đại chúng với giai điệu lạ, bắt tai, trình diễn chuyên nghiệp, đẹp mắt, hợp thị hiếu khán giả trẻ.

“Anh trai say hi” từng công bố có 78.000 khán giả trực tiếp theo dõi 2 đêm concert đầu tiên ở TP Hồ Chí Minh. Theo số liệu của Ticketbox (đơn vị phân phối vé độc quyền của sự kiện “Anh trai say hi” Hà Nội), 2 đêm concert “Anh trai say hi” tại Thủ đô Hà Nội vào ngày 7/12/2024 và 9/12/2024 có 90.000 khán giả tham gia…

Đây là những con số gây kinh ngạc, ngang ngửa, thậm chí cao hơn lượng khán giả các concert của nghệ sĩ quốc tế, cao hơn cả hai buổi hòa nhạc của nhóm nhạc Kpop đình đám Blackpink diễn ra tại Sân vận động Quốc gia Mỹ Đình vào tháng 7/2023.

Công bố này đã gây tranh cãi trên mạng xã hội về tính chính xác và những nghi ngờ “phông bạt”. Nhưng không ai có thể phủ nhận việc hàng chục nghìn người đã bỏ tiền, thời gian và bỏ cả cảm xúc ra cho một chương trình do người Việt làm.

Đầu năm 2025, phim concert "Anh trai say hi: Kẻ phản diện tạo nên người hùng" ra rạp với tổng doanh thu 15,4 tỷ đồng, là phim concert Việt Nam có doanh thu cao nhất. Những nghệ sĩ tham gia “Anh trai say hi”, nếu đã nổi tiếng thì hâm nóng thêm tên tuổi, những “tân binh” chưa mấy ai quen mặt nhanh chóng trở nên nổi tiếng, thu hút lượng fan hùng hậu.

“Anh trai say hi” có lẽ là một ví dụ điển hình của sự toàn cầu hóa trong giải trí ở Việt Nam. Chương trình không chỉ hướng đến khán giả Việt Nam mà còn mang một số yếu tố quốc tế, như thông qua việc đưa các ngôi sao quốc tế như Alan Walker đến Việt Nam, hay vừa tổ chức concert 7 thành công tại Mỹ từ ngày 26 - 27/7, đánh dấu việc mở rộng thị trường quốc tế đồng thời cho thấy sức hút của chuỗi concert này chưa hề hạ nhiệt.

Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị trực tuyến tổng kết công tác năm 2024 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2025 của ngành văn hóa, thể thao và du lịch với chủ đề: "Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc - Động lực phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam" từng gợi ý nhân rộng mô hình concert "Anh trai vượt ngàn chông gai" và "Anh trai say hi", góp phần thúc đẩy ngành công nghiệp văn hóa.

Định danh văn hóa Việt nhưng phải tránh “lai căng”

Trong giai đoạn hiện nay, âm nhạc đang trở thành “sản phẩm” kinh tế và việc thị trường hóa nghệ thuật âm nhạc là một xu hướng tất yếu, nhưng xu hướng này bộc lộ nhiều bất cập, đặc biệt ở vấn đề tư tưởng, giá trị văn hóa dân tộc và thẩm mĩ theo truyền thống văn hóa dân tộc…

“Anh trai say hi” là chương trình có nhiều yếu tố toàn cầu hóa mang phong cách âm nhạc và visual hiện đại, có hơi hướng Kpop và US-UK. Các ca khúc viral khiến khán giả mê mẩn tất nhiên thuộc diện âm nhạc thị trường với những yếu tố tính chất đại chúng, nghiệp dư, “fast food”, đặc biệt là sự tiếp thu văn hóa ngoại lai, chạy theo thị hiếu, thời thượng…

Tiết mục “Trống cơm” trong concert “Anh trai vượt ngàn chông gai” gây “sốt” khi kết hợp âm nhạc dân gian với hình thức biểu hiện hiện đại.

Việc học hỏi từ các nền công nghiệp giải trí phát triển giúp nâng cao chất lượng sản phẩm Việt, từ âm nhạc, hình ảnh đến kỹ năng trình diễn của nghệ sĩ. Điều này giúp các sản phẩm Việt cạnh tranh tốt hơn trên thị trường và thu hút khán giả trẻ. Tuy nhiên nếu việc học hỏi quá mức mà không có sự chọn lọc hoặc "Việt hóa" đủ sâu sắc, sản phẩm có thể trở nên "lai căng" thiếu đi bản sắc riêng. Sự đồng nhất hóa về phong cách có thể khiến khán giả khó phân biệt giữa sản phẩm Việt Nam và các sản phẩm nước ngoài.

Khi âm nhạc thị trường chiếm ưu thế và được giới trẻ đón nhận nồng nhiệt, có thể dẫn đến việc giảm sự quan tâm đến các thể loại âm nhạc truyền thống, hoặc những tác phẩm âm nhạc có giá trị nghệ thuật sâu sắc hơn nhưng ít tính "viral". Việc chạy theo thị hiếu nhất thời có thể khiến các nghệ sĩ bỏ qua việc sáng tạo gắn liền với bản sắc văn hóa dân tộc - căn cốt của dân tộc và những giá trị bền vững.

Sự thật: toàn cầu hóa là một quá trình không thể đảo ngược và việc tiếp thu văn hóa nước ngoài là điều tất yếu, bởi văn hóa không tồn tại ở dạng tĩnh mà luôn không ngừng vận động, giao thoa. Vấn đề nằm ở việc "tiếp thu" hay "bị đồng hóa". Nếu chúng ta tiếp thu một cách có chọn lọc, biến nó thành của mình, và sử dụng nó để làm phong phú thêm bản sắc Việt thì đó là điều tích cực. Tuy nhiên, nếu chỉ đơn thuần sao chép, chạy theo trào lưu mà không có sự bản địa hóa, thì nguy cơ đánh mất bản sắc là có thật.

Giới trẻ, với khả năng tiếp cận thông tin nhanh chóng và tính cách dễ bị ảnh hưởng, có thể ưu tiên những giá trị ngoại lai mà bỏ qua những giá trị truyền thống. Nếu giới trẻ chỉ tiếp xúc và say mê các sản phẩm giải trí thuần túy chạy theo xu hướng toàn cầu mà thiếu đi sự định hướng về văn hóa, lịch sử, truyền thống dân tộc, thì nguy cơ mai một bản sắc là hiện hữu.

Văn hóa luôn biến đổi và phát triển. Việc học hỏi và hội nhập là một phần của sự phát triển đó. Điều quan trọng là làm sao để trong quá trình tiếp thu cái mới, chúng ta vẫn giữ được căn cốt của bản sắc Việt. Bởi lẽ, bản sắc dân tộc đóng vai trò thiết yếu trong việc “định danh” và khẳng định vị thế của một quốc gia trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Trước những cơ hội và thách thức, nhà nước cần có những chính sách khuyến khích, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong bối cảnh hội nhập. Gia đình và nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục, định hướng, giúp giới trẻ hiểu và yêu văn hóa truyền thống. Nhà sản xuất và nghệ sĩ cần có ý thức đưa các yếu tố văn hóa Việt vào sản phẩm một cách sáng tạo, tinh tế, không gượng ép. Và giới trẻ tự bản thân giới trẻ cũng cần có sự chủ động trong việc tìm hiểu, khám phá và trân trọng giá trị văn hóa của mình.

Cần một chiến lược dài hơi

Mới đây, concert “Anh trai say hi” bùng nổ ở Mỹ, và sắp tới thương hiệu hòa nhạc “Sketch of Rose” của ca sĩ Hà Anh Tuấn sẽ diễn ra ở nhà hát Dolby Theatre… cho thấy biên độ âm nhạc đại chúng của Việt Nam đang dần dần được mở rộng.

Mở rộng biên độ âm nhạc đại chúng

Nhiều khán giả và giới chuyên gia ấn tượng về dấu mốc concert “Anh trai say hi” lần đầu bước ra quốc tế. Trước đây, các show diễn của ca sĩ Việt ở hải ngoại thường tổ chức cho kiều bào với quy mô nhỏ lẻ. Concert “Anh trai say hi” ở Las Vegas đánh dấu mốc lần đầu tiên một concert lớn do ê-kíp Việt Nam thực hiện được tổ chức độc lập, truyền thông, bán vé chuyên nghiệp và đưa sang thị trường hàng đầu thế giới.

Đây là một tín hiệu tích cực cho ngành công nghiệp biểu diễn Việt Nam bởi đây là concert nội địa ở nước ngoài được theo theo đúng chuẩn quốc tế, từ khâu tổ chức, bán vé đến chất lượng âm nhạc. Và chắc hẳn, giá trị của nó không chỉ dừng lại ở “show cho người Việt ở Mỹ”, đây là sản phẩm giải trí có khả năng cạnh tranh sòng phẳng với các chương trình quốc tế.

Trước đó, ca sĩ Hà Anh Tuấn với thương hiệu hòa nhạc “Sketch of Rose” đã biểu diễn ở một số nhà hát nổi tiếng trong khu vực và trên thế giới, như cụm Nhà hát Esplanade (Singapore), Nhà hát Opera Sydney (Australia).

Ca sĩ Hà Anh Tuấn làm concert thành công tại Australia.

Sắp tới đây, anh sẽ mang “Sketch of Rose” đến Nhà hát Dolby, Hollywood (Mỹ). Dolby Theatre, "trái tim nghệ thuật" của Hollywood, Los Angeles, nơi diễn ra lễ trao giải Oscar hằng năm, đồng thời cũng là sân khấu trong mơ của nhiều nghệ sĩ quốc tế. Nam ca sĩ cho biết, đây không chỉ là nơi hội tụ của nghệ thuật toàn cầu mà còn là không gian để âm nhạc Việt Nam được tôn vinh cùng văn hóa Việt. Anh cũng mời khán giả khoác lên mình tà áo dài truyền thống nhằm tôn vinh bản sắc văn hóa Việt Nam, dù ở bất kỳ nơi đâu trên thế giới.

Chuỗi đêm nhạc, concert “Sketch A Rose” không chỉ là cột mốc mới trong sự nghiệp của Hà Anh Tuấn với tư cách nghệ sĩ biểu diễn live mà còn thể hiện khát vọng của những nghệ sĩ Việt Nam muốn đưa âm nhạc quê hương đến gần hơn với thế giới. Ngay trong buổi mở bán vé đầu tiên, toàn bộ số vé của concert Hà Anh Tuấn đã được bán hết.

Trước đó nữa, hòa nhạc My Soul 1981 diễn ra vào cuối năm 2024 tại Mỹ của Mỹ Tâm cũng thành công về mặt bán vé. Hòa nhạc “Hương” - Live in Tokyo của nữ ca sĩ Văn Mai Hương diễn ra vào tháng 4/2024 với sự tham gia của khoảng 1.000 khán giả.

Tháng 5 vừa qua, ca sĩ Mỹ Anh là một trong hai đại diện đến từ Việt Nam biểu diễn tại Vivid Sydney 2025, sau đó đứng chung sân khấu với MEIWA và Tanya George tại một sự kiện ở Melbourne vào 9/6. Cô cũng dành thời gian chuẩn bị cho màn trình diễn tại lễ hội âm nhạc JAM JAM ASIA, diễn ra trong khuôn khổ Taipei Music Expo 2025. Với cô, đây là những cột mốc quan trọng, đánh dấu bước tiến mới trong việc phát triển tại thị trường quốc tế, đưa âm nhạc Việt Nam đến với khán giả nước ngoài.

Rõ ràng, thay vì những buổi biểu diễn nhỏ lẻ cho cộng đồng người Việt ở nước ngoài như trước đây, âm nhạc đại chúng Việt Nam đang có những bước tiến quy mô, bài bản và có chiến lược hơn trong việc mở rộng biên giới của mình. Những sự kiện như vậy, bên cạnh việc mang đến các sản phẩm âm nhạc cho đồng bào Việt Nam ở nước ngoài còn là quảng bá và thêm cầu nối văn hóa, nghệ thuật Việt Nam với các nước. Họ cũng nhận thấy những cơ hội hợp tác và phát triển với các đối tác nước bạn, để kỳ vọng mở rộng thêm tệp khán giả là người nước ngoài quan tâm, yêu mến văn hóa Việt Nam.

Trước khi “ra biển” phải biết trong tay có gì

Thực tế hiện nay, các concert của ca sĩ Việt tổ chức ở nước ngoài chủ yếu phục vụ cho đối tượng khán giả là kiều bào Việt Nam. Đại diện đơn vị tổ chức concert Hà Anh Tuấn ở nước ngoài chia sẻ rằng, đa số khán giả tham dự là người Việt Nam. Nhiều khán giả trong nước là người hâm mộ ca sĩ này đã di chuyển ra nước ngoài để thưởng thức giọng hát của anh cùng các ca khúc Việt Nam được vang lên ở một không gian địa lý khác.

Trong concert sắp tới ở Mỹ, Hà Anh Tuấn hy vọng sẽ có khoảng 30% là lớp khán giả trẻ là người Việt sinh ra và lớn lên ở Mỹ yêu và đến thưởng thức âm nhạc của anh, còn lại 70 khán giả Việt. Kể cả hai đêm nhạc “Anh trai say hi” tại Mỹ vừa qua, đa số khán giả là kiều bào. Khán giả quốc tế chiếm một số lượng không đáng kể.

Mỗi ca sĩ đưa concert của mình ra nước ngoài đều có những mục đích khác nhau. Với Hà Anh Tuấn là cách mà anh đi ra khỏi vùng an toàn, chinh phục những khán giả mới. Đó cũng là cột mốc mới trên hành trình nghệ thuật. Còn với concert “Anh trai say hi”, có thể là một chiến lược marketing hoàn hảo để ngược trở lại thị trường nội địa ở một nấc thang cao hơn…

Còn quá sớm để chúng ta tung hô và khẳng định rằng, các ca sĩ, nhà sản xuất Việt Nam đưa “concert” trong nước ra nước ngoài là quảng bá âm nhạc đại chúng Việt Nam đến thế giới. Nhưng rõ ràng đây cũng là những bước đi được đầu tư kỹ lưỡng, bài bản, tạo nên những dấu mốc mới cho sự phát triển của thị trường âm nhạc giải trí của đất nước.

Trong chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 đã xác định: “Các ngành công nghiệp văn hóa là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi nhằm thu hút tối đa nguồn lực từ các doanh nghiệp và xã hội để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa. Và công nghiệp âm nhạc là một mũi nhọn của công nghiệp văn hóa”.

Việc đưa sản phẩm nhạc Việt vươn ra thế giới cũng nhằm thực hiện chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam. Nhạc sĩ Quốc Trung nhấn mạnh: "Âm nhạc Việt Nam đang từng bước khẳng định tên tuổi trên bản đồ âm nhạc quốc tế. Nhiều nhạc sĩ trẻ đã nỗ lực đưa sáng tác của mình lọt vào các bảng xếp hạng toàn cầu. Dù vẫn còn những khó khăn, rào cản nhưng nếu có sự nỗ lực của nhiều phía, từ nghệ sĩ đến cơ quan chức năng, thì ngày những sản phẩm nhạc Việt được thế giới đón nhận không còn xa".

Ca sĩ Hà Anh Tuấn trong một trả lời phỏng vấn gần đây đã khẳng định: Bằng bản sắc văn hóa và con người Việt Nam, anh muốn đi ra khỏi vùng an toàn. Anh muốn đưa nghệ sĩ Việt đi biểu diễn khắp nơi trên thế giới, để thế giới bắt đầu biết đến một cộng đồng yêu âm nhạc, giàu năng lượng, tự do và văn minh. “Bức tranh âm nhạc Việt cần tìm những vùng đất mới, không mơ mộng chinh phục khán giả thế giới mà mang bản sắc riêng của mình đi ra thế giới”, anh nói.

Tuy nhiên, những sự cố gắng vượt ra khỏi biên giới quốc gia của âm nhạc đại chúng Việt Nam mới chỉ là sự nỗ lực của một vài cá nhân, nhà tổ chức. Nhạc Việt cần nhiều hơn một chiến lược tổng thể của quốc gia. Sự chiếm lĩnh của Kpop toàn cầu có được từ một chiến lược bài bản của chính phủ Hàn Quốc.

Đây là thời điểm vàng của âm nhạc đại chúng Việt Nam khi chúng ta có một thế hệ trẻ tài năng và giàu năng lượng. Rất cần sự đầu tư tính toán kỹ lưỡng về tầm chiến lược khi đưa nhạc Việt ra thế giới, cần mang cái gì, chất liệu bản sắc Việt như thế nào… Hàn Quốc là một bài học lớn cho Việt Nam nhưng nếu bắt chước Hàn Quốc chưa chắc đã thành công. Vậy, trước khi đi ra, chúng ta phải nhìn vào mình có gì đặc biệt, bản sắc của chúng ta ở đâu? Đó là những câu hỏi mang tính tổng thể bởi âm nhạc và nghệ thuật là kênh hữu hiệu nhất để quảng bá con người và văn hóa Việt, kết nối Việt Nam với thế giới.

Linh Nguyễn - Nguyễn Chi

Nguồn VNCA : https://vnca.cand.com.vn/doi-song-van-hoa/khi-concert-viet-nam-thap-sang-cong-nghiep-van-hoa-i777369/