Khi đồng USD suy yếu và vị thế lung lay

9 giờ trướcBài gốc

Đồng 100 đô la Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN

Đồng USD, vốn là nền tảng của tài chính toàn cầu, đã giảm đáng kể, mang lại lợi ích cho nhiều đối tượng nhưng cũng làm dấy lên lo ngại về tương lai vị thế thống trị của nó, đặc biệt trong bối cảnh chính sách khó đoán của chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Giá trị của đồng bạc xanh đã giảm gần 10% kể từ mức đỉnh vào giữa tháng 1/2025 xuống mức thấp nhất trong ba năm so với rổ các đồng tiền chủ chốt.

Một trong những chất xúc tác chính cho sự sụt giảm này được cho là chính sách thuế quan gây tranh cãi của Tổng thống Trump. Các biện pháp này không chỉ làm dấy lên lo ngại về lạm phát và suy thoái kinh tế mà còn làm lung lay niềm tin của nhà đầu tư vào đồng USD.

Đồng USD suy yếu khiến sức mua của người tiêu dùng Mỹ giảm xuống, chi phí nhập khẩu cho doanh nghiệp tăng lên, nhưng lại giúp hàng xuất khẩu của Mỹ trở nên cạnh tranh hơn.

*Sự đảo chiều bất thường và nỗi lo từ Mỹ

Điều đáng chú ý là sự biến động trên thị trường tài chính gần đây đã phá vỡ một quy luật tưởng chừng vững chắc đó là: "Cổ phiếu giảm, lợi suất trái phiếu giảm, USD tăng". Trong các đợt bán tháo cổ phiếu năm 2008 và 2020, nhà đầu tư thường đổ xô vào trái phiếu Chính phủ Mỹ như một nơi trú ẩn an toàn, đẩy giá trị đồng USD lên cao.

Tuy nhiên, lần này lại khác. Khi thị trường chứng khoán chao đảo vì căng thẳng thương mại leo thang, nhà đầu tư lại có xu hướng bán tháo trái phiếu Chính phủ Mỹ. Cùng lúc đó, đồng USD lại mất giá mạnh, giảm hơn 9% so với rổ tiền tệ kể từ mức đỉnh vào giữa tháng 1/2025.

Sự đổ vỡ này phản ánh phần nào sự bất ổn từ chính sách của chính quyền Mỹ hiện tại. Chính sách thương mại cứng rắn, sự thiếu nhất quán trong hoạch định chính sách và thái độ nghi ngờ vai trò toàn cầu của đồng USD từ một số cố vấn của ông Trump đã khiến các nhà đầu tư nước ngoài, những người đang nắm giữ khoảng 32.000 tỷ USD cổ phiếu và trái phiếu Mỹ, phải lo ngại. Nguồn vốn nước ngoài không chỉ thúc đẩy thị trường chứng khoán Mỹ mà còn giúp giữ lãi suất nợ công khổng lồ ở mức thấp, một lợi thế được gọi là "đặc quyền quá mức" của đồng USD.

Thậm chí, một số thành viên trong chính quyền Tổng thống Trump dường như không mấy mặn mà với vị thế thống trị của đồng bạc xanh. Phó Tổng thống J.D. Vance, khi còn là thượng nghị sĩ, từng chỉ trích vai trò quốc tế của đồng USD, cho rằng việc nhà đầu tư nước ngoài tích lũy chứng khoán Mỹ đã làm tăng giá trị đồng tiền này một cách giả tạo, gây tổn hại cho ngành công nghiệp Mỹ. Hồi tháng 11/2024, ông Stephen Miran, hiện là người đứng đầu Hội đồng cố vấn kinh tế Nhà Trắng, từng đề xuất ý tưởng đánh thuế trái phiếu chính phủ do nước ngoài nắm giữ để ngăn cản việc mua vào.

* Những người hưởng lợi từ sự suy yếu của đồng USD

Sự mất giá của đồng USD lại là cơ hội cho các đồng tiền khác khi nhà đầu tư tìm kiếm các kênh trú ẩn và thay thế. Các đồng tiền mạnh như đồng franc Thụy Sỹ, được hỗ trợ bởi vị thế trung lập và hệ thống tài chính vững mạnh, đã tăng hơn 9% so với đồng USD. Đồng yen Nhật, nhờ lạm phát thấp và nhu cầu trái phiếu mạnh, cũng tăng hơn 9%. Đồng euro cũng đạt mức cao nhất ba năm so với đồng USD. Các đồng tiền thị trường mới nổi như SGD và đồng won Hàn Quốc đều ghi nhận mức tăng.

Đáng chú ý, mặc dù tiền điện tử thường được xem là công cụ phòng ngừa lạm phát và đồng tiền mất giá, song đồng bitcoin lại đang giảm hơn 9%, giao dịch quanh mức 84.400 USD.

Đồng USD yếu hơn thường có lợi cho các quốc gia có lợi thế về xuất khẩu như Trung Quốc, Đức, Nhật Bản và Malaysia (Ma-lai-xi-a). Hàng hóa do các nước này sản xuất trở nên rẻ hơn tính theo đồng USD, giúp tăng doanh thu, lợi nhuận và giá cổ phiếu của các công ty trong nước. Tuy nhiên, tác động tích cực này bị hạn chế phần nào bởi việc ông Trump áp thuế quan lên hầu hết hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ.

Các nước giàu tài nguyên như Saudi Arabia (A-rập Xê-út) với kho dầu mỏ và Australia (Ô-xtrây-li-a) với nguồn tài nguyên vàng cũng có lợi khi hàng hóa xuất khẩu của họ trở nên cạnh tranh hơn về giá. Thị trường chứng khoán của các nước khác cũng có thể thu hút thêm nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận tốt hơn.

Đối với hàng hóa, vàng, dầu và nông sản thường hưởng lợi khi đồng USD giảm giá vì chúng trở nên rẻ hơn. Vàng, tài sản trú ẩn phổ biến, đã tăng vọt lên trên 3.300 USD/ounce trong năm nay khi nhà đầu tư tìm cách tránh các tài sản rủi ro hơn như cổ phiếu Mỹ và chính đồng USD. Tuy nhiên, giá dầu thô lại giảm kể từ tháng 1/2025 do lo ngại chiến tranh thương mại có thể gây suy thoái toàn cầu, làm giảm nhu cầu.

Trong khi đó, giá đậu tương kỳ hạn tăng khoảng 4% trong năm nay, giao dịch ở mức 10,40 USD/bushel (1 bushel đậu tương = 27,2 kg), một phần do nguồn cung thắt chặt và thuế quan của Trung Quốc đối với đậu tương Mỹ.

*Xu hướng phi USD hóa tăng tốc?

Sự suy yếu của đồng USD có thể đẩy nhanh nỗ lực của các quốc gia như Brazil (Bra-xin), Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi nhằm giảm sự phụ thuộc vào đồng tiền này trong thương mại toàn cầu, một xu hướng được gọi là "phi USD hóa".

Các ngân hàng trung ương trên thế giới thực tế đã bắt đầu đa dạng hóa dự trữ ngoại hối từ trước khi ông Trump tái đắc cử. Lo ngại về các biện pháp trừng phạt của Mỹ hoặc đơn giản là muốn "không bỏ hết trứng vào một giỏ", tỷ trọng USD trong dự trữ toàn cầu đã giảm từ 73% năm 2001 xuống còn 58% hiện nay. Thay vào đó, tỷ trọng các đồng tiền như AUD, CAD, krona Thụy Điển và franc Thụy Sỹ đã tăng lên. Các ngân hàng trung ương cũng tăng cường mua vàng, với hơn 1.000 tấn mỗi năm trong ba năm qua, tăng hơn 140% so với giai đoạn ba năm trước đó.

Ông Gary Smith thuộc Columbia Threadneedle Investments dự đoán xu hướng đa dạng hóa này sẽ còn tăng tốc. Nhu cầu quốc tế đối với tài sản USD, vốn chủ yếu đến từ các quỹ hưu trí chính phủ và công ty bảo hiểm nhân thọ khổng lồ, đặc biệt ở châu Á, trong thập niên qua, cũng đang giảm dần.

Dù vậy, việc thay thế hoàn toàn vai trò của đồng USD là một thách thức lớn. Không có ứng cử viên rõ ràng dù cho đồng euro từng được xem là “đối thủ” tiềm năng, nhưng nhà đầu tư vẫn lo ngại về rủi ro tín dụng trong nợ công của khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) và quy mô thị trường nợ chưa đủ lớn. Nợ công Đức vào khoảng 3.000 tỷ USD, chỉ bằng 1/12 của Mỹ.

Đối với đồng NDT, dù kinh tế Trung Quốc đủ lớn, nhưng tiến trình quốc tế hóa đồng NDT còn chậm, chỉ chiếm hơn 2% dự trữ toàn cầu. Việc duy trì kiểm soát vốn chặt chẽ và sự can thiệp khó lường của nhà nước vào khu vực tư nhân là những rào cản lớn. Trung Quốc đang nỗ lực xây dựng hệ thống tài chính độc lập hơn, thiết lập các kênh hoán đổi tiền tệ, xây dựng hệ thống thanh toán riêng CIPS với các ngân hàng nước ngoài (đối thủ tiềm năng với hệ thống SWIFT), nhưng chủ yếu để giảm sự phụ thuộc và ảnh hưởng của Mỹ, chứ chưa thể thay thế đồng USD.

Nếu Chính phủ Mỹ làm suy yếu vai trò của đồng USD (theo cách nào đó) mà không có đồng tiền kế nhiệm xứng đáng, thế giới có thể rơi vào một kỷ nguyên tài chính phân mảnh hơn với các khối tiền tệ cạnh tranh, thiếu các tài sản thay thế an toàn cho trái phiếu Chính phủ Mỹ, gia tăng rào cản thương mại và giảm hiệu quả kinh tế. Những biến động trong vài tuần qua có thể chỉ là khởi đầu cho một tương lai không mấy dễ chịu./.

Minh Hằng (Tổng hợp)

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/khi-dong-usd-suy-yeu-va-vi-the-lung-lay/370951.html