Khi du lịch cộng đồng trở thành 'ngôi nhà văn hóa mở'

3 giờ trướcBài gốc

Du khách hào hứng với các trò chơi dân gian tại Khu Du lịch sinh thái cộng đồng Pù Luông.

Trong bức tranh chung của du lịch Thanh Hóa, sản phẩm du lịch cộng đồng ngày càng khẳng định chỗ đứng riêng bằng chính chiều sâu văn hóa. Nếu trước đây, hầu hết các điểm đến chủ yếu phục vụ lưu trú, ăn uống, giao lưu văn hóa - văn nghệ, khám phá cảnh quan thiên nhiên... thì nay cách tiếp cận đã rộng mở hơn. Đáng chú ý, du lịch đã từng bước mở ra cả một không gian trải nghiệm văn hóa, nơi du khách bước vào đời sống của người dân bản địa từ những hoạt động lao động sản xuất hàng ngày, ẩm thực, lễ hội đến phong tục, tập quán.

“Ngôi nhà văn hóa mở” quen thuộc đối với du khách phải kể đến Khu Du lịch sinh thái cộng đồng Pù Luông. Du khách đến đây không chỉ để tận hưởng không gian xanh mà còn để khám phá một không gian văn hóa gắn với núi rừng, bản làng và nhịp sống của đồng bào Thái. Những con đường mòn ở bản, dòng suối, nương lúa, nhà dân hay nhà văn hóa... tất cả đều trở thành “điểm chạm” văn hóa. Mỗi hành trình khám phá sẽ đưa du khách theo chân người dân lên nương, vào rừng hái măng, bắt cá suối, chèo bè tre... và tham gia những công việc thường ngày vốn làm nên bản sắc của vùng đất này.

Chính cách tiếp cận ấy đã đưa các bản du lịch cộng đồng tại Pù Luông như bản Hiêu, bản Đôn, bản Báng, bản Bầm... dần định hình không gian trải nghiệm đặc sắc. Buổi sáng là nhịp lao động trên các thửa ruộng bậc thang; buổi chiều là những hoạt động thủ công truyền thống; buổi tối là không gian sinh hoạt cộng đồng với câu chuyện bản làng, làn điệu dân ca, dân vũ ngân vang như mời gọi du khách. Điểm đặc biệt của không gian văn hóa mở ấy chính là những gì đang diễn ra tự nhiên trong đời sống hàng ngày, không cầu kỳ, không tô vẽ. Du khách đến đúng mùa gặt sẽ được trải nghiệm không khí lao động rộn ràng; đến dịp lễ hội sẽ được chứng kiến và tham gia những nghi lễ truyền thống... còn nếu đến vào những ngày thường sẽ cảm nhận rõ nét nhịp sống chậm rãi, gắn bó của cộng đồng. Chính sự chân thực này tạo nên sức hút khác biệt cho mỗi điểm đến du lịch cộng đồng xứ Thanh.

Ông Hà Huy Giáp, trưởng thôn Đôn, cho biết: “Thôn chúng tôi hiện có 10 hộ kinh doanh dịch vụ homestay. Ngoài cung cấp dịch vụ lưu trú, ăn uống, mọi người luôn sẵn sàng cùng với du khách tham gia các hoạt động trải nghiệm như gặt lúa, vào rừng hái rau, chế biến những món ngon từ chính sản vật của bản... Du khách rất hào hứng tham gia vào các hoạt động thể thao, tìm hiểu trò chơi dân gian, nghề truyền thống ở địa phương. Cả bản làng là không gian để du khách có thể trải nghiệm, không phải chỉ riêng một vài hộ làm homestay. Tinh thần phát triển du lịch cộng đồng của chúng tôi là đưa toàn bộ không gian sống và văn hóa bản địa làm nền tảng phát triển du lịch bền vững”.

Không gian văn hóa mở ở Pù Luông còn được thể hiện rõ qua ẩm thực bản địa. Mỗi bữa ăn không chỉ đơn thuần là dịch vụ, mà chính là câu chuyện về sản vật địa phương, về cách chế biến gắn với điều kiện tự nhiên và tập quán sinh hoạt. Từ cơm lam, cá suối, rau rừng đến các món truyền thống trong dịp lễ, tết, du khách sẽ được thưởng thức và tìm hiểu về nguồn gốc, ý nghĩa của từng món ăn. Nhờ đó, ẩm thực luôn là một phần quan trọng trong hành trình khám phá văn hóa nơi đây.

Còn đến với bản Bút (xã Nam Xuân), các nghề thủ công truyền thống như dệt thổ cẩm, đan lát cũng được đưa vào không gian trải nghiệm. Bên cạnh việc xem người dân hoàn thiện sản phẩm, du khách sẽ trực tiếp tham gia các công đoạn đơn giản, nghe người dân kể về nghề, về cách truyền nghề qua các thế hệ. Những hoạt động này đang góp phần làm sống lại các giá trị văn hóa từng đứng trước nguy cơ mai một, đồng thời tạo thêm sinh kế cho người dân. Trưởng Phòng Văn hóa - Xã hội, UBND xã Nam Xuân, Phạm Thị Nhị cho biết: Cả bản có 106 hộ thì có tới 100 hộ vẫn đang sinh sống trong mái nhà sàn truyền thống. Việc xác định du lịch cộng đồng là không gian văn hóa mở đã giúp địa phương điều chỉnh tư duy phát triển. Hiện nay bản Bút mới chỉ có 5 hộ làm homestay, song cộng đồng đặc biệt chú trọng giữ gìn cảnh quan, bảo vệ môi trường và bảo tồn không gian sinh hoạt chung. Các giá trị văn hóa truyền thống về ẩm thực, văn hóa - văn nghệ dân gian, nghề truyền thống đã góp phần tạo nên một bức tranh đẹp về thiên nhiên, văn hóa, con người nơi đây. Để lan tỏa hình ảnh điểm đến, chính quyền địa phương luôn chú trọng công tác tuyên truyền, khuyến khích cộng đồng chủ động kể câu chuyện văn hóa của chính mình.

Xét một cách tổng thể, du lịch cộng đồng xứ Thanh đang từng bước khẳng định hướng đi đúng khi coi không gian văn hóa bản địa là nền tảng cho phát triển bền vững. Tại mỗi điểm đến, du khách không chỉ đến tham quan, mà được khám phá, trải nghiệm và thấu hiểu một cách sâu sắc về con người, văn hóa và mối quan hệ hài hòa với thiên nhiên. Và khi du lịch cộng đồng thực sự trở thành không gian văn hóa mở, mỗi chuyến đi sẽ không chỉ mang lại giá trị tinh thần cho du khách, mà còn góp phần bảo tồn và lan tỏa bản sắc điểm đến xứ Thanh giàu sức hút trên bản đồ du lịch Việt.

Bài và ảnh: Hoài Anh

Nguồn Thanh Hóa : http://baothanhhoa.vn/khi-du-lich-cong-dong-tro-thanh-nbsp-ngoi-nha-van-hoa-mo-273228.htm