Khí hậu cực đoan năm 2025: Cảnh báo đỏ cho châu Á và thế giới

5 giờ trướcBài gốc

Nước sông dâng cao sau trận lũ lụt do bão Kalmaegi gây ra ở thành phố Cebu, miền trung Philippines, đầu tháng 11/2025. (Ảnh: Jacqueline Hernandez)

Bản tổng hợp các hiện tượng thời tiết cực đoan trong năm nay cho thấy châu Á chiếm 4 trong số 6 thảm họa khí hậu gây thiệt hại kinh tế lớn nhất năm 2025. Nhiều thảm họa gây thương vong nghiêm trọng ở các khu vực khác không nằm trong nhóm thiệt hại cao nhất, đơn giản vì tổn thất tài chính không được bảo hiểm.

Phân tích do tổ chức từ thiện Christian Aid thực hiện đã xác định 10 thảm họa liên quan đến khí hậu, mỗi thảm họa gây thiệt hại trên 1 tỷ USD (790 triệu bảng), với tổng thiệt hại vượt 122 tỷ USD (96 tỷ bảng). Phần lớn các con số này dựa trên tổn thất được bảo hiểm - vốn thường cao hơn ở các quốc gia giàu, nơi giá trị tài sản lớn và tỷ lệ tham gia bảo hiểm cao.

Tại Mỹ, các vụ cháy rừng ở bang California gây thiệt hại hơn 60 tỷ USD (47 tỷ bảng) và liên quan đến hơn 400 ca tử vong, trở thành thảm họa gây thiệt hại lớn nhất trong năm. Tuy vậy, xét tổng thể, châu Á mới là khu vực chiếm ưu thế trong danh sách.

Các cơn bão nhiệt đới và lũ lụt trên khắp Nam Á và Đông Nam Á trong tháng 11 đã gây thiệt hại ước tính 25 tỷ USD (20 tỷ bảng) và khiến hơn 1.750 người thiệt mạng tại Thái Lan, Indonesia, Sri Lanka, Việt Nam và Malaysia.

Lũ lụt ở Trung Quốc gây tổn thất 11,7 tỷ USD (9,2 tỷ bảng) và làm ít nhất 30 người thiệt mạng, trong khi lũ lụt và sạt lở đất tại Ấn Độ và Pakistan khiến hơn 1.860 người tử vong và ảnh hưởng đến hàng triệu người.

Các cơn bão ở Philippines gây thiệt hại hơn 5 tỷ USD (4 tỷ bảng) và buộc hơn 1,4 triệu người phải rời bỏ nhà cửa.

Tại nhiều quốc gia nghèo, những thảm họa gây hậu quả nhân đạo nghiêm trọng thậm chí không xuất hiện trong các bảng xếp hạng thiệt hại toàn cầu. Lũ lụt ở Nigeria và Cộng hòa Dân chủ Congo khiến hàng trăm người thiệt mạng, trong khi một đợt hạn hán kéo dài tại Iran và khu vực Tây Á đã khiến tới 10 triệu người ở Tehran đứng trước nguy cơ phải sơ tán do thiếu nước.

“Trong khi các quốc gia giàu tính toán chi phí tài chính của thảm họa, thì hàng triệu người ở châu Phi, châu Á và vùng Caribbean đang phải đếm những mất mát về sinh mạng, nhà cửa và tương lai", ông Mohamed Adow, Giám đốc tổ chức nghiên cứu khí hậu Power Shift Africa có trụ sở tại Nairobi, cho biết.

“Những thảm họa này không phải là “tự nhiên” - chúng là hệ quả tất yếu của việc tiếp tục mở rộng sử dụng nhiên liệu hóa thạch và sự chậm trễ trong chính trị", bà Joanna Haigh, Giáo sư danh dự về vật lý khí quyển tại Đại học Imperial College London, nhận định. “Dù thiệt hại được tính bằng hàng tỷ USD, gánh nặng lớn nhất lại đổ lên các cộng đồng có ít nguồn lực nhất để phục hồi”, bà nói thêm.

Những phát hiện này được công bố sau khi Cơ quan khí hậu và không gian Copernicus của Liên minh châu Âu cho biết trong tháng này rằng năm 2025 nhiều khả năng sẽ là năm nóng thứ hai hoặc thứ ba từng được ghi nhận trên thế giới, chỉ có thể thấp hơn kỷ lục nhiệt độ của năm 2024.

Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), 10 năm gần đây nhất cũng chính là 10 năm nóng nhất kể từ khi bắt đầu ghi chép số liệu.

Trong khi đó, lượng phát thải toàn cầu vẫn tiếp tục gia tăng, chủ yếu do việc đốt than, dầu và khí đốt, ngay cả khi công suất năng lượng tái tạo đang mở rộng nhanh chóng.

Theo các nhà khoa học, lượng nhiệt dư thừa này đang làm trầm trọng thêm các hiện tượng thời tiết cực đoan. Phần lớn các thảm họa lớn trong năm nay được xác định là đã trở nên nghiêm trọng hơn do khủng hoảng khí hậu. Khí quyển ấm hơn giữ được nhiều hơi ẩm hơn, làm tăng nguy cơ mưa lớn và lũ lụt, trong khi điều kiện nóng và khô hơn khiến các đợt nắng nóng, hạn hán và mùa cháy rừng thêm khắc nghiệt. Đại dương cũng duy trì mức nhiệt cao bất thường, góp phần tạo ra các cơn bão mạnh hơn và hiện tượng tẩy trắng san hô trên diện rộng.

Các vụ cháy rừng trên khắp Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha xảy ra sau những đợt nắng nóng kéo dài, phá kỷ lục, trong khi lũ lụt ở Nam Á và Trung Quốc diễn ra sau các mùa gió mùa có lượng mưa bất thường. Tại Scotland, nhiệt độ cực đoan đã làm bùng phát cháy rừng ở vùng cao nguyên, thiêu rụi hơn 47.000 ha đất.

Ông Patrick Watt, Tổng Giám đốc Christian Aid, cho biết: “Những cơn bão dữ dội, trận lũ tàn phá và các đợt hạn hán kéo dài đang đảo lộn cuộc sống và sinh kế của người dân. Các cộng đồng nghèo nhất là những người chịu ảnh hưởng sớm nhất và nặng nề nhất”.

Ông nói thêm: “Nỗi đau khổ do khủng hoảng khí hậu gây ra là một lựa chọn chính trị. Nó xuất phát từ các quyết định tiếp tục đốt nhiên liệu hóa thạch, cho phép phát thải gia tăng và phá vỡ các cam kết về tài chính khí hậu”.

The Independent từ lâu đã theo đuổi góc nhìn toàn cầu. Được xây dựng trên nền tảng vững chắc của báo chí và phân tích quốc tế chất lượng cao.

Nh.Thạch

AFP

Nguồn PetroTimes : https://petrotimes.vn/khi-hau-cuc-doan-nam-2025-canh-bao-do-cho-chau-a-va-the-gioi-736298.html