Khi mắc sốt xuất huyết, sốt không hạ có được tăng liều thuốc hạ sốt?

6 giờ trướcBài gốc

1. Nguyên tắc vàng khi dùng thuốc hạ sốt trong sốt xuất huyết

Khi cơn sốt do sốt xuất huyết quay lại trước 4 tiếng, phản ứng tự nhiên của nhiều người là muốn tăng liều thuốc hoặc uống lặp lại ngay để cắt cơn sốt khó chịu. Tuy nhiên, tuyệt đối không được tăng liều thuốc hạ sốt hoặc rút ngắn khoảng cách giữa hai lần uống mà không có chỉ định của bác sĩ, mà cần tuân thủ các nguyên tắc:

Chọn loại thuốc hạ sốt phù hợp

Trong sốt xuất huyết, loại thuốc hạ sốt được khuyến nghị và gần như duy nhất được phép sử dụng là paracetamol.

Các thuốc như aspirin, ibuprofen có thể dùng hạ sốt, giảm đau nhưng không dùng cho người bị sốt xuất huyết. Các thuốc này có khả năng ức chế kết tập tiểu cầu và gây loãng máu. Khi tiểu cầu của người bệnh sốt xuất huyết vốn đã giảm, việc dùng các thuốc này sẽ làm tăng nguy cơ xuất huyết dạ dày hoặc các biến chứng chảy máu nội tạng nghiêm trọng, do đó tuyệt đối không được sử dụng

Một trong những triệu chứng điển hình của bệnh sốt xuất huyết là sốt cao, kèm theo đau đầu và đau nhức cơ thể nên bệnh nhân có nguy cơ lạm dụng thuốc hạ sốt.

Tuân thủ liều lượng chuẩn

- Liều lượng: Liều lượng paracetamol cho người lớn và trẻ em thường được tính theo cân nặng, khoảng 10-15 mg/kg thể trọng cho mỗi lần uống. Liều tối đa paracetamol trong 24 giờ đối với người lớn không được vượt quá 4000 mg (4g), hoặc 60mg/kg thể trọng đối với trẻ em.

- Khoảng cách an toàn: Khoảng cách tối thiểu giữa hai lần uống paracetamol bắt buộc phải là từ 4 đến 6 tiếng. Đây là thời gian cần thiết để cơ thể chuyển hóa và thải trừ thuốc, bảo vệ gan khỏi bị quá tải và ngộ độc.

Việc sốt cao trở lại sau 2-3 tiếng là dấu hiệu cho thấy cơ thể vẫn đang chiến đấu với virus. Lúc này, biện pháp can thiệp nên là hạ sốt vật lý và bù nước chứ không phải dùng thêm thuốc. Nếu tự ý tăng liều, bạn đang đặt sức khỏe của mình vào nguy cơ bị tổn thương gan rất cao, đặc biệt khi virus Dengue bản thân nó cũng có thể gây tăng men gan.

2. Quá liều thuốc hạ sốt gây hại gì cho sức khỏe?

Paracetamol là một loại thuốc an toàn khi dùng đúng liều. Tuy nhiên, khi dùng quá liều hoặc lạm dụng bằng cách rút ngắn thời gian giữa các liều, nó trở thành chất độc nguy hiểm, chủ yếu gây ra ngộ độc gan và tổn thương gan nghiêm trọng:

Khi paracetamol được chuyển hóa trong gan, một phần nhỏ của nó tạo ra một chất chuyển hóa độc hại tên là NAPQI. Trong điều kiện bình thường, gan sử dụng một chất chống oxy hóa tự nhiên là glutathione để trung hòa NAPQI và thải trừ nó ra khỏi cơ thể.

Nếu dùng quá liều paracetamol, lượng NAPQI được tạo ra quá lớn, làm cạn kiệt nhanh chóng nguồn glutathione dự trữ của gan. Khi không còn chất giải độc, NAPQI tích tụ lại, tấn công và hoại tử các tế bào gan. Tình trạng này có thể dẫn đến viêm gan cấp tính hoặc suy gan cấp do thuốc, đe dọa trực tiếp đến tính mạng.

Ngộ độc gan trải qua các giai đoạn:

Giai đoạn ban đầu (vài giờ đầu): Thường không rõ rệt, có thể xuất hiện buồn nôn, nôn mửa, chán ăn, và khó chịu.

Giai đoạn tổn thương gan (24-72 giờ): Cảm giác đau và căng tức ở vùng hạ sườn phải (vùng gan), men gan tăng cao khi xét nghiệm máu.

Giai đoạn suy gan (72-96 giờ): Hoại tử gan lan rộng, bệnh nhân xuất hiện vàng da, vàng mắt, rối loạn đông máu, và có thể dẫn đến bệnh lý não gan. Tình trạng này rất nguy hiểm và thường cần can thiệp y tế chuyên sâu, thậm chí ghép gan.

Ngoài gan, thận cũng là cơ quan chịu trách nhiệm đào thải độc tố và có thể bị tổn thương khi bị ngộ độc paracetamol. Các trường hợp nặng có thể dẫn đến suy thận, biểu hiện qua khó tiểu hoặc tiểu ra máu. Việc dùng paracetamol quá liều kéo dài còn có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày và các tác dụng phụ khác như hạ đường huyết, viêm tụy.

3. Biện pháp hỗ trợ hạ sốt không dùng thuốc

Khi cơn sốt quay trở lại giữa hai liều thuốc hạ sốt (chưa đủ 4-6 tiếng), cần chuyển sang các phương pháp vật lý và bù dịch để làm mát cơ thể an toàn.

Bù nước và điện giải:Khi sốt cao, cơ thể mất một lượng lớn nước và chất điện giải qua mồ hôi và hơi thở. Mất nước làm cơ thể khó điều hòa thân nhiệt hơn, khiến sốt càng khó kiểm soát, do đó nên uống nhiều nước hơn bình thường (uống nước lọc, nước dừa, nước ép trái cây cam, chanh, bưởi, kiwi để bổ sung vitamin C, giúp tăng cường sức đề kháng và củng cố thành mạch).

Sử dụng dung dịch oresol hoặc hydrite để bù lại các chất điện giải đã mất, giúp duy trì thể tích máu và hỗ trợ hạ sốt hiệu quả. Lưu ý pha đúng liều lượng theo hướng dẫn trên bao bì.

Tránh đồ uống gây lợi tiểu: Tuyệt đối không uống cà phê, trà đậm, hoặc rượu bia vì chúng gây lợi tiểu và có thể làm tăng tình trạng mất nước.

Khi cơn sốt quay trở lại nhanh, không được tăng liều hoặc rút ngắn thời gian dùng thuốc hạ sốt mà cần dùng các biện pháp vật lý để hỗ trợ hạ sốt.

Hạ sốt bằng phương pháp vật lý:Đây là phương pháp can thiệp trực tiếp để làm mát cơ thể một cách an toàn nhất.

- Lau người bằng nước ấm: Sử dụng khăn mềm nhúng vào nước ấm (khoảng 30-35 độ C, không quá lạnh cũng không quá nóng) để lau toàn bộ cơ thể. Tập trung lau và đặt khăn ở các vùng có mạch máu lớn đi qua gần da như nách, bẹn, cổ, và trán. Hơi ấm sẽ giúp mao mạch giãn nở và nước bốc hơi qua da, lấy đi nhiệt lượng cơ thể.

- Mặc quần áo thoáng mát: Cởi bỏ hoặc nới lỏng quần áo, chăn mền; nên mặc quần áo mỏng, nhẹ, thấm hút mồ hôi để cơ thể dễ dàng tỏa nhiệt ra môi trường.

- Nghỉ ngơi trong phòng thoáng: Đảm bảo phòng nghỉ thông thoáng, không khí lưu thông tốt nhưng tránh gió lùa trực tiếp; duy trì nhiệt độ phòng mát mẻ, dễ chịu.

Trong sốt xuất huyết, việc quản lý cơn sốt cần tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc dùng thuốc an toàn và kết hợp hiệu quả các biện pháp hỗ trợ hạ sốt vật lý. Nếu sốt không kiểm soát được hoặc xuất hiện bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào (như nôn mửa liên tục, đau bụng, chảy máu), hãy đưa người bệnh đến cơ sở y tế ngay lập tức.

BS.Nguyễn Bá Dũng

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/khi-mac-sot-xuat-huyet-sot-khong-ha-co-duoc-tang-lieu-thuoc-ha-sot-169251214151405976.htm