Nghi lễ tuyên thệ nhậm chức tổng thống Mỹ được ấn định vào ngày 20/1, khoảng hai tuần sau khi Quốc hội chứng thực kết quả kiểm phiếu đại cử tri đoàn, qua đó xác nhận chiến thắng của ông Donald Trump trong cuộc đua vào Nhà Trắng.
Theo Tu chính án sửa đổi thứ 20, tổng thống đắc cử của Mỹ tuyên thệ nhậm chức vào ngày 20/1, trừ khi ngày đó rơi vào chủ nhật. Trong trường hợp đó, lễ nhậm chức sẽ diễn ra vào ngày 21/1.
Ông Donald Trump tuyên thệ nhậm chức tổng thống Mỹ thứ 45 hồi 2017. Ảnh: New York Times.
Lịch sử ngày nhậm chức 20/1
Trước Tu chính án thứ 20, tân tổng thống Mỹ thường nhậm chức vào ngày 4/3. Sự điều chỉnh này được cho là để rút ngắn thời gian chuyển giao quyền lực cho chính quyền mới.
Ông Joe Biden là tổng thống Mỹ thứ 46 song mới chỉ là tổng thống thứ 15 tuyên thệ nhậm chức vào ngày 20/1.
Trước đó, kể từ lần nhậm chức thứ hai của cố Tổng thống George Washington, các đời tổng thống Mỹ thường nhậm chức vào ngày 4/3, cũng là ngày chính phủ liên bang bắt đầu hoạt động theo hiến pháp Mỹ năm 1789.
Quy định tổ chức lễ tuyên thệ vào 4/3 vốn xuất phát từ bối cảnh nông nghiệp của xã hội Mỹ thời xưa. Thời điểm đó, dân cư Mỹ sống phân tán, giao thông còn bị chia cắt và các phương tiện liên lạc chưa phát triển, khiến các nhà lập pháp nghĩ rằng cần có một khoảng thời gian đáng kể giữa cuộc bầu cử và lễ nhậm chức để quan chức địa phương kiểm đếm kết quả bầu cử, tổng thống có thời gian chọn ứng viên nội các và di chuyển đến thủ đô để làm việc.
Tuy nhiên, sự ra đời của công nghệ hiện đại nhanh chóng rút ngắn thời gian thực hiện những công việc này. Kết quả bầu cử được kiểm nhanh hơn nhiều và các quan chức dân cử có thể đến thủ đô Washington trong một vài ngày thay vì vài tuần hoặc vài tháng.
Do đó, khoảng thời gian 4 tháng "vịt què" từ lúc kết thúc cuộc tổng tuyển cử (vào tháng 11) đến ngày nhậm chức (4/3) trở nên không cần thiết, thậm chí còn kéo theo một số hệ quả tiêu cực.
Đơn cử, khi ông Franklin D. Roosevelt đắc cử vào năm 1933, thời kỳ "đệm" kéo dài này khiến ông không thể ngay lập tức giải quyết các thách thức kinh tế mà nước Mỹ phải đối mặt trong Đại suy thoái.
Cố Tổng thống Mỹ Franklin D. Roosevelt từng gặp khó khăn vì giai đoạn chuyển giao kéo dài hồi 1933. Ảnh: UIG.
Do đó, các nhà lập pháp quyết định thông qua Tu chính án thứ 20, ấn định lễ nhậm chức của tổng thống đắc cử vào ngày 20/1 (hoặc 21/1 nếu trùng vào ngày chủ nhật).
Trong trường hợp ngày 20/1 rơi vào chủ nhật, một lễ tuyên thệ nhậm chức riêng và đơn giản sẽ được tổ chức tại Nhà Trắng. Lễ nhậm chức công khai và các sự kiện ăn mừng sẽ được tổ chức vào thứ hai, ngày 21/1.
Từ khi tu chính án thứ 20 được phê duyệt, trường hợp này xảy ra với ba tổng thống: Dwight Eisenhower năm 1957, Ronald Reagan năm 1985 và Barack Obama năm 2013. Việc tổ chức lễ nhậm chức kép được thực hiện nhằm bảo đảm một cuộc chuyển đổi quyền lực suôn sẻ và tuân thủ hiến pháp.
Khi nào ông Trump tuyên thệ nhậm chức?
Đối với lễ nhậm chức năm 2025, ngày tuyên thệ của ông Trump vẫn sẽ diễn ra vào ngày 20/1, trùng với Ngày Martin Luther King Jr., vốn rơi vào ngày thứ hai thứ ba hàng năm.
Cũng theo Tu chính án sửa đổi thứ 20, nhiệm kỳ của Tổng thống Biden và phó Tổng thống Kamala Harris sẽ kết thúc vào ngày 20/1. Điều này đồng nghĩa rằng ông Trump và phó Tổng thống đắc cử JD Vance sẽ chính thức nhậm chức vào cùng ngày dù đã tuyên thệ hay chưa, theo NBC.
Phó tổng thống đắc cử sẽ tuyên thệ tương tự các thành viên khác của Quốc hội. Trong khi đó, lời tuyên thệ của tân tổng thống có đôi chút khác biệt: "Tôi cam kết (hoặc khẳng định) rằng bản thân sẽ điều hành Văn phòng Tổng thống Mỹ một cách chân thật, và sẽ làm mọi cách trong khả năng để gìn giữ, bảo vệ và bảo tồn Hiến pháp Mỹ".
10 ngày trước lễ nhậm chức, ông Trump tham dự phiên tòa tuyên án vụ chi tiền bịt miệng diễn viên phim người lớn. Ảnh: Reuters.
Tổng thống đắc cử Mỹ thường có lệ tổ chức lễ nhậm chức trên một địa chỉ thuộc Điện Capitol và mời công chúng đến dự để chứng kiến lễ chuyển giao quyền lực.
Sau lễ tuyên thệ, tân tổng thống thường tham dự một loạt sự kiện được tổ chức trên khắp thủ đô, theo NBC.
Các quan chức liên bang cho biết những sự kiện diễn ra trong ngày nhậm chức được chuẩn bị và điều phối bởi nhiều tổ chức khác nhau.
Lễ nhậm chức của tổng thống đắc cử thường thu hút sự tham dự của hàng nghìn người, chủ yếu đến xem và nghe chủ nhân mới của Nhà Trắng tuyên thệ.
Đại Hoàng