Khí tiết người cộng sản qua một bài thơ

10 giờ trướcBài gốc

Di tích nhà đồng chí Hoàng Văn Thụ, xã Hoàng Văn Thụ

Người sáng tác bài thơ đó là Dương Minh (còn có tên là Nam Triết) – một đồng chí cùng hoạt động với Hoàng Văn Thụ ở Hà Đông. Quê ông ở làng La Hội, huyện Hoài Đức, tỉnh Hà Đông, nay thuộc thành phố Hà Nội. Những thông tin ít ỏi trong sách Tổng tập văn học Việt Nam (tập 35) cho biết ông tham gia hoạt động cách mạng từ năm 1933, được kết nạp vào Đảng cộng sản Đông Dương năm 1938, từng được bầu vào Tỉnh ủy Hà Đông và bị địch bắt giam nhiều lần ở Hà Nội, Hà Đông… Trong tù, ông đã sáng tác khá nhiều thơ, trong đó có bài thơ “Gặp lại anh Hoàng Văn Thụ”. Đoạn thơ mở đầu cho ta thấy hoàn cảnh gặp nhau của họ ở trong tù:

Cửa sắt vừa xịch mở

Đón tù nhân mới vào

Qua phút giây chua xót

Anh Thụ phải đây sao?

Đó là khi đồng chí Hoàng Văn Thụ mới được chuyển đến nhà tù Hỏa Lò sau những ngày bị giam giữ ở Sở Cảnh sát đặc biệt. Ngày 25/8/1943, trong khi đi từ đền Voi Phục đến liên lạc với cơ sở binh vận ở ngõ Nam Diệm, khu Tám Mái (Hà Nội) đồng chí Hoàng Văn Thụ bị địch bắt tại phố Kim Mã. Biết đây là một lãnh đạo cao cấp của Đảng, thực dân Pháp đã đưa đồng chí về thẩm vấn ở Sở Cảnh sát đặc biệt. Chúng đã dùng nhiều nhục hình tra tấn dã man hòng buộc đồng chí phải khai báo cơ sở, tổ chức nhưng đã thất bại. Sau đó chúng đã đưa đồng chí về giam tại nhà tù Hỏa Lò cùng nhiều chiến sĩ cách mạng khác. Lúc này Dương Minh cũng đang bị giam giữ ở đây nên đã trở thành bạn tù của đồng chí Hoàng Văn Thụ. Bất ngờ vì anh Thụ - người cán bộ lãnh đạo cùng hoạt động cũng bị địch bắt, Dương Minh còn ngạc nhiên, xót xa hơn trước sự biến đổi của anh Thụ sau những ngày tháng bị địch bắt, tra khảo. Những thủ đoạn hèn hạ, tra tấn dã man của kẻ địch đã khiến người quen cũng khó nhận ra anh Thụ. Căm giận kẻ thù bạo ngược, thương cảm người đồng chí bị đánh đập dã man, tác giả bài thơ đã gần gũi, sẻ chia:

Tay cầm tay thăm hỏi

Qua mấy tháng khảo tra

Chúng nó đã hành hạ

Thân anh thế này a!

Đồng thời lên án âm mưu thâm độc của kẻ thù bằng những vần thơ đanh thép. Chúng không chỉ khủng bố, đàn áp phong trào cách mạng Việt Nam mà còn muốn dập tắt phong trào bằng cách truy lùng, bắt bớ các đồng chí lãnh đạo Đảng:

Giặc Tây quân bạo ngược

Toan chặt cổ phong trào

Định cướp đi ánh sáng

Âm mưu độc biết bao…

Chính vì vậy, đồng chí Hoàng Văn Thụ cùng nhiều đồng chí lãnh đạo chủ chốt của Đảng đã bị bắt bớ, giam cầm như Lê Hồng Phong, Nguyễn Thị Minh Khai, Tô Hiệu, Nguyễn Đức Cảnh, Nguyễn Văn Cừ, Ngô Gia Tự… Tuy nhiên, những thủ đoạn hèn hạ của kẻ thù đã không khuất phục nổi anh Thụ. Không chỉ kiên trung, giữ vững khí tiết của người cộng sản, Anh còn giữ vai trò là người “truyền lửa”, động viên bạn tù kiên định, giữ vững niềm tin vào thắng lợi của cách mạng và tiếp thêm sức mạnh cho họ trong những ngày khó khăn, gian khổ:

Nụ cười anh hiền hậu

Thắm thiết hơn người thân

Động viên và an ủi

Các bạn tù xa gần.

Những lời động viên khích lệ ân cần đó còn được anh Thụ đúc kết thành bài thơ “Nhắn bạn” nổi tiếng lan tỏa mạnh mẽ trong ngục tù. Bốn câu thơ đầu đã được tác giả Dương Minh trích dẫn đưa vào bài thơ của mình để minh chứng cho nhiệt huyết “truyền lửa” đó:

“Việc nước xưa nay có bại thành

Miễn sao giữ được trọn thanh danh

Phục thù chí lớn không hề nản

Ngọc nát còn hơn giữ ngói lành”

Những lời thơ khảng khái, chứa đựng khí phách lẫm liệt của người chiến sĩ cộng sản Hoàng Văn Thụ đã khiến Dương Minh vô cùng cảm phục, ngưỡng mộ:

Lời lời ôi khảng khái

Khí tiết ngời trăng sao

Đứng trước cơn giông tố

Vững vàng như núi cao.

Thấu hiểu bản lĩnh của người Bí thư Xứ ủy Bắc Kỳ, tác giả Dương Minh đã cảm nhận sâu sắc tầm vóc của nhà cách mạng Hoàng Văn Thụ. Với ông, khí tiết của Hoàng Văn Thụ sáng ngời, cao đẹp vời vợi như trăng sao, còn tinh thần cách mạng thì có thể sánh ngang núi cao - vững vàng bất chất mọi phong ba bão táp, không gì lay chuyển nổi. Có thể nói, dưới con mắt của tác giả, người chiến sĩ cách mạng Hoàng Văn Thụ đã hóa thân thành một tượng đài bất khuất ngay cả khi chưa hy sinh!

Bài thơ “Gặp lại anh Hoàng Văn Thụ” cho ta những thông tin trùng khớp về anh Thụ như đã từng biết qua sách báo, qua lời kể của các nhân chứng đồng thời là đồng chí cùng hoạt động với anh. Với ý nghĩa hiện thực lịch sử, thông tin được chắt lọc trong bài thơ đã góp phần khẳng định phẩm chất cao quý, hoạt động tích cực của đồng chí Hoàng Văn Thụ những năm tháng cuối đời trong nhà tù thực dân. Bài thơ “Gặp lại anh Hoàng Văn Thụ” được in trong tập thơ “Tiếng hát trong tù” do Nhà xuất bản Thanh Niên ấn hành năm 1970, sau đó được tuyển chọn in trong Tổng tập Văn học Việt Nam (Tập 35) do Trung tâm Khoa học và xã hội nhân văn quốc gia xuất bản. Đó là một tác phẩm văn học tiêu biểu, có giá trị góp mặt trong dòng chảy của thơ văn trong tù Việt Nam giai đoạn 1939-1945. Những vần thơ mãi mãi tươi xanh đã góp phần làm cho hình ảnh người chiến sĩ cách mạng Hoàng Văn Thụ trở nên bất tử, sống mãi với non sông, đất nước.

CHU QUẾ NGÂN

Nguồn Lạng Sơn : https://baolangson.vn/khi-tiet-cua-nguoi-chien-si-cong-san-hoang-van-thu-qua-mot-bai-tho-viet-o-hoa-lo-5063471.html