Để triển khai mở rộng toàn tuyến cao tốc TP.HCM - Trung Lương - Mỹ Thuận theo chỉ đạo của Thủ tướng, Ban Quản lý dự án 7 (Bộ Xây dựng) vừa kiến nghị Bộ Xây dựng báo cáo cấp có thẩm quyền sớm bố trí nguồn vốn khoảng hơn 7.172 tỉ đồng. Đây là phần vốn ngân sách Nhà nước đã ứng trước cho dự án giai đoạn 1 nhưng đến nay vẫn chưa được hoàn trả.
Vì sao còn nợ hơn 7.000 tỉ đồng?
Theo Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận (Bộ Xây dựng), căn cứ đối chiếu với Kho bạc Nhà nước, tổng cộng Bộ Tài chính đã ứng trước hơn 9.563 tỉ đồng để đầu tư xây dựng cao tốc TP.HCM - Trung Lương giai đoạn 1. Tuyến đường được đưa vào khai thác từ năm 2011.
Để thu hồi vốn ngân sách, từ năm 2011 đến 2018, Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) tổ chức thu phí tại các trạm trên tuyến, đồng thời chuyển nhượng quyền thu phí giai đoạn 2014 - 2018. Đến hết năm 2018, hợp đồng bán quyền thu phí kết thúc, ngân sách Nhà nước chỉ thu được hơn 2.390 tỉ đồng. Như vậy, còn lại hơn 7.172 tỉ đồng chưa được hoàn trả.
Cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận mới đưa vào khai thác nhưng phải sớm mở rộng vì không có làn dừng khẩn cấp liên tục. Ảnh: V.LONG
Cũng trong năm 2018, Thủ tướng đã chỉ đạo tạm dừng thu phí trên tuyến cao tốc này. Lý do là pháp luật thời điểm đó không cho phép thu phí hoàn vốn đối với các tuyến đường do Nhà nước đầu tư. Do vậy, Bộ GTVT khi đó không thể tiếp tục bán quyền thu phí để thu hồi khoản vốn đã ứng trước.
Mới đây, Thủ tướng tiếp tục chỉ đạo Bộ Xây dựng chủ trì nghiên cứu, triển khai mở rộng toàn tuyến TP.HCM - Trung Lương - Mỹ Thuận theo hình thức đối tác công tư (PPP), yêu cầu khởi công trong năm nay. Điều này đồng nghĩa, nếu tiếp tục thu phí để trả nợ ngân sách thì việc khởi động dự án sẽ bị đình trệ.
Vì vậy, Bộ Xây dựng đề nghị Bộ Tài chính xem xét, thống nhất phương án đưa số vốn 7.172 tỉ đồng này vào kế hoạch đầu tư công trung hạn 2026 - 2030 để hoàn trả ngân sách.
Đại diện Ban Quản lý dự án 7 nhấn mạnh: “Việc chậm hoàn trả số vốn đã ứng trước ảnh hưởng trực tiếp đến công tác lập phương án tài chính của dự án mở rộng cao tốc. Nếu không có cơ chế xử lý sớm, dự án khó triển khai đúng tiến độ”.
Ngoài ra, cơ quan này cũng lưu ý hiện nay nhiều quy định pháp luật đã thay đổi, đặc biệt là Luật PPP, song Nghị định hướng dẫn cụ thể vẫn chưa được ban hành, gây khó khăn cho việc lập đề xuất dự án.
Dự án còn nợ ngân sách thì thu phí ra sao?
Theo báo cáo nghiên cứu khả thi, tuyến cao tốc TP.HCM - Trung Lương - Mỹ Thuận dài 96,13 km, điểm đầu tại nút giao Chợ Đệm (TP.HCM), điểm cuối tại đầu cầu phía bắc cầu Mỹ Thuận 2 (tỉnh Đồng Tháp).
Dự án mở rộng gồm: Đoạn TP.HCM - Trung Lương mở rộng từ 4 lên 8 làn xe, nền đường 41 m, vận tốc thiết kế 120 km/h. Đoạn Trung Lương - Mỹ Thuận mở rộng từ 4 lên 6 làn xe, nền đường 32,25 m, vận tốc thiết kế 100 km/h.
Trong quy hoạch dài hạn, đoạn Chợ Đệm - Vành đai 4 sẽ đạt quy mô 12 làn xe, đoạn Vành đai 4 - Trung Lương 10 làn xe.
Tuyến đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương - Mỹ Thuận. Ảnh: V.LONG
Tổng mức đầu tư dự kiến hơn 41.372 tỉ đồng, tăng khoảng 1.572 tỉ đồng so với dự kiến ban đầu. Trong đó, chi phí xây dựng 24.467 tỉ đồng, bồi thường - tái định cư 4.327 tỉ đồng, thiết bị 1.032 tỉ đồng, quản lý và tư vấn 1.603 tỉ đồng, dự phòng 4.880 tỉ đồng, chi phí lãi vay 5.063 tỉ đồng.
Dự án được đề xuất đầu tư theo phương thức PPP, loại hợp đồng BOT. Nhà đầu tư cam kết vốn chủ sở hữu khoảng 6.206 tỉ đồng, còn lại huy động từ tín dụng. Tỷ suất lợi nhuận dự kiến gần 12%/năm.
Để thu hồi vốn, Ban Quản lý dự án 7 đề xuất phương án như sau: trước mắt, thu phí đoạn TP.HCM - Trung Lương để hoàn vốn cho phần mở rộng; đối với đoạn Trung Lương - Mỹ Thuận, ưu tiên hoàn vốn cho giai đoạn 1, sau đó mới đến giai đoạn mở rộng.
Cơ quan này tính toán, với phương án trên, nhà đầu tư cần 21 năm 3 tháng để thu hồi vốn. Nếu phải gánh thêm khoản hơn 7.172 tỉ đồng trả ngân sách trước, thời gian thu phí sẽ kéo dài tới 32 năm 2 tháng. “Đây là con số quá lớn, khó thuyết phục các tổ chức tín dụng tham gia cho vay vốn”- Ban Quản lý dự án 7 cho biết.
Về giải phóng mặt bằng, dự án cần khoảng 1.045 ha đất. Trước đây đã giải phóng hơn 949 ha, nay cần thêm gần 96 ha, trong đó có 6,37 ha thuộc địa phận TP.HCM, 60,84 ha tại Long An và gần 29 ha ở Đồng Tháp. Nếu công tác này được giải quyết kịp thời, dự án có thể khởi công cuối năm nay.
Dự án đầu tư xây dựng mở rộng cao tốc TP.HCM - Trung Lương - Mỹ Thuận được xếp vào loại công trình giao thông cấp đặc biệt và sẽ thực hiện trong giai đoạn 2025 - 2028.
Nhà đầu tư đề xuất dự án là liên danh Công ty cổ phần Tập đoàn Đèo Cả, Công ty cổ phần Đầu tư hạ tầng kỹ thuật TP.HCM, Công ty cổ phần Tasco, Tổng công ty Đầu tư xây dựng Hoàng Long - CTCP, Công ty TNHH MTV Dịch vụ và Đầu tư CII.
VIẾT LONG