Hóa chất xanh đang trở thành xu hướng
Theo các chuyên gia, hóa chất xanh đang là xu hướng tất yếu, được đẩy mạnh trên toàn cầu, nhằm phát triển nền công nghiệp xanh, hướng tới phát triển bền vững. Xu hướng này đang được hỗ trợ bởi nhu cầu tiêu dùng xanh và những quy định phát triển bền vững của các quốc gia trên thế giới, nhằm giảm thiểu tác động của hóa chất tới môi trường và đời sống con người.
Hóa chất xanh là xu hướng tất yếu đối với ngành công nghiệp hóa chất. Ảnh minh họa
Tại Việt Nam, theo Cục Hóa chất (Bộ Công Thương), phát triển hóa chất xanh là xu hướng tất yếu đối với ngành công nghiệp hóa chất. Nội dung này cũng được cụ thể hóa tại Luật Hóa chất 2025, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.
Luật Hóa chất 2025 yêu cầu, chủ đầu tư dự án hóa chất có nghĩa vụ lựa chọn, sử dụng công nghệ bảo đảm tiêu chuẩn an toàn môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm thiểu việc sử dụng hóa chất nguy hiểm và giảm thiểu chất thải hóa chất. Áp dụng bộ nguyên tắc trong thiết kế, lựa chọn công nghệ, thiết bị, quy trình sản xuất, sử dụng và thải bỏ hóa chất, nhằm giảm thiểu hoặc loại bỏ việc sử dụng và tạo ra hóa chất nguy hiểm (nguyên tắc hóa học xanh).
Tổ chức, cá nhân thực hiện hoạt động hóa chất phải xử lý chất thải, bao bì, thiết bị hóa chất thải bỏ từ hoạt động hóa chất và các vật dụng khác, có liên quan đến quá trình sử dụng có chứa yếu tố độc hại, dễ cháy, dễ nổ, gây ăn mòn, gây nhiễm độc hoặc có đặc tính nguy hại, dễ gây ô nhiễm môi trường và các đặc tính khác theo quy định của Luật Hóa chất và các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, an toàn lao động và quy định khác của pháp luật có liên quan.
Theo ông Vương Thành Chung - Phó Cục trưởng Cục Hóa chất: "Để đảm bảo an ninh, an toàn và thúc đẩy xu hướng xanh trong ngành hóa chất, Luật Hóa chất cũng yêu cầu, dự án phải lập kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất ngay từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Tuân thủ quy hoạch khoảng cách an toàn khi bố trí mặt bằng. Báo cáo nghiên cứu khả thi phải thể hiện đầy đủ các giải pháp an toàn. Đây là những quy định bắt buộc nhằm bảo đảm ngành hóa chất phát triển bền vững và an toàn cho cộng đồng".
Cùng với đó, để thúc đẩy chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi số. Luật Hóa chất đã đưa vào yêu cầu: Lựa chọn công nghệ sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm sử dụng hóa chất nguy hiểm, giảm chất thải, thiết kế sản xuất theo nguyên tắc hóa học xanh, áp dụng chuyển đổi số trong quản trị doanh nghiệp và quản lý nhà nước. Đây là xu thế tất yếu của ngành công nghiệp hóa chất toàn cầu và mở ra những cơ hội cho ngành công nghiệp hóa chất Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.
Tập đoàn Công nghiệp hóa chất Việt Nam luôn quan tâm, thúc đẩy phát triển sản xuất xanh. Ảnh minh họa
Xanh hóa ngành hóa chất bằng công nghệ
Là cánh chim đầu đàn trong ngành hóa chất, Tập đoàn Công nghiệp hóa chất Việt Nam (Vinachem) luôn quan tâm, thúc đẩy phát triển xanh trong lĩnh vực hóa chất. Theo ông Lê Hoàng - Phó Tổng giám đốc Vinachem: Hiện tập đoàn hoạt động đa dạng trong 6 lĩnh vực chính, bao gồm: Khai thác mỏ; sản xuất, kinh doanh phân bón (đáp ứng khoảng 40% nhu cầu trong nước); sản xuất cao su và các sản phẩm săm lốp; hóa chất cơ bản; chất tẩy rửa; điện hóa (pin, ắc quy).
“Suốt hành trình phát triển, tập đoàn luôn coi hoạt động khoa học - công nghệ, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật không chỉ là yêu cầu khách quan mà còn là động lực để nâng cao năng lực cạnh tranh, thực hiện thành công các mục tiêu tăng trưởng và phát bền vững của doanh nghiệp” - ông Lê Hoàng khẳng định.
Cũng theo ông Lê Hoàng, giai đoạn 2021 - 2025, Vinachem đã đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất, kinh doanh, phát triển mô hình nhà máy thông minh, tăng trưởng xanh và bảo vệ môi trường. Tập đoàn đã chủ động nghiên cứu, sản xuất thành công nhiều sản phẩm hóa chất quan trọng, sở hữu hàng trăm bằng sáng chế, giải pháp hữu ích, đạt nhiều giải thưởng khoa học, công nghệ trong nước và quốc tế; tích cực hợp tác với các đối tác trong nước, nước ngoài trong hoạt động khoa học, công nghệ.
Cụ thể, tập đoàn đã triển khai thực hiện 188 đề tài khoa học - công nghệ các cấp với tổng kinh phí 278 tỷ đồng; hơn 3.700 sáng kiến được đưa vào thực tế sản xuất, với giá trị làm lợi cho doanh nghiệp đạt hơn 1.700 tỷ đồng. Doanh thu toàn tập đoàn tăng trên 30% so với giai đoạn 2016 - 2020; kim ngạch xuất khẩu bình quân đạt 700 triệu USD/năm, sản phẩm đã có mặt tại hơn 70 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Tiếp tục coi khoa học, công nghệ là “động lực” tăng trưởng, đại diện Vinachem cho biết, tập đoàn đã ban hành Chương trình khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến năm 2040. Đây là bước đi chiến lược để tập đoàn phát huy nội lực, nắm bắt xu thế phát triển khoa học, công nghệ hiện đại, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của tập đoàn trong thời kỳ mới.
Xu thế phát triển xanh vừa mở nhiều cơ hội, vừa đặt ra những thách thức to lớn, Vinachem cam kết thực hiện mục tiêu tăng trưởng dựa trên phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, gắn với bảo vệ môi trường, áp dụng tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn; thúc đẩy phát triển doanh nghiệp số, thị trường số và sản phẩm số, nhằm tạo đột phá trong hoạt động; hướng tới mục tiêu trở thành một tập đoàn kinh tế phát triển giàu mạnh trong kỷ nguyên số.
Ông Lê Hoàng - Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Hóa chất Việt Nam (Vinachem): Để thúc đẩy sản xuất xanh, Vinachem sẽ đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào hoạt động sản xuất. Cụ thể, tập đoàn sẽ tập trung 5 giải pháp trọng tâm, bao gồm: Hoàn thiện cơ chế, chính sách khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; tăng cường liên kết “4 nhà”: Nhà nước - Nhà khoa học - Nhà doanh nghiệp - Nhà nông; đầu tư trọng điểm một số dự án công nghệ cao; phát triển hệ sinh thái số; đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.
Nguyễn Hòa