Khoa học nói gì về tác động của chơi game tới trí não?

3 giờ trướcBài gốc

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, chơi game có thể giúp não bộ “trẻ” hơn - nếu biết chơi đúng cách. Ảnh: The Washington Post

Trong nhiều năm, trò chơi điện tử thường bị gắn với hình ảnh “làm hỏng não”, gây xao nhãng và ảnh hưởng tiêu cực tới sức khỏe tinh thần. Tuy nhiên, ngày càng nhiều bằng chứng khoa học cho thấy: thực tế, game không chỉ mang tính giải trí mà còn có thể cải thiện nhận thức và làm chậm quá trình lão hóa não bộ - với điều kiện cách chơi và loại trò chơi được lựa chọn phù hợp.

“Thông qua việc chơi game, con người đang rèn luyện những kỹ năng phức tạp trong các môi trường mô phỏng”, ông Aaron Seitz, giáo sư tâm lý học, Giám đốc Trung tâm Brain Game về thể chất tinh thần và sức khỏe tinh thần tại Đại học Northeastern nhận định. Theo ông, điều này khác biệt rõ rệt so với các trò “rèn luyện não bộ” truyền thống, vốn thường được thiết kế đơn giản và có phạm vi tác động hạn chế.

Game và quá trình lão hóa não

Một số nghiên cứu cho thấy, trong những hoàn cảnh nhất định, trò chơi điện tử có thể góp phần làm chậm quá trình lão hóa của não bộ. Đáng chú ý, lợi ích này không chỉ xuất hiện ở những người chơi lâu năm.

Não bộ của những game thủ dày dạn kinh nghiệm được ước tính “trẻ” hơn khoảng bốn năm so với tuổi sinh học.

Trong nghiên cứu năm 2024 công bố trên tạp chí NeuroImage, các nhà khoa học đã so sánh cấu trúc kết nối não của 31 người thường xuyên chơi “StarCraft II” - một trò chơi chiến thuật thời gian thực đòi hỏi quản lý tài nguyên, tư duy chiến lược và phản xạ nhanh - với 31 người không chơi game. Kết quả cho thấy, não bộ của những người chơi “StarCraft II” xử lý thông tin hiệu quả hơn, đặc biệt ở các vùng liên quan tới sự chú ý thị giác và chức năng điều hành.

Tiếp đó, một nghiên cứu năm 2025 đăng trên Nature Communications cho thấy, trình độ chơi game càng cao thì tốc độ lão hóa não càng chậm, giống như các hoạt động sáng tạo khác như âm nhạc và hội họa. Não bộ của những game thủ dày dạn kinh nghiệm được ước tính “trẻ” hơn khoảng bốn năm so với tuổi sinh học.

Theo ông Carlos Coronel, nghiên cứu viên tại Đại học Trinity College Dublin và Đại học Adolfo Ibanẽz (Chile), các hoạt động sáng tạo, bao gồm cả trò chơi điện tử, có thể giúp bảo vệ các kết nối thần kinh dễ bị tổn thương theo tuổi tác, đồng thời cải thiện khả năng truyền và xử lý thông tin của não bộ.

Đáng lưu ý, ngay cả việc chơi không nhiều cũng mang lại lợi ích. Khi nhóm nghiên cứu cho những người chưa từng chơi game dành khoảng 30 giờ chơi “StarCraft II” trong vòng ba đến bốn tuần, tốc độ lão hóa não của họ chậm lại rõ rệt, so với nhóm chơi một trò chậm hơn và mang tính luật lệ nhiều hơn.

Trò chơi hành động và khả năng học hỏi

Không phải mọi trò chơi đều mang lại lợi ích nhận thức như nhau. Theo các nhà khoa học, những trò chơi hành động, đặc biệt là game hành động từ góc nhìn thứ nhất hoặc thứ ba, có thể tạo ra tác động rộng hơn tới nhiều kỹ năng nhận thức.

Những trò chơi hành động, đặc biệt là game bắn súng góc nhìn thứ nhất hoặc thứ ba, có thể tạo ra tác động rộng hơn tới nhiều kỹ năng nhận thức.

Các trò chơi này buộc người chơi phải đưa ra quyết định trong tích tắc, giữa môi trường thị giác phức tạp và liên tục thay đổi. Nhiều nghiên cứu cho thấy, người chơi game hành động có khả năng chú ý thị giác tốt hơn, làm tốt hơn các nhiệm vụ không gian và kiểm soát sự tập trung hiệu quả hơn.

Trong một nghiên cứu đăng trên Communications Biology, những người trưởng thành không chơi game được yêu cầu chơi game hành động hoặc game mô phỏng chậm hơn trong 45 giờ, kéo dài ba tháng. Kết quả cho thấy, nhóm chơi game hành động cải thiện nhanh hơn ở các bài kiểm tra về tri giác thị giác và trí nhớ làm việc - những kỹ năng không liên quan trực tiếp tới nội dung trò chơi.

“Nhờ tập trung đúng thời điểm, loại bỏ thông tin không cần thiết và xử lý nhiều dữ liệu hơn trong mỗi lần thử, người chơi học nhanh hơn đáng kể”, giáo sư C. Shawn Green, Đại học Wisconsin - Madison cho biết.

Tuy vậy, không phải tất cả các chuyên gia đều lạc quan tuyệt đối. Một số ý kiến cho rằng, các bài kiểm tra trong phòng thí nghiệm thường yêu cầu phản ứng rất nhanh với kích thích thị giác, điều này có thể không phản ánh đầy đủ các kỹ năng được sử dụng trong đời sống thường ngày. Bản thân giới nghiên cứu cũng thừa nhận vẫn cần thêm dữ liệu để xác định chính xác loại trò chơi nào phù hợp với từng nhóm người.

Chơi thế nào để có lợi cho não bộ?

Các chuyên gia thống nhất rằng, loại trò chơi và cách chơi quan trọng không kém thời gian chơi.

Loại trò chơi và cách chơi quan trọng không kém thời gian chơi.

Thứ nhất, không nên chơi quá mức. Rối loạn chơi game đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận, và ranh giới nằm ở mức độ gây tổn hại tới học tập, công việc và các mối quan hệ xã hội. Phần lớn các nghiên cứu cho thấy lợi ích nhận thức xuất hiện khi người chơi tham gia trong các phiên ngắn, khoảng 30 phút đến một giờ.

Thứ hai, nên thử những trò chơi mới. Khi một trò chơi trở nên quá quen thuộc, mức độ thử thách giảm đi và lợi ích nhận thức cũng theo đó suy giảm. Việc liên tục làm quen với nhiệm vụ mới, khó hơn và “gây khó chịu” hơn, theo các nhà khoa học, lại chính là cách giúp hệ thống nhận thức duy trì sự linh hoạt.

Cuối cùng, trò chơi điện tử không thể thay thế các yếu tố khác của một lối sống lành mạnh. Vận động thể chất, giấc ngủ đầy đủ, giao tiếp xã hội và các hoạt động sáng tạo khác vẫn đóng vai trò nền tảng.

“Một bộ não khỏe mạnh cần nhiều lớp bảo vệ”, ông Coronel nhấn mạnh. “Game có thể là một lớp trong số đó, nhưng không bao giờ là tất cả”.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/khoa-hoc-noi-gi-ve-tac-dong-cua-choi-game-toi-tri-nao-10401482.html