Khoảng trống pháp lý sau những giọt nước mắt của chủ nuôi chó, mèo

4 giờ trướcBài gốc

Tôi vẫn nhớ buổi chiều hôm đó, con chó nhỏ của tôi nằm ngoan trước hiên, mắt lim dim, đuôi khẽ quẫy khi tôi bước qua. Tôi vào nhà vài phút rồi quay ra thì khoảng sân trống không. Tôi gọi tên nó khắp xóm nhưng không có tiếng sủa đáp lại. Một người nói thấy ai đó dừng xe, bế nó đi. Giây phút ấy, tôi như rơi vào khoảng không.

Người ta nói “chỉ là con chó thôi mà” nhưng với tôi, nó là bạn, là niềm vui trong mỗi lần tôi bước vào cổng. Từ ngày mất nó, tôi vẫn có thói quen mở cổng rồi nhìn quanh như chờ cái đuôi nhỏ quen thuộc chạy ào lại.

Trong nhiều gia đình, chó, mèo là thành viên thân thiết, mang lại nhiều niềm vui tinh thần. Ảnh: MC

Loạt bài điều tra của báo Pháp Luật TP.HCM về nạn “chó, mèo tặc” không chỉ phản ánh một dạng tội phạm quen thuộc mà còn lột tả sự bất lực của pháp luật trước nỗi đau tinh thần của người dân. Đáng lo hơn, nó cho thấy sự vô cảm đang lan dần trong đời sống đô thị.

Ngày nay, các băng nhóm trộm chó, mèo hoạt động ngày càng chuyên nghiệp: Dùng bả chó, kích điện, hung khí, thậm chí dùng xe hơi để bắt và vận chuyển. Động cơ không xuất phát từ nghèo khó, mà đến từ lợi nhuận của thị trường tiêu thụ thịt chó, mèo. Chừng nào còn đầu ra thì hành vi trộm cắp vẫn tiếp diễn như một nghề ít rủi ro pháp lý nhưng lợi nhuận lớn.

Theo Điều 173 BLHS, trộm cắp tài sản chỉ bị truy cứu khi giá trị tài sản từ 2 triệu đồng trở lên hoặc dưới 2 triệu đồng nhưng có các tình tiết tăng nặng (như gây ảnh hưởng xấu đến trật tự xã hội, tái phạm...). Tuy nhiên, đa số chó, mèo bị định giá dưới ngưỡng này nên kẻ trộm chỉ bị phạt hành chính theo Nghị định 144/2021. Mức phạt nhẹ khiến loại tội phạm này gần như miễn dịch với pháp luật. Trong khi đó, chủ nuôi mất đi không chỉ là tài sản mà là sự gắn bó, bình yên và một phần tình cảm gia đình.

Sự bất cân xứng giữa hậu quả tinh thần và chế tài pháp lý dẫn tới tình trạng “tự xử” bằng vây bắt rồi đánh hội đồng, đốt xe, tiêu hủy xe của kẻ trộm chó, thậm chí làm chết người.

Nguyên nhân sâu xa nằm ở chỗ Việt Nam chưa có khung pháp lý đặc thù bảo vệ vật nuôi. Trong khi Luật Đa dạng sinh học đã bảo vệ động vật hoang dã thì chó, mèo vốn gần gũi và gắn bó với đời sống con người lại chưa được đặt trong một cơ chế bảo vệ phù hợp. Việc định giá chúng như tài sản thông thường không phản ánh đúng giá trị tinh thần, khiến pháp luật trở nên lạc hậu so với nhu cầu xã hội.

Không thể xử lý “chó, mèo tặc” nếu thị trường tiêu thụ thịt chó, mèo vẫn tồn tại công khai. Lời kêu gọi “Nói không với thịt chó, mèo” dù mang ý nghĩa nhân văn cao đẹp cũng chỉ là lời kêu gọi đạo đức, không đủ mạnh để thay đổi hành vi trong một thị trường có lợi nhuận.

Nhìn ra thế giới, nhiều nước châu Á đã thay đổi bằng pháp luật. Hàn Quốc là ví dụ điển hình: Từ quốc gia tiêu thụ thịt chó hàng đầu, Hàn Quốc đã thay đổi nhận thức để từ đó thực hiện một lộ trình pháp lý mạnh mẽ:

Đầu tiên là siết chặt Luật Bảo vệ động vật. Từ năm 2024, kiểm soát nghiêm việc nuôi nhốt, vận chuyển và giết mổ chó, mèo nhằm loại bỏ các lò mổ mất vệ sinh, tàn bạo; đóng cửa các cơ sở tái phạm.

Tiếp theo là cấm hoàn toàn ngành công nghiệp thịt chó từ năm 2027. Không chỉ cấm giết mổ mà còn cấm cả việc kinh doanh, tiêu thụ. Đây là một chiến lược “khóa cả chuỗi cung ứng”, vừa đảm bảo mục tiêu nhân văn, vừa tạo điều kiện để người kinh doanh chuyển đổi nghề.

Đài Loan, Thái Lan và nhiều thành phố lớn của Trung Quốc cũng ban hành quy định cấm giết mổ và xử lý hình sự hành vi bán thịt chó, mèo. Điểm chung là thay đổi bằng pháp luật.

Từ kinh nghiệm quốc tế, Việt Nam cần vượt qua cách tiếp cận cũ vốn chỉ xử lý phần ngọn là kẻ trộm. Trước hết, BLHS cần cụ thể hóa tội danh trộm cắp vật nuôi. Có thể quy định mức định giá tối thiểu đặc thù, không thấp hơn ngưỡng khởi tố hình sự hoặc xác định trộm chó, mèo là hành vi gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự công cộng, đủ điều kiện xử lý hình sự, bất kể giá trị tài sản.

Thứ hai, cần bổ sung khung pháp lý bảo vệ thú cưng. Vật nuôi gắn bó với con người cần được đặt trong nhóm tài sản đặc biệt, được định giá và bảo vệ tương xứng với giá trị tinh thần mà chúng mang lại.

Cuối cùng, phải kiểm soát và tiến tới cấm luôn buôn bán thịt chó, mèo theo lộ trình. Khi thị trường tiêu thụ biến mất, trộm chó, mèo sẽ không còn đất sống. Cần quản lý chặt các cơ sở thu gom, vận chuyển, giết mổ và từng bước thu hẹp hoạt động này.

Thực tế cho thấy trộm chó, mèo không phải là hành vi “ăn cắp vặt”, mà là tội phạm bạo lực có tổ chức, có hung khí, gây mất an ninh trật tự nghiêm trọng.

Nước mắt của chủ nuôi không phải chuyện nhỏ. Đó là nỗi đau tinh thần, là sự giận dữ có thể tích tụ thành xung đột xã hội nếu pháp luật không đứng ra bảo vệ. Do đó, bảo vệ vật nuôi không chỉ là bảo vệ tình cảm gia đình, mà còn là bảo vệ trật tự xã hội và văn minh của một cộng đồng.

ThS - luật sư HOÀNG KIM MINH CHÂU, Đoàn Luật sư TP.HCM

Nguồn PLO : https://plo.vn/khoang-trong-phap-ly-sau-nhung-giot-nuoc-mat-cua-chu-nuoi-cho-meo-post881625.html