Khơi nguồn sáng tạo cho kịch bản sân khấu đương đại

6 giờ trướcBài gốc

Hội thảo “Xây dựng kịch bản sân khấu đề tài đương đại” được kỳ vọng mở ra hướng đi mới cho sân khấu đương đại

Sân khấu vẫn “mải mê” quá khứ

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật Hội Sân khấu Hà Nội, NSND Bùi Thanh Trầm cho biết: Thời gian qua, sân khấu đã ghi dấu với nhiều tác phẩm về lịch sử, danh nhân, chiến tranh cách mạng.

Không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà các tác phẩm này còn có sức lay động, thanh lọc tâm hồn, khiến người xem chiêm nghiệm, soi lại chính mình để sống tốt hơn, có trách nhiệm hơn với cộng đồng.

Đặc biệt, có nhiều tác phẩm chạm tới lý trí và cảm xúc khán giả, khơi dậy niềm tự hào dân tộc và hun đúc tinh thần yêu nước trong thế hệ trẻ.

Tuy nhiên, sân khấu hiện vẫn còn “chìm” trong quá khứ, thiếu vắng các kịch bản phản ánh đời sống đương đại và những vấn đề "nóng" của xã hội hiện nay. Không ít vở diễn chưa mạnh dạn đi vào thực tế, vẫn lặp lại mô-típ cũ, thiếu đột phá trong dàn dựng và yếu tố âm nhạc.

Vở chèo cổ "Trinh Nguyên" của Nhà hát Chèo Hà Nội

“Dù đề tài lịch sử, dã sử, dân gian vẫn quan trọng, nhưng sân khấu cần bắt nhịp với hơi thở cuộc sống, phản ánh con người và xã hội đương thời, nơi khán giả tìm thấy chính mình trong những câu chuyện trên sân khấu”, NSND Bùi Thanh Trầm nhận định.

Trong 109 vở diễn tham dự 5 Liên hoan nghệ thuật trong năm 2024, chỉ khoảng 10% tác phẩm phản ánh đời sống và con người đương đại. Con số ít ỏi này cho thấy sân khấu đang đối mặt thách thức lớn trong việc làm mới kịch bản, tìm sức cạnh tranh giữa thời đại bùng nổ các loại hình giải trí hiện đại.

Đã đến lúc tác giả phải dấn thân

VHO - Trong đời sống sân khấu Việt Nam, kịch bản luôn được xem là “linh hồn” của vở diễn. Thế nhưng, nghịch lý là sân khấu hôm nay lại đang thiếu chính cái “linh hồn” ấy. Khi đời sống xã hội biến đổi không ngừng, khán giả mong đợi những câu chuyện phản ánh hiện thực, thì nhiều tác giả vẫn chọn cách ở ẩn trong “vùng an toàn”. Đã đến lúc, người viết kịch phải thật sự dấn thân - lắng nghe, quan sát và đối diện với những vấn đề mà thời đại mình đang lên tiếng.

Nguyên nhân khiến sân khấu Việt Nam thiếu vắng kịch bản đương đại bắt nguồn từ cả yếu tố chủ quan và khách quan.

Có nhiều nhận định rằng, các tác giả chọn đề tài lịch sử, cách mạng như “vùng an toàn”, tránh va chạm với những vấn đề nhạy cảm của đời sống. Trong khi đó, cơ chế đặt hàng của nhiều đơn vị nghệ thuật lại nghiêng về các mảng truyền thống, dễ duyệt, ít rủi ro hơn.

Bên cạnh đó, thế hệ tác giả trẻ ngày nay ít “mặn mà” với sân khấu, thay vào đó chuyển hướng sang điện ảnh, truyền hình, văn học… nơi họ có nhiều cơ hội tiếp cận công chúng và được đền đáp xứng đáng hơn.

Chính điều này khiến kịch bản sân khấu đương đại trở nên hiếm hoi, làm sân khấu dần mất đi khả năng đối thoại với đời sống.

Nỗ lực tìm “mạch sống” cho sân khấu đương đại

Để sân khấu tiếp tục “sống” trong đời sống hiện đại, cần sớm tìm ra giải pháp phát triển kịch bản mang đề tài đương đại. Nếu không chạm tới được những vấn đề của hôm nay, sân khấu sẽ dần đánh mất khán giả, những người làm nên sức sống thật sự của nghệ thuật này.

Vở kịch "Khoảng trống" của Nhà hát Kịch Hà Nội

Nguyên Thứ trưởng Bộ VHTTDL, Đạo diễn, NSND Lê Tiến Thọ nhấn mạnh, việc đào tạo đội ngũ sáng tạo là yếu tố then chốt. Hiện nay, lực lượng tác giả, đạo diễn, biên kịch trẻ đang thiếu vắng nghiêm trọng, thậm chí một số loại hình sân khấu đã ở mức “báo động đỏ”.

Vì vậy, các đơn vị nghệ thuật và cơ quan chức năng cần đặc biệt quan tâm, đầu tư mạnh mẽ hơn cho công tác đào tạo thế hệ kế cận, những người sẽ giữ nhịp thở cho sân khấu trong tương lai.

Cũng cần tổ chức các trại sáng tác chuyên về đề tài đương đại, tạo điều kiện cho các tác giả, đạo diễn đi sâu vào thực tế đời sống, quan sát, lắng nghe, thấu hiểu con người và xã hội.

Tác giả Lê Quý Hiền chia sẻ: “Chỉ khi chạm vào hiện thực, nghệ sĩ mới tìm thấy chất liệu “sống” cho hoạt động sáng tạo. Nghệ thuật, dù là sân khấu, văn học hay điện ảnh, chỉ thật sự thuyết phục khi bắt nguồn từ những chi tiết chân thực của đời sống”.

Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội, NSND Nguyễn Quốc Chiêm đánh giá cao ý nghĩa của Hội thảo

Ngoài ra, việc tổ chức thêm các liên hoan, cuộc thi sân khấu cũng là giải pháp cần thiết nhằm khuyến khích sáng tạo, nâng cao chất lượng tác phẩm.

Cùng với đó, cần xây dựng cơ chế khen thưởng minh bạch, công bằng và khách quan trong đánh giá, tránh tình trạng khép kín hay thiếu chuyên nghiệp trong công tác thẩm định.

Khi cơ chế ghi nhận, tôn vinh được thực hiện đúng, nghệ sĩ và tác giả sẽ có thêm động lực sáng tạo, góp phần khơi lại sức sống và vị thế của sân khấu trong đời sống đương đại.

Đánh giá cao ý nghĩa của hội thảo, Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội, NSND Nguyễn Quốc Chiêm nhấn mạnh, đây là dịp để nhìn lại thực trạng và tìm hướng đi mới cho kịch bản sân khấu Việt Nam.

NSND Nguyễn Quốc Chiêm cho rằng, việc đối thoại, trao đổi giữa các nhà quản lý, đạo diễn, tác giả và giới phê bình sẽ góp phần khơi dậy dòng chảy sáng tạo, giúp sân khấu Việt Nam bắt nhịp đời sống đương đại và đến gần hơn với công chúng.

THANH MAI

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/nghe-thuat/khoi-nguon-sang-tao-cho-kich-ban-san-khau-duong-dai-174464.html