Khơi nguồn sức bật để TPHCM vươn tầm cao thế giới

11 giờ trướcBài gốc

Sau khi hợp nhất, TPHCM có nhiều lợi thế nổi trội để phát triển. Ảnh: TL

Kiến trúc lại không gian phát triển

Dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, nhấn mạnh TPHCM hợp nhất với tỉnh Bình Dương và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là bước ngoặt chưa từng có trong lịch sử phát triển đô thị Việt Nam. Từ đó mở ra cơ hội mở rộng thị trường, tăng sức hút đầu tư, kết nối hạ tầng, kết nối chuỗi sản xuất và nâng tầm vị thế quốc tế, tiếp cận nguồn tài chính, công nghệ tiên tiến.

Đây là sự cấu hình lại toàn diện không gian phát triển, nơi ba cực kinh tế năng động bậc nhất cả nước hội tụ. Với tầm nhìn là "siêu đô thị quốc tế" của Đông Nam Á, lọt vào tốp 100 thành phố đáng sống nhất thế giới, TPHCM hiện hội tụ 3 cực kinh tế năng động bậc nhất, được kỳ vọng tiếp tục sứ mệnh tiên phong, dẫn dắt và lan tỏa phát triển cho cả nước.

Trên thực tế, trong những thập kỷ qua, TPHCM luôn được xem là đầu tàu kinh tế của cả nước. Tuy nhiên, những năm gần đây, vai trò này có dấu hiệu suy giảm. Trong khi đó, Bình Dương nổi lên như một cực công nghiệp năng động với hàng chục khu công nghiệp thu hút nhiều vốn FDI, còn Bà Rịa - Vũng Tàu khẳng định vị thế trung tâm cảng biển nước sâu và năng lượng quốc gia.

Việc hợp nhất 3 địa phương này không chỉ là "cộng gộp" diện tích hay dân số, mà còn là sự tích hợp thế mạnh chiến lược, tái cấu trúc không gian phát triển, nơi 3 cực kinh tế năng động nhất cả nước hội tụ thành một siêu đô thị tài chính - công nghiệp - cảng biển.

Dự thảo Báo cáo cũng nêu ra nhiệm vụ: “Kiến trúc lại không gian phát triển theo tư duy đa cực - tích hợp - siêu kết nối; huy động mọi nguồn lực đầu tư xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng thành phố phát triển đồng bộ, văn minh, hiện đại”.

Tổng diện tích của TPHCM sau sáp nhập đạt 6.773 km², tạo điều kiện thuận lợi cho quy hoạch vùng đô thị tích hợp. Dân số mới ước tính 13,608 triệu người, chiếm 13,4% dân số cả nước, trong đó, lực lượng lao động đang làm việc đạt khoảng 7,281 triệu người.

Theo thông lệ quốc tế, một siêu đô thị không chỉ được xác định bởi dân số hay GDP lớn, mà còn bởi vai trò điều phối vùng, khả năng thu hút vốn, công nghệ và sáng tạo. Theo các chuyên gia, sau sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TPHCM đã hội đủ điều kiện để định hình như một siêu đô thị đa cực. Vì thế, TPHCM trong giai đoạn tới sẽ phát triển theo mô hình siêu đô thị “đa cực - đa trung tâm - siêu kết nối”.

TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, đánh giá Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu và TPHCM cũ đều là những “ngôi sao” trong phát triển công nghiệp của cả nước gắn với chiến lược công nghiệp hóa - hiện đại hóa với những lợi thế riêng. Sau sáp nhập, không gian TPHCM được mở rộng là điều kiện thuận lợi để tổ chức và cấu trúc lại đô thị theo hướng một siêu đô thị đa trung tâm.

TSKH-KTS Ngô Viết Nam Sơn kiến nghị TPHCM cần có bản quy hoạch phát triển đô thị mới, có tính kết nối cao, với tầm nhìn toàn diện hơn, chứ không phải là ghép cơ học quy hoạch của 3 địa phương cũ. Thông qua quy hoạch này, thành phố cần hướng tới mô hình đa trung tâm, đa cực.

Phân rõ vai và triển khai chiến lược vùng

TS Tuấn từ Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright nhấn mạnh rằng TPHCM có vị trí chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu, hệ sinh thái sản xuất, đô thị, cảng tích hợp và đa chức năng. Để phát triển bền vững, TPHCM không thể tiếp tục mở rộng theo chiều ngang mà cần tái cấu trúc, phân vai rõ ràng các vùng để tối ưu hóa chuỗi giá trị.

Tương tự, TS Huỳnh Thanh Điền, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, đề xuất quy hoạch không gian công nghiệp theo trục lõi chuỗi giá trị, phân vai rõ ràng. Trong đó, TPHCM nên dẫn dắt xây dựng bản đồ chuỗi giá trị vùng và giữ vai trò trung tâm điều phối.

Cần phân rõ vai và triển khai chiến lược vùng. Ảnh minh họa: LH

Cần xác định TPHCM cũ là trung tâm R&D, kiểm định, tài chính, logistics và điều phối công nghiệp vùng; Bình Dương trở thành trung tâm sản xuất công nghệ cao, tập trung cơ khí, điện tử, dệt may thông minh, chế biến sâu; Bà Rịa - Vũng Tàu là đầu mối xuất nhập khẩu, trung tâm năng lượng, cảng biển và logistics chuyên dụng.

Theo TS Điền, hiếm địa phương nào sở hữu trục lõi chuỗi giá trị công nghiệp như TPHCM, tạo động lực phát triển lan tỏa ra toàn vùng Đông Nam bộ, bao gồm Tây Ninh, Đồng Nai và cả khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên.

TS Trần Du Lịch, chuyên gia kinh tế, nhận định TPHCM cần xây dựng siêu đô thị đa trung tâm, "bám sông, hướng biển". Ông cho rằng đây là thời cơ để nâng cao vị thế, vai trò và vươn tầm quốc tế của thành phố. Đồng thời, ông đề xuất tái phân bổ không gian, xây dựng vành đai công nghiệp, dịch vụ, cảng biển. Ông nhấn mạnh rằng việc mở rộng không gian sau sáp nhập là cơ hội để TPHCM "vẽ lại bản đồ" phát triển công nghiệp.

Sớm cải thiện để vươn xa

Trong Dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, cũng nhấn mạnh với thế mạnh là những địa phương phát triển hàng đầu, ba địa phương hợp nhất đã tạo nên một thực thể hành chính - kinh tế đặc biệt, bổ sung cho nhau khá hoàn chỉnh, tái cấu trúc không gian phát triển theo tư duy “một trung tâm, ba vùng, một đặc khu”.

TPHCM hội tụ các điều kiện để trở thành siêu đô thị đa trung tâm phát triển theo ba hành lang, với năm trụ cột: trung tâm công nghiệp, logistics; trung tâm tài chính quốc tế; du lịch và công nghiệp văn hóa; trung tâm giáo dục - y tế và khoa học - công nghệ.

Tuy nhiên, thành phố vẫn đối mặt với nhiều khó khăn do kết cấu hạ tầng chưa đồng bộ; thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao; vấn đề ô nhiễm môi trường còn nhiều thách thức; chênh lệch giàu nghèo còn lớn.

Cảng biển là một lợi thế lớn của TPHCM. Ảnh: TL

Đồng thời, những thách thức từ cạnh tranh thu hút đầu tư, thích ứng biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh mạng và giữ gìn bản sắc văn hóa xã hội yêu cầu thành phố phải chuyển đổi mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh bằng những giải pháp phù hợp, linh hoạt và hiệu quả.

Các chuyên gia nhấn mạnh cần giải quyết sớm các điểm nghẽn để thúc đẩy tăng trưởng, trong đó phát triển hạ tầng liên vùng như vành đai, cao tốc, đường sắt, trung tâm logistics... nhằm tạo chuỗi cung ứng liền mạch và giảm chi phí.

TS. Huỳnh Thanh Điền cũng nhấn mạnh đột phá của TPHCM là "hạ tầng liên kết và dữ liệu liên thông". Việc xây dựng mạng lưới hạ tầng vùng gồm: giao thông đa phương thức đồng bộ (đường bộ, đường sắt, cảng biển, cảng cạn ICD, sân bay) để giảm chi phí và nâng cao cạnh tranh.

Các giải pháp trong Dự thảo báo cáo đưa ra là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tập trung khai thác nguồn lực đất đai và giá trị tăng lên từ đất cho đầu tư phát triển hạ tầng. Đồng thời, huy động và phát huy hiệu quả mọi nguồn lực, đặc biệt là của nhân dân, theo thứ tự ưu tiên: sử dụng hiệu quả vốn đầu tư công, dẫn dắt đầu tư; tạo đột phá thu hút vốn khu vực tư nhân, nước ngoài và tổ chức quốc tế qua hình thức đối tác công-tư (PPP).

Mục tiêu là hoàn thiện hệ thống hạ tầng các vùng chức năng và trục động lực như Đông Tây, công nghệ cao phía Đông, liên kết thương mại, các trung tâm tăng trưởng như Tài chính, đô thị sáng tạo phía Đông, và phát triển logistics Tây Bắc. Đồng thời, ưu tiên phát triển hạ tầng giao thông tích hợp, thông minh để kết nối các vùng.

Phó Chủ tịch UBND TPHCM, ông Nguyễn Mạnh Cường, cho biết khát vọng vươn lên siêu đô thị toàn cầu của thành phố đang được khẳng định rõ nét. Nhưng để khát vọng ấy thành hiện thực, điều quan trọng nhất vẫn là một cơ chế cởi mở, trao quyền đủ mạnh, để thành phố chủ động sáng tạo, bứt phá và hoàn thành sứ mệnh đầu tàu của cả nước.

Lê Hoàng

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/khoi-nguon-suc-bat-de-tphcm-vuon-tam-cao-the-gioi/