Khởi tạo hóa đơn điện tử từ máy tính tiền: Hộ kinh doanh không nên lo lắng thái quá

8 giờ trướcBài gốc

Hiện tượng nhiều hộ kinh doanh đóng cửa, tạm ngừng hoạt động gây không ít lo ngại. (Ảnh: KHIẾU MINH)

Không thuộc diện thực hiện quy định nhưng… vẫn lo!

Từ đầu tháng 6, tại nhiều địa phương trên cả nước như: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Quảng Ninh, Lạng Sơn…, hiện tượng hàng loạt hộ kinh doanh tạm ngừng hoạt động, đóng cửa hoặc đã gây ra không ít lo ngại.

Trên mạng xã hội, nhiều người chia sẻ hình ảnh các sạp hàng đóng cửa, biển hiệu treo bảng “nghỉ bán”, “cho thuê mặt bằng” rải rác ở các tuyến phố vốn nhộn nhịp kinh doanh. Điều đáng nói, tình trạng này diễn ra đúng vào thời điểm cơ quan thuế triển khai thực quy định tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 123/2020/NĐ-CP về hóa đơn, chứng từ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/6/2025. Và thế là mọi ánh mắt đều đổ dồn về phía ngành thuế khi không ít ý kiến quy chụp cho rằng chính chính sách thuế mới là nguyên nhân khiến nhiều hộ kinh doanh e ngại và chọn cách “rút lui”.

Tuy nhiên, khảo sát thực tế tại một số địa bàn cho thấy, hiện tượng hộ kinh doanh ngừng hoạt động có nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân chủ yếu lại không đến từ quy định bắt buộc áp dụng .

Mặt khác, theo quy định tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP, từ ngày 1/6/2025, chỉ các “hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán, có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên, hoạt động trong các lĩnh vực bán lẻ hàng hóa, ăn uống, nhà hàng, khách sạn, siêu thị, vận tải hành khách, giải trí… và bán trực tiếp đến người tiêu dùng mới bắt buộc triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền”. Đây là một phần trong chiến lược nhằm hướng tới mục tiêu minh bạch hóa hoạt động thương mại, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và .

Do thiếu thông tin, tiếp cận với những thông tin đồn đoán thiếu chính xác và tâm lý e ngại thay đổi, nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ, thậm chí không thuộc diện bắt buộc thực hiện quy định này lại lo lắng rằng mọi hộ kinh doanh đều phải đầu tư thiết bị mới, thay đổi quy trình và bị giám sát chặt chẽ. Điều này khiến không ít người chọn cách tạm dừng hoạt động để… “né” việc thực thi chính sách.

Tại Thành phố Hồ Chí Minh, theo số liệu từ Chi cục Thuế khu vực II, trong tháng 5/2025 thời điểm trước khi Nghị định số 70/2025/NĐ-CP có hiệu lực đã có 3.763 hộ kinh doanh ngừng hoạt động hoặc đóng cửa. Nhưng trong số này, chỉ có 440 hộ (chiếm 3,18%) thuộc diện doanh thu hơn 1 tỷ đồng/năm và bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, tương ứng số thuế khoảng 1,4 tỷ đồng.

Tính trên toàn quốc, dữ liệu thống kê của Cục Thuế cho thấy hiện chỉ có khoảng 37.576 hộ kinh doanh thuộc diện bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, tương đương chưa đến 1% trong tổng số hơn 3,6 triệu hộ kinh doanh trên cả nước.

Điều này cho thấy phần lớn các hộ nghỉ kinh doanh không thuộc diện điều chỉnh theo Nghị định số 70/2025/NĐ-CP.

Tâm lý lo ngại, hiểu sai chính sách là nguyên nhân chính

Chia sẻ về hiện tượng bất thường nêu trên, Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn cho biết, việc triển khai quy định khởi tạo hóa đơn điện tử từ máy tính tiền là một bước tiến trong hiện đại hóa quản lý thuế và không ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của hộ kinh doanh. Thực tế, ngành thuế đã đưa vào chương trình khuyến khích thực hiện từ năm 2022.

“Chúng tôi xin khẳng định rằng cơ quan thuế không có bất kỳ văn bản nào quy định mọi hộ kinh doanh đều phải sử dụng máy tính tiền hay áp dụng hóa đơn điện tử. Việc triển khai quy định tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP từ ngày 1/6/2025, thực tế chỉ áp dụng với hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên, hoạt động trong các lĩnh vực bán hàng trực tiếp tới người tiêu dùng và đang nộp thuế theo phương pháp khoán. Đây là những hộ kinh doanh ổn định, có địa điểm cố định, không phải những người “buôn gánh bán bưng” hay cá thể kinh doanh nhỏ lẻ tự phát”, lãnh đạo Cục Thuế nhấn mạnh.

Đặc biệt, về nguyên tắc tính thuế, Phó Cục trưởng Mai Sơn giải thích: Mức thuế được xác định dựa trên tờ khai doanh thu của hộ kinh doanh hằng năm, kết hợp với dữ liệu quản lý của cơ quan thuế và đánh giá thực tế. Trong quá trình kinh doanh, nếu doanh thu có biến động từ 50% trở lên, hộ có quyền đề nghị điều chỉnh tăng hoặc giảm và chỉ tính từ thời điểm biến động trở đi. “Nếu doanh thu tiếp tục giảm thêm, hộ kinh doanh lại tiếp tục được đề nghị điều chỉnh xuống. Đó là quy định pháp quy được chế định rõ ràng trong các văn bản pháp luật ngành thuế. Chính vì vậy, không có câu chuyện nào gọi là truy thu hay tận thu ở đây cả”, đồng chí Mai Sơn khẳng định.

Cũng theo Phó Cục trưởng Mai Sơn, một số từng kê khai doanh thu ở mức thấp để tính thuế khoán, nhưng khi chuyển sang sử dụng máy tính tiền và ghi nhận doanh thu thực tế, con số có thể cao gấp nhiều lần. Điều này khiến một số hộ lo ngại việc “lộ” doanh thu thật nên tạm dừng hoạt động. “Chúng tôi không phán xét về động cơ nghỉ kinh doanh của người dân. Việc nghỉ kinh doanh, thậm chí giải thể là bình thường, nguyên nhân có thể do thị trường, chi phí, hoặc do tâm lý. Nhưng nếu nói nguyên nhân chính là do hóa đơn điện tử thì chưa chính xác, thiếu khách quan” đồng chí Mai Sơn nói rõ.

Lãnh đạo Cục Thuế nhấn mạnh, hóa đơn điện tử không phải là “rào cản” kinh doanh, mà là công cụ để minh bạch hóa thị trường, giúp người dân cạnh tranh công bằng hơn. Nếu 10 người kinh doanh cạnh nhau, mà chỉ có 3 người làm đúng quy định, còn 7 người kia không tuân thủ thì sự cạnh tranh là không công bằng. Khi mọi người cùng tuân thủ, cùng minh bạch, thì thị trường sẽ lành mạnh, xã hội được hưởng lợi.

Chuyển đổi để phát triển bền vững

Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, việc nhiều hộ kinh doanh tạm nghỉ bán hàng không phải hiện tượng bất thường, mà là một phần trong chu kỳ điều chỉnh tự nhiên theo cung-cầu thị trường. Trong bối cảnh kinh tế còn khó khăn, sức mua yếu, người tiêu dùng chuyển dần sang các kênh mua sắm online hoặc các cửa hàng tiện lợi lớn, nhiều hộ kinh doanh nhỏ không thể cạnh tranh và phải tạm thời ngừng hoạt động.

Đặc biệt, việc hàng loạt hộ kinh doanh ngừng bán hàng diễn ra trùng khớp với thời điểm các cơ quan chức năng đồng loạt ra quân cao điểm kiểm tra, xử lý hàng giả, hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc càng làm tăng tâm lý lo ngại trong giới kinh doanh nhỏ. Chỉ trong vòng hơn một tháng qua, nhiều vụ việc liên quan đến mỹ phẩm giả, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, sữa pha hóa chất… đã bị phát hiện và xử lý nghiêm.

Một tiểu thương kinh doanh hàng hóa mỹ phẩm thừa nhận: “Hầu hết hàng tôi nhập là từ các chợ đầu mối hoặc nguồn hàng xách tay từ Trung Quốc, không có hóa đơn. Giờ nghe nói áp dụng hóa đơn điện tử, kiểm tra nguồn gốc kỹ lắm nên tôi quyết định nghỉ bán một thời gian, chờ xem thế nào”.

Trước thực tế này, Bộ Tài chính đã nhanh chóng vào cuộc để giải thích rõ ràng và trấn an dư luận. Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã có Thư ngỏ gửi Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam, Hiệp hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam, các đại lý thuế và các công ty công nghệ, đề nghị tăng cường hỗ trợ hộ kinh doanh triển khai hóa đơn điện tử đúng quy định, tránh gây hoang mang.

Các Cục Thuế cũng đã gửi thư tới các hộ kinh doanh, nhấn mạnh rằng việc áp dụng hóa đơn điện tử không nhằm tăng thuế, không làm khó người dân, mà chỉ hướng tới mục tiêu tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, minh bạch và công bằng.

Chính phủ cũng đã ban hành Công điện số 88/CĐ-TTg ngày 12/6/2025, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, hỗ trợ người dân thực hiện đúng quy định về hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, đồng thời tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm về hàng giả, hàng kém chất lượng để bảo vệ người tiêu dùng.

Thực tế, giới phân tích khẳng định, trong thời đại số, các nền tảng thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ, nhu cầu về minh bạch giao dịch và niềm tin của người tiêu dùng ngày càng được đặt lên hàng đầu. Hóa đơn điện tử không chỉ là yêu cầu của Nhà nước mà còn là xu thế tất yếu giúp hộ kinh doanh nâng cao năng lực cạnh tranh. Hóa đơn điện tử từ máy tính tiền không phải là “rào cản” với hộ kinh doanh, mà là công cụ giúp tiến gần hơn tới chuẩn mực kinh doanh hiện đại. Những lo lắng, hiểu nhầm bước đầu là điều có thể xảy ra, nhưng với sự đồng hành của cơ quan thuế, sự vào cuộc của toàn hệ thống chính trị và sự điều chỉnh linh hoạt từ phía người dân, quá trình này hoàn toàn có thể diễn ra suôn sẻ, hợp lý và nhân văn.

MINH PHƯƠNG

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/khoi-tao-hoa-don-dien-tu-tu-may-tinh-tien-ho-kinh-doanh-khong-nen-lo-lang-thai-qua-post887359.html